Xem toàn bộ tài liệu Lớp 9: tại đây
I, Chuẩn bị ở nhà
– Ôn tập kiến thức
II, Kiểm tra trên lớp
– Thống kê các tác phẩm thơ đã học:
| STT | Tên bài thơ | Tác giả | Năm sáng tác | Thể thơ | Đặc sắc nội dung, tư tưởng | Đặc sắc nghệ thuật |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Đồng chí | Chính Hữu | 1948 | Tự do | Ca ngợi tình đồng chí cùng chung lí tưởng của những người lính cách mạng trong những năm đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Tình đồng chí trở thành sức mạnh và vẻ đẹp tinh thần của anh bộ đội cụ Hồ. | Chi tiết, hình ảnh, ngôn ngữ giản dị, chân thực, cô đọng, giàu sức biểu cảm.Hình ảnh sáng tạo vừa hiện thực vừa lãng mạn: đầu súng trăng treo. |
| 2 | Bài thơ về tiểu đội xe không kính | Phạm Tiến Duật | 1969 | Tự do | Tư thế hiên ngang, tinh thần chiến đấu bình tĩnh, dũng cảm, niềm vui lạc quan của những người lính lái xe trên những nẻo đường Trường Sơn trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. | Tứ thơ độc đáo: Những chiếc xe không kính, giọng điệu tự nhiên, khoẻ khoắn, vui tếu có chút ngang tàng; lời thơ gắn với lời văn xuôi, lời nói thường ngày. |
| 3 | Đoàn thuyền đánh cá | Huy Cận | 1958 | Bảy chữ | Cảm xúc tươi khoẻ về thiên nhiên và lao động tập thể qua cảnh một chuyến ra khơi đánh cá của những ngư dân Quảng Ninh | Cảm hứng vũ trụ – lãng mạn. Nhiều hình ảnh đẹp, nên thơ, âm hưởng rộn ràng, phấn chấn. Một bài ca lao động hào hứng |
| 4 | Bếp lửa | Bằng Việt | 1963 | Bảy chữ và tám chữ | Nhớ lại những kỉ niệm xúc động về bà và tình bà cháu. Lòng kính yêu và biết ơn của cháu đối với bà và cũng là của bà đối với gia đình, quê hương, đất nước | Kết hợp biểu cảm, miêu tả, kể chuyện và bình luận. Hình ảnh bếp lửa gắn với hình ảnh người bà, tạo ra những ý nghĩa sâu sắc. Giọng thơ bồi hồi, cảm động |
| 5 | Ánh trăng | Nguyễn Duy | 1978 | Năm chữ | Từ hình ảnh trăng trong thành phố, nhớ lại những năm tháng đã qua của cuộc đời người lính chiến đấu gắn bó với thiên nhiên, với ánh trăng, với đất nước thân yêu và bình dị, nhắc nhở thái độ sống tình nghĩa, thuỷ chung | Hình ảnh bình dị, tứ thơ bất ngờ mà hợp lí. (thình lình mất điện, mở cửa sổ, chợt gặp vầng trăng); giọng điệu chân tình, nhỏ nhẹ mà thấm sâu; kết bài gợi mở (cái giật mình không phải ngẫu nhiên) |
– Thống kê các tác phẩm truyện đã học:
| STT | Tên tác phẩm | Tác giả | Năm sáng tác | Tóm tắt nội dung |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Làng | Kim Lân | 1948 | Truyện thể hiện tình yêu làng thống nhất với tình yêu nước và tinh thần kháng chiến của người nông dân. |
| 2 | Lặng lẽ Sa Pa | Nguyễn Thành Long | 1970 | Cuộc gặp gỡ tình cờ của ông hoạ sĩ, cô kĩ sư mới ra trường với người thanh niên làm việc một mình tại trạm khí tượng trên núi cao. Qua đó, ca ngợi những con người lao động thầm lặng, có cách sống đẹp, cống hiến tâm sức mình cho đất nước. |
| 3 | Chiếc lược ngà | Nguyễn Quang Sáng | 1966 | Truyện kể về cuộc gặp gỡ giữa hai cha con sau tám năm xa cách với nhiều éo le, trắc trở. Qua đó, ca ngợi tình cha con thắm thiết trong chiến tranh |
Câu 2 (trang 203 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
a. Làng (Kim Lân)
– Tóm tắt Truyện kể về ông Hai quê ở làng Chợ Dầu. Vì cuộc sống của gia đình, vì cuộc kháng chiến,ông phải rời làng.Tối nào ông cũng sang nhà bác Thứ để nói chuyện về làng cho đỡ nhớ. Hằng ngày ông đến phòng Thông tin để theo dõi tin tức về làng. Một hôm, nhận được tin làng theo giặc, ông bàng hoàng, xấu hổ tủi nhục.Mấy ngày liền ông không bước chân ra khỏi nhà.Bế tắc, đau khổ,ông tâm sự với đứa con út cho vơi đi nỗi lòng.Rồi một hôm nhận được tin cải chính, ông Hai sung sướng tột độ.Mặc dù nhà bị đốt nhưng ông vẫn vui vẻ đi khoe và kể về làng như trước.
