Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây
I. Đặc điểm hình thức và chức năng
Câu 1 (trang 30 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi
+ Đoạn a: ” Thôi đừng lo lắng.” và ” Cứ về đi.”
+ Đoạn b: ” Đi thôi con.”
– Đặc điểm hình thức: Có các từ cầu khiến “Thôi”, “đi”.
– Câu cầu khiến ở những đoạn trên dùng để: yêu cầu và đề nghị.
Câu 2 (trang 30 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Cách đọc câu “Mở cửa!” trong đoạn ( b ) khác với cách đọc “Mở cửa.” trong đoạn (a ).
Câu “Mở cửa!” trong (b ) dùng để yêu cầu, ra lệnh. “Mở cửa.” trong ( a) dùng để trả lời cho câu hỏi ” Anh đang làm gì đấy?”
II. Luyện tập
Câu 1 (trang 31 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Đặc điểm hình thức nhận diện câu cầu khiến:
– Có các từ: “hãy” ở câu a, “đi” ở câu b, “đừng” ở câu c.
– Câu a khuyết chủ ngữ, câu b chủ ngữ là “Ông giáo”, câu c chủ ngữ là “chúng ta”.
– Thêm bớt chủ ngữ vào các câu cầu khiến trên:
+ Con hãy lấy gạo làm bánh mà lễ tiên vương: Nội dung câu không thay đổi,ý nghĩa cụ thể hơn
+ Hút trước đi: Ý nghĩa câu không thay đổi, nhưng không có sự nhã nhặn.
+ Thay chủ ngữ: Nay mọi người đừng làm gì nữa…có sống được không.”: Ý nghĩa câu thay đổi, chủ thể không đề cập tới bản thân.
Câu 2 (trang 32 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
a, Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.
Nhận xét: Từ cầu khiến “đi”, vắng chủ ngữ.
b, Các em đừng khóc.
Nhận xét: Từ cầu khiến “đừng”, có chủ ngữ “em”.
c, Đưa tay cho tôi mau! Cầm lấy tay tôi này!
Nhận xét: Khuyết chủ ngữ, không có từ cầu khiến, có ngữ điệu cầu khiến.
Câu 3 (trang 32 sgk Ngữ văn 8 tập 2):
Giống: đều yêu cầu, đề nghị người chồng cố ngồi dậy ăn chút ít cháo.
Khác:
+ Câu a không có chủ ngữ, nên ý nghĩa cầu khiến không có sự trang nhã, lịch sự, giống như một mệnh lệnh.
+ Câu b có chủ ngữ khiến câu cầu khiến trở nên rõ đối tượng, nhẹ nhàng và lịch sự hơn.
Câu 4 ( trang 32 sgk Ngữ văn 8 tập 2):
– Dế Choắt nói với Dế Mèn: Việc muốn đào thông sang hang nhà Dế Mèn với mục đích làm thế phòng thủ cho căn nhà Dế Choắt đang ở.
– Dế Choắt đã sử dụng câu hỏi để hỏi ý của Dế Mèn vì Dế Choắt rất khiêm nhường, Dế Choắt tự coi mình có vai giao tiếp thấp hơn Dế Mèn.
– Dế Choắt không đưa ra những câu ” Anh hãy đào giúp em một cái ngách sang bên nhà anh!” hay ” Đào ngay giúp em một cái ngách.
→ Bởi vì Dế Choắt yếu đuối, nhút nhát hơn, muốn đi nhờ vả Dế Mèn thì không thể yêu cầu ra lệnh được.
Câu 5 ( trang 33 sgk Ngữ Văn 8 tập 2):
– Không thể sử dụng câu ” Đi thôi con!” để thay thế cho câu “Đi đi con!” vì:
+ Câu cầu khiến “Đi thôi con!”: như lời giục dã, có chức năng yêu cầu
+ Câu cầu khiến “Đi đi con!” : Có chức năng động viên, khích lệ.