Xem toàn bộ tài liệu Lớp 9: tại đây

Bố cục

– Phần 1 (hai khổ thơ đầu): Lời ru của người mẹ khi đang giã gạo nuôi bộ đội.

– Phần 2 (hai khổ thơ tiếp theo): Lời ru của người mẹ khi đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi.

– Phần 3 (hai khổ thơ cuối): Lời ru của người mẹ khi đang chuyển lán, đạp rừng trong những năm tháng kháng chiến chống Mĩ.

Soạn bài

Câu 1 (trang 154 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):

Bài thơ có ba khúc, mỗi khúc có hai khổ đều mở đầu bằng hai câu “Em cu tai .. đừng rời lưng mẹ”, kết thúc bằng lời ru trực tiếp của người mẹ “Ngủ ngoan a-kay ơi”. Sự lặp đi lặp lại cấu trúc như vậy tạo ra âm hưởng ru dương cho bài thơ. Cả bài thơ giống như một khúc hát ru, nhẹ nhàng, êm ái. Tuy nhiên, nội dung triển khai ở ba khúc là khác nhau, có sự phát triển. Cuối cùng thể hiện mong muốn đứa con được sống trong tự do của người mẹ.

Câu 2 (trang 154 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Hình ảnh người mẹ Tà-ôi trong bài thơ

– Hiện lên trong công việc giã gạo nuôi bộ đội

– Hiện lên trong công việc tỉa bắp trên núi Ka-lưi

– Hiện lên trong lúc chuyển lán, đạp rừng khi bị bọn Mĩ đánh đuổi

– Tình yêu thương con của người mẹ Tà-ôi luôn gắn liền với công việc lao động, với tình thương bộ đội, tinh thần kháng giặc.

Câu 3 (trang 154 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):

Hình ảnh “mặt trời” trong câu thơ “mặt trời của bắp thì nằm trên đồi” được hiểu theo nghĩa đen. Đây là mặt trời của tự nhiên, ánh mặt trời này giúp cho cây cối có thể trao đổi chất, nuôi lớn cây để cho ra những hạt bắp tròn mẩy. Hình ảnh “mặt trời” trong câu thơ “Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng” được hiểu theo nghĩa bóng. So sánh ngầm đứa con với mặt trời là muốn nói đứa con là thiêng liêng, cao quý nhất, là lẽ sống nguồn sống của người mẹ. Mặt trời ấy luôn nằm trên lưng mẹ, vô cùng gần gũi như là một phần cơ thể mẹ, cùng mẹ sống và làm mọi việc, trở thành động lực băng rừng, vượt núi của mẹ

Câu 4 (trang 154 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):

– Tình cảm của người mẹ Tà-ôi đối với đứa con của mình là thứ tình cảm tha thiết, đằm thắm như mọi tình mẹ con truyền thống Việt Nam, nhưng lại có cái cao cả, rộng lớn của thời đại cách mạng.

– Một bước tiến dài trong tình cảm, nhận thức của người lao động đã được ghi lại trong bài thơ. Hành động đầu tiên: mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội. Hành động tiếp theo là trồng ngô nuôi làng đói. Hành động sau cùng là địu em đi đánh giặc trận cuối. Mơ ước của người mẹ ở hai công việc đầu là sự no đủ về vật chất. Mong ước cao nhất của người mẹ là độc lập tự do. Như vậy qua mỗi khúc hát ru là một sự phát triển.

Câu 5 (trang 154 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):

– Tình yêu thương con của người mẹ còn gắn với tình thương các chú bộ đội, thương làng đói và tinh thần yêu nước

– Càng trong gian nao vất vả, khó khăn, người mẹ càng dành cho con những tình cảm yêu thương thắm thiết, càng mong con mau lớn khôn, khỏe mạnh trở thành công dân của một đất nước tự do. Ước mơ đó đã thôi thúc người mẹ tham gia vào trận cuối. Qua đó thể hiện mong ước, ý chí của nhân dân vào sự độc lập tự do của dân tộc

Luyện tập

Yếu tố miêu tả trong bài thơ khiến bức tranh đời sống của người dân ở chiến khu Trị – Thiên thời chống Mĩ trở nên chân thực hơn:

– Họ hăng say lao động, sản xuất để phục vụ cho cuộc chiến đấu,vượt qua nhưng gian khổ, vất vả: “mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội”, “mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi”, ” mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi”, “lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ”

– Họ góp phần vào cuộc chiến đấu bảo vệ quê hương, họ cũng cầm súng chiến đấu: “mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng”, “anh trai cầm súng, chị gái cầm chông”, “mẹ địu em đi để giành trận cuối”.