– Tình huống truyện: Ông Hai tình cờ nghe được tin làng của ông theo giặc
– Chủ đề: Ca ngợi tình yêu làng quê, lòng yêu nước, tinh thần kháng chiến của những nông dân tản cư
b. Lặng lẽ SaPa (Nguyễn Thành Long)
Trên một chuyến xe đi Lào Cai có bác lái xe, ông họa sĩ và cô kỹ sư. Qua lời kể của bác lái xe, họ biết được anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh Yên Sơn. Anh mời họ lên thăm nhà. Khâm phục trước tinh thần làm việc và sự cống hiến lặng lẽ của anh thanh niên, họa sĩ vẽ chân dung anh. Để không vô lễ, anh ngồi yên cho ông vẽ nhưng từ chối vì nghĩ mình không xứng đáng. Ba mươi phút trôi qua, họ chia tay nhau trong sự lưu luyến. Họa sĩ và cô kỹ sư đi tiếp chặng đường, còn anh thanh niên trở về với công việc thường ngày của mình.
– Tình huống truyện: Cuộc gặp gỡ giữa anh thanh niên, cô kĩ sư và người họa sĩ trên đỉnh núi Sapa
– Chủ đề: Khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng
c. Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng)
Tóm tắt Ông Sáu là một cán bộ kháng chiến,xa nhà nhiều năm. Mãi đến khi hòa bình lập lại ông mới có dịp về thăm nhà. Bé Thu không nhận ông là cha vì thấy xa lạ. Đến khi nhận ra người cha và tình cha con thức dậy mãnh liệt trong em thì cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. Ở khu căn cứ,ông dồn nỗi nhớ thương và tình yêu con vào việc làm một chiếc lược bằng ngà để tặng cho con.Trong một trận càn của địch,ông đã hi sinh. Ông Sáu còn kịp đưa cây lược ngà cho người bạn đem về trao lại cho bé Thu.
– Tình huống truyện: Ông Sáu sau nhiều năm xa nhà có dịp được trở về thăm nhà nhưng đứa con lại không nhận cha
– Chủ đề: Tình cha con cảm động, sâu nặng và cao đẹp trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh
Câu 3 (trang 203 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
Ông Hai cảm thấy đau đớn, tủi khổ về tin làng theo giặc là vì trong lòng ông luôn có một niềm tin khôn nguôi về tinh thần yêu nước của làng ông. Tin đó rơi xuống giống như một sự phản bội. Phản bội là niềm tin của ông, phản bội lại cách mạng, cụ Hồ. Ông tin cách mạng, ông theo cụ Hồ, do đó làng theo giặc là trở thành kẻ thù của ông, mặc dù đó là nơi ông yêu thương, gắn bó.
Nghệ thuật miêu tả tâm lí được thể hiện rất cụ thể, có diễn biến, quá trình, được biểu hiện qua suy nghĩ, hành động, thái độ của nhân vật. Tác giả đặt nhân vật vào những tình huống bất ngờ mà hợp lí không chỉ tạo kịch tính cho câu chuyện mà còn giúp làm rõ những day dứt, đau khổ, giải tỏa của nhân vật. Nhân vật ông Hai vừa chân thực, giản dị, vừa sống động lại có chiều sâu
Câu 4 (trang 203 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Vẻ đẹp trong cách sống, trong tâm hồn, và những suy nghĩ của nhân vật anh thanh niên một mình trên trạm khí tượng giữa núi cao trong “Lặng lẽ SaPa”
– Anh là một người có suy nghĩ đẹp: Anh có quan niệm đúng đắn về hạnh phúc, về lẽ sống. “Khi ta làm việc …. chết mất. Hạnh phúc là khi anh được cống hiến cho cuộc đời.
– Anh có hành động đẹp: Anh vượt qua khó khăn gian khổ, sống một mình trên đỉnh núi cao trong sự cô đơn tuyệt đối để làm nhiệm vụ một cách tự giác, có kết quả cao. Đây là công việc đòi hỏi phải tỉ mỉ, có tinh thần trách nhiệm cao.
– Anh có lối sống đẹp:
+ Chỉ có một mình trên đỉnh núi cao anh vẫn tổ chức sắp xếp cuộc sống ngăn nắp chủ động, tự độc lập về thức ăn, tri thức.
+ Anh sống rất chân thành cởi mở, quan tâm đến mọi người, khao khát được nói chuyện với mọi người, quý trọng tình cảm của người khác.
Như vậy, dù anh chỉ xuất hiện trong một khoảnh khắc ngắn của truyện, ta cũng đã có thể hình dung ra chân dung một nhân vật với những nét đẹp trong suy nghĩ, hành động, tình cảm, cách sống. Anh là người rất tiêu biểu cho tầng lớp thanh niên trong cuộc xây dựng đất nước ở nơi khó khăn gian khổ.