Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10 – Cánh Diều: tại đây
1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 96 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
– Đọc trước văn bản Gió thanh lay động cành cô trúc và ghi ra những điểm mà em thích thú cũng như những câu hỏi, băn khoăn muốn được giải đáp.
+ Văn bản Gió thanh lay động cành cô trúc của tác giả Chu Văn Sơn (1962 – 2019)
+ Điều em thích là cách cảm nhận, phân tích sâu sắc của tác giả về bài thơ của Nguyễn Khuyến
+ HS tