Xem thêm các sách tham khảo liên quan:

• Giải Vật Lí Lớp 10
• Giải Sách Bài Tập Vật Lí Lớp 10
• Sách Giáo Viên Vật Lí Lớp 10
• Giải Vật Lí Lớp 10 Nâng Cao
• Sách giáo khoa vật lý 10 nâng cao
• Sách Giáo Viên Vật Lí Lớp 10 Nâng Cao
• Sách Bài Tập Vật Lí Lớp 10
• Sách Bài Tập Vật Lí Lớp 10 Nâng Cao

nước đá, nước và hơi nước đều được cấu tạo từ cùng một loại phân tử là phân tử nước. nhưng tại sao nước đá lại có thể tích và hình dạng riêng, nước có thể tích riêng nhưng hình dạng lại là hình dạng của bình chứa, còn hơi nước thì không có cả thể tích riêng lẫn hình dạng riêng (hình 28.1) ?1. những điều đã học về cấu tạo chất ở lớp 8 ta đã biết: – các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt là phân tử (}}; = các phân tử chuyển động không ngừng;- các phân tử chuyển động càng nhanh thì nhiệt độ của vật càng cao “”. tuy nhiên, nếu các phân tử cấu tạo nên vật chuyển động không ngừng thì tại sao vật (một hòn phấn, một cái bút chẳng hạn…) lại không rã ra thành từng phân tử riêng biệt, mà cứ giữ nguyên hình dạng và thể tích của chúng ?hình 28.2. ảnh chụp các nguyên tử silic qua kính hiển vi hiện đại (kính hiển vi lực nguyên tử).i. e.(1) các hạt cấu tỵ in và các khí trơ là các nguyên tử, đượ ác p} yén tú người ta đã xác định được kích thước và khối lượng của phân tử các chất khác nhau. phân tử nước chẳng hạn, có kích thước là 4.10″m và khối lượng 2.9.10° kg. để hình dung được kích thước và khối lượng của phân tử nhỏ bé như thế nào ta có thể dùng hình ảnh so sánh sau đây: kích thước và khối lượng của quả cam so với kích thước và khối lượng của trái đất thế nào thì kích thước và khối lượng của phân tử so với kích thước và khối lượng của quả cam như thế.ét de g phòng (27°c) các phân ẩn động với vận tốc khoảng 1900 m/s (lớn hơn vận tốc của viên đạn đang bay), còn các phân tử ôxi chuyển động với vận tốc khoảng 500 m/s.150 2. lực tương tác phân tửcác vật có thể giữ được hình dạng và thể tích của chúng là do giữa các phân tử cấu tạo nên vật đồng thời có lực hút và lực đẩy. độ lớn của những lực này phụ thuộc vào khoảng cách giữa các phân tử.khi khoảng cách giữa các phân tử nhỏ thì lực đẩy mạnh hơn lực hút, khi khoảng cách giữa các phân tử lớn thì lực hút mạnh hơn lực đẩy. khi khoảng cách giữa các phân tử rất lớn (lớn hơn nhiều lần kích thước phân tử) thì lực tương tác giữa chúng coi như không đáng kể.để hình dung được sự tồn tại đồng thời của lực hút và lực đẩy phân tử, người ta có thể dùng mô hình sau đây. coihai phân tử đứng canh nhau р ả cầ 9 cą c9 c9như hai quả cầu.coi liên kết giữa hai phân tửnhư một lò xo. c9/20000000`ܬc91. lô xo bị dãn có xu hướng co lại: tổng hợp lực liên kếtphân tử օ- 0000000` օ là lực hút2. lò xo bị nén có xu hướng dãnra: tổng hợp lực liên kếtphân tử су).00000 оlà lực đẩy.3. lô xo không nén cũng không dãn : các phân tử. có khoảng cách sao cho lực đẩy valực hằ | 9/000000069 cân bằng nhau.chú ý : mô hình trên chỉ cho phép hình dung gầnđúng sự xuất hiện lực đẩy và lực hút phân tử; không cho thấy bản chất cũng như sự phụ thuộc của độ lớntại sao cho hai thỏi chỉ có mặt đáy phẳng đã được mài nhẵn tiếp xúc với nhau thì chúng hút nhau (hình 28.3) ? tại sao hai mặt không được mài nhẵn thì lại không hút nhau ?hình 28.3|c2. tại sao có thể sản xuất thuốc viên bằng cách nghiền nhỏ dược phẩm rồi cho vào khuôn nén mạnh ? nếu bẻ đôi viên thuốc rồidùng tayép a – لمحیط4:حسlہ:طیسی شحصہے: مسیحط4یشہcủa lực này vào khoảng cách giữa các phân tử.thể dính liền với nhau. tại sao ? 1513. các thể rắn, lỏng, khí tà đã biết các chất tồn tại ở các thể”) thường gặp là: thể khí, thể lỏng và thể rắn. sự khác nhau giữa các thể này được giải thích như thế nào ?ở thể khí, các phân tử ở xa nhau (khoảng cách giữa các phân tử lớn gấp hàng chục lần kích thước của chúng). lực tương tác giữa các phân tử rất yếu nên các phân tử chuyển động hoàn toàn hỗn loạn”. do đó, chất khí không có hình dạng và thể tích riêng. chất khí luôn chiếm toàn bộ thể tích của bình chứa và có thể nén được dễ dàng.ở thể rắn, các phân tử ở gần nhau (khoảng cách giữa các phân tử chỉ vào cỡ kích thước của chúng). lực tương tác giữa các phân tử chất rắn rất mạnh nên giữ được các phân tử này ở các vị trí xác định a) thể rắn b) và làm cho chúng chỉ có thể dao động xung quanh … các vị trí cân bằng xác định này. do đó, các vật rắn thể khí, lỏng, rắn.thể lỏng được coi là trung gian giữa thể khí và thể rắn.lực tương tác giữa các phân tử ở thể lỏng lớn hơn lực tương tác giữa các phân tử ở thể khí nên giữ được các phân tử không chuyển động phân tán ra xa nhau. nhờ đó, chất lỏng có thể tích riêng xác định. tuy nhiên, lực này chưa đủ lớn như trong chất rắn để giữ các phân tử ở những vị trí xác định. các phân tử ở thể lỏng cũng dao động xung quanh các vị trí cân bằng, nhưng những vị trí này không cố định mà di chuyển. do đó chất lỏng không có hình dạng riêng mà có hình dạng của phẩm bình chứa nó.(1) trong vật lí “thể” còn gọi là “trạng thái cấu tạo chất” hoặc “pha”. (2) từ “khí” (gas) trong ngôn ngữ của nhiều nước châu ấu có nguồn gốc từ chữ hi lạp “khaos”, có nghĩa là “hỗn loạn”.152 ii – thuyêt đông hoc phân tủ chất khí1. nội dung cơ bản của thuyết động học phân tử chất khí thuyết động học phân tử chất khí ra đời vào những năm đầu của thế kỉ xviii. sau đây là những nội dung cơ bản của thuyết.chất khí được cấu tạo từ các phân tử riêng rẽ, có kích thước rất nhỏ so với khoảng cách giữa chúng.các phân tử khí chuyển động hỗn loạn không ngừng; chuyển động này càng nhanh thì nhiệt độ chất khí càng cao.khi chuyển động hỗn loạn các phân tử khí va chạm vào nhau và va chạm vào thành bình.mỗi phân tử khí va chạm vào thành bình tác dụng lên thành bình một lực không đáng kể, nhưng vô số phân tử khí va chạm vào thành bình tác dụng lên thành bình một lực đáng kể. lực này gây áp suất của chất khí lên thành bình.2. khí lí tưởngvì các phân tử khí ở xa nhau nên thể tích riêng của các phân tử khí rất nhỏ so với thể tích của bình chứa. vì thế để đơn giản ta có thể bỏ qua thể tích riêng của các phân tử, coi chúng như các chất điểm.mặt khác, khi chưa va chạm thì lực tương tác giữa các phân tử khí rất yếu, nên cũng có thể bỏ qua.chất khí trong đó các phán tử được coi là các chất điểm và chỉ tương tác khi va chạm được gọi là khí lí tưởng.བའི་ ‘ o to *エܓܠ”hình 28.5. các phân tử khí chuyển động hỗn loạn theo mọi hướng.hình 28.6… các phân tửva chạm vào nhau và va chạm vào thành bình.153cấu tạo chất + ở thể khí, lực tương tác giữa các phân tử rất yếu nên các phân tử chuyển động hoàn toàn hỗn loan.– öthë–rån gtá giü phả giü phả.vị trí này – – ܢܝ ܩ ܢܝܪܝ ܓܰܐ ܐܥܝܬܐ húng ܐܲܝt ܓܬܗܘܝܘ ܡܝ – ở thể lỏng, lực tương tác giữa các phân tử lớn hơn ở thể khí nhưng nhỏ hơn ở thể rån )ܦ- ܒ -ܦܦ ܥܐ ܐ ܢܝ – ܓ* ——-thuyết động học phân tử chất khí – chất khi được cấu tạo từ các phân tử có kích thước rất nhỏ so với khoảng cách giữa chúng. – các phân tử khí chuyển động hỗn loạn không ngừng; chuyển động này càng nhanh thì nhiệt độ chất khí càng cao. – khi chuyển động hỗn loạn các phân tử khí va chạm vào thành bình gây áp suất lên thành bình.ha – ܒ ܕܘܢܝ ܒܐܒ ܢܘgọi là khí lí tưởng.câu hởi va bằi tâp鸚 a. chũyển động không ngừng. . tóm tắt nội dung về cấu tạo chất b. giữa các phân tử có khoảng cách. . so sánh các thể khí, lỏng, rắn về các mặt c. có lúc đứng yên, có lúc chuyển động. sau đây: d. chuyển động càng nhanh thì nhiệt độ của g cao.– loại phân tử; vật cảng ca – tương tác phân tử; 6. khi khoảng cách giữa các phân tử rất nhỏ, thì – chuyển động phân tử. giữa các phân tử. nêu các tính chất củachuyển động củaphân tử. a. chỉ có lực hút- – – – – b. chỉ có lực đẩy. – hí ií tuóna. 4. định nghĩa khí lí tưởng c. có cả lực hút và lực đấy, nhưng lực đẩy lớn3vy hơn lực hút d. có cả lực hút và lực đẩy, nhưng lực đẩy nhỏ 5. tính chất nào sau đây không phải là của hơn lực hút. phân tử ? chọn đáp án đúng.154 7. tính chất nào sau đây không phải là của phân c. chuyển động hỗn loạn và không ngừng.tử của vật chất ở thể khí ? d. chuyển động hỗn loạn xung quanh các vịa. chuyển động hỗn loạn. trí cân bằng cố định.b. chuyển động không ngừng. 8. nêu ví dụ chứng tỏ giữa các phân tử có lực hút, lực đẩy.pasma trong lòng mặt trời, nhiệt độ lên tới hàng chục triệu độ. ở nhiệt độ này vật chất không tồn tại dưới ba trạng thái cấu tạo chất thường gặp là khí, lỏng và rắn mà tồn tại dưới một trạng thái đặc biệt gọi là plasma. trong trạng thái plasma, vật chất không tồn tại dưới dạng các nguyên tử và phân tử mà dưới dạng các ion. trên trái đất, trạng thái plasma rất hiếm; tuy nhiên, trong vũ trụ lại có tới trên 99% vật chất đang tồn tại dưới dạng plasma.hình 28.7. trạng thái plasma trên trái đất từ một vụ nổ nhiệt hạch.155