Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh
a, Các văn bản thuyết minh vừa học (Cây dừa Bình Định, Tại sao lá cây có màu xanh lục, Huế, Khởi nghĩa Nông Văn Vân, Con giun đất) sử dụng loại tri thức : khoa học tự nhiên và khoa học xã hội…
b.
– Để tích lũy tri thức ấy, ta cần: Quan sát, tìm hiểu sự vật, hiện tượng, nắm bắt được bản chất, đặc trưng của sự vật cần thuyết minh.
– Vai trò của việc quan sát, học tập, tích lũy kiến thức: Có nguồn thông tin chính xác, thực tế và hấp dẫn hơn.
c. Bằng tưởng tượng, suy lận không thể làm bài văn thuyết minh vì tri thức trong văn thuyết minh cần độ chính xác cao.
2. Phương pháp thuyết minh
a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.
Đọc các câu và trả lời câu hỏi.
– Trong những văn bản trên, ta thường gặp những từ “là”. Sau từ đó người ta cung cấp tri thức về bản chất, đặc trưng của đối tượng.
– Vai trò, đặc điểm của loại câu văn định nghĩa, giải thích trong văn bản thuyết minh: Cung cấp tri thức khoa học chính xác, tăng tính mạch lạc, logic cho văn bản.
b. Phương pháp liệt kê
Tác dụng của phương pháp liệt kê:
– Cho thấy được lợi ích đa dạng của cây dừa.
– Làm rõ được: bao bì ni lông có rất nhiều tác hại
c. Phương pháp nêu ví dụ.
– Ví dụ: “ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la”. Ví dụ này có tác dụng nhấn mạnh nội dung diễn đạt, thuyết phục người đọc, làm cho người đọc có ý thức trong chiến dịch chống thuốc lá.
d. Phương pháp dùng số liệu (con số)
– Số liệu được cung cấp: dưỡng khí 20%, thán khí chiếm 3%, cỏ hấp thụ một ngày 900 kg dưỡng khí và nhả ra 600 kg dưỡng khí.
– Nếu không có số liệu thì sẽ không làm sáng rõ và thuyết phục được người đọc về vao trò của cỏ.
e. Phương pháp so sánh
– Tác dụng của phương pháp so sánh: Phương pháp so sánh trong câu văn trên giúp người đọc hình dung một cách cụ thể về diện tích của biển Thái Bình Dương. Phép so sánh có tác dụng làm nổi bật đối tượng, khiến cho người đọc dễ hình dung và tăng sức biểu đạt cho văn bản.
g. Phương pháp phân loại, phân tích.
Trong bài Huế, thành phố Huế được giới thiệu ở nhiều phương diện : địa thế sông núi, kiến trúc, vườn tược, con người, ẩm thực, truyền thống đấu tranh.
Luyện tập
Câu 1 (trang 128 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):
-Phạm vi tìm hiểu vấn đề thể hiện trong bài “Ôn dịch thuốc lá”: Kiến thức y học, tri thức đời sống xã hội, phương tiện truyền thông, tâm lí quan tâm tới cộng đồng.
Câu 2 (trang 128 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):
– Phương pháp thuyết minh làm nổi bật tác hại của thuốc lá:
+ Phương pháp so sánh đối chiếu: so sánh tác hại của việc hút thuốc với uống rượu
+ Phương pháp phân tích, giải thích: Phân tích các chất độc hại có trong thuốc lá ảnh hưởng tới sức khỏe con người
+ Phương pháp nêu ví dụ, số liệu: ngày nay đi các nước phát triển… người vi phạm.
Câu 3 (trang 129 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):
– Văn bản “Ngã ba Đồng Lộc” đòi hỏi những kiến thức:
+ Kiến thức địa lí về Ngã ba Đồng Lộc
+ Vị trí chiến lược của Ngã ba Đồng Lộc
+ Kiến thức về 10 cô gái thanh niên xung phong làm nhiệm vụ ở đó.
+ Kiến thức về nhân vật cô gái La Thị Tám.
– Các phương pháp thuyết minh được sử dụng trong văn bản: Liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu.
Câu 4 (trang 129 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):
Sự phân loại của lớp trưởng là hợp lý, phân loại được các nguyên nhân khiến các bạn trong lớp học yếu, từ đó đưa ra biện pháp giúp đỡ:
– Có điều kiện học tốt nhưng ham chơi nên học yếu
– Gia đình khó khăn, thường bỏ học, đến lớp chậm nên học yếu.
– Kiến thức yếu, tiếp thu chậm nên học yếu.