Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây

Bố cục

Chia làm 4 phần:

– Phần 1 ( từ đầu … lưu tiếng tốt): Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ, tạo động lực cho toàn quân.

– Phần 2 ( tiếp…ta cũng vui lòng): Tố cáo tội ác của kẻ thù, đồng thời nói lên lòng căm thù giặc.

– Phần 3 (Các người ở cùng ta…có được không?): Phân tích phải trái trong tình hình hiện tại của quân sĩ .

– Phần 4 (còn lại): Nhiệm vụ, lời kêu gọi, khích lệ tinh thần tướng sĩ.

Tóm tắt

Trước tình hình địch mạnh, ta yếu, Trần Quốc Tuấn đã có bài hịch động viên tướng sĩ. Ông đưa ra những tấm gương lịch sử về lòng yêu nước, trung nghĩa từ xa xưa, hay đời Tống Nguyên mới đây. Vị chủ soái vạch rõ tội ác của giặc và bày tỏ nỗi căm phẫn khi chưa tiêu diệt được kẻ thù. Ngài còn nêu mối ân tình giữa chủ soái và tướng sĩ, đồng thời phê phán những hành động sai của tướng sĩ, khẳng định những hành động đúng nên làm.

Đọc hiểu văn bản

Câu 2 (trang 61 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

– Sự ngang ngược và tội ác của giặc:

 + Đi lại nghênh ngang ngoài đường

 + Sỉ mắng triều đình, bắt nạt tể phụ

 + Đòi ngọc lụa, thu bạc vàng

⇒ Chúng chà đạp lên lòng tự tôn dân tộc, tham lam, hống hách.

– Tác giả đã sử dụng biện pháp ẩn dụ, so sánh để lột tả bộ mặt của chúng:

 + Hình ảnh ẩn dụ chỉ quân giặc: lưỡi cú diều, thân dê chó, hổ đói,…

 + Hình ảnh được đặt trong thế đối sánh để tỏ rõ sự căm thù, khinh bỉ cực độ: uốn lưỡi cũ diều- sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó- bắt nạt tể phụ.

– Đoạn văn tố cáo tội ác của giặc đã khơi gợi lòng tự tôn dân tộc, lòng căm hận kẻ thù và ý chí quyết tâm đánh giặc cứu nước.

Câu 3 (trang 61 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Phân tích lòng yêu nước, căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn qua đoạn văn tác giả tự nói lên nỗi lòng mình:

– Nỗi đau thống thiết khi chứng kiến cảnh đất nước bị giặc giày xéo: “tới bữa quên ăn”, “nửa đêm vỗ gối”, “ruột đau như cắt”, “nước mắt đầm đìa”.

– Lòng căm thù giặc tột độ, quyết tâm đánh bại kẻ thù: xả thịt lột da, nuốt gan, uống máu quân thù.

– Sẵn sàng hi sinh nơi chiến trường để giữ yên bờ cõi: Dẫu trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng.

⇒Tác giả sử dụng biệp pháp nói quá, so sánh để thể hiện một cách sâu sắc lòng yêu nước và căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn.

Câu 4 (trang 61 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

– Trần Quốc Tuấn phê phán hành động sai trái của tướng sĩ, đồng thời khẳng định những hành động đúng nên làm là có dụng ý:

 + Thức tỉnh quân sĩ trước tình hình ba quân có thái độ thờ ơ, chìm đắm trong những thú vui tầm thường mà không lo nghĩ việc nước.

 + Xốc lại tinh thần cho tướng sĩ, chấn chỉnh tác phong, suy nghĩ để chuẩn bị tốt nhất cho cuộc chiến.

 + Khẳng định những hành động đúng, vạch ra đường hướng để quân sĩ có động lực, mục đích phấn đấu.

– ¬Khi phê phán hay khẳng định, tác giả tập trung vào vấn đề nêu cao tinh thần cảnh giác, chăm lo rèn luyện để chiến thắng kẻ thù xâm lược. Vì: Tình hình đất nước đang nguy nan, mục đích cao nhất bây giờ là đồng lòng giết giặc, cứu nước.

Câu 5 (trang 61 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

– Giọng văn linh hoạt:

 + Lúc của chủ tướng nói với tướng sĩ, binh lính.

 + Lúc là người cùng cảnh ngộ (suy cho cùng khi nước bị giặc xâm lược.

– Bài hịch vừa là lời khuyên răn bày tỏ thiệt hơn vừa là lời nghiêm khắc cảnh cáo. Khi khuyên răn, dùng lời lẽ chân tình, thiết tha. Khi nghiêm khắc, không ngại đưa ra những lời lẽ gay gắt.

– Cách viết của tác giả tác động tới tướng sĩ: Thức tỉnh sai lầm của tướng sĩ, khơi dậy lòng căm thù giặc, ý chí quyết tâm đồng lòng giết giặc cứu nước.

Câu 6 (trang 61 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

– Một số đặc sắc nghệ thuật thuyết phục người đọc bằng cả nhận thức và tình cảm:

 + Thủ pháp so sánh tương phản.

 + Thủ pháp trùng điệp- tăng tiến.

 + Lập luận chặt chẽ, sắc bén với lời văn đanh thép.

 + Sử dụng các biện pháp tu từ: so sánh, điệp từ, điệp ngữ, điệp ý…

 + Giọng điệu đa dạng, có sức thuyết phục cao.

Câu 7 (trang 61 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Lược đồ thể hiện cách triển khai lập luận: khích lệ nhiều mặt để tập trung vào một hướng

Luyện tập

Câu 1 (trang 61 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Trong bài “Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn, tác giả đã thể hiện lòng yêu nước sâu sắc của mình. Một vị chủ soái đã “ruột đau như cắt”, “nước mắt đầm đìa” trước cảnh đất nước bị giày xéo. Ngài sẵn sàng hy sinh để bảo vệ đất nước dẫu cho thân phơi nội cỏ, xác gói da ngựa cũng cam lòng. Trần Quốc Tuấn còn gánh trên mình trách nhiệm chỉ huy quân sĩ. Ông chỉ ra đúng sai, chỉ ra con đường cần đi cho quân sĩ, khơi dậy lòng quyết tâm đánh giặc cứu nước của họ. Ngài không chỉ có tấm lòng yêu nước sâu sắc sắc mà còn là vị chủ tướng có trách nhiệm, nghĩa tình.

Câu 2 (trang 61 Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

“Hịch tướng sĩ” vừa có lập luận chặt chẽ, sắc bén vừa giàu hình tượng, cảm xúc:

– Lập luận chặt chẽ sắc bén

 + Khích lệ lòng căm thù ngoại xâm, nỗi nhục của kẻ mất nước.

 + Khích lệ tinh thần trung quân ái quốc, ý thức ân nghĩa thủy chung.

 +Khích lệ ý chí lập công danh, vì đất nước cũng là vì chính mình.

 + Khích lệ ý thức trách nhiệm, lòng tự trọng trước điều hơn lẽ thiệt.

– Dẫn chứng giàu sức thuyết phục: Viện dẫn sử sách Trung Hoa từ xa xưa, đời Tống- Nguyên

– Giọng điệu khi thống thiết, khi sục sôi, khi nghiêm khắc, lúc lại ân tình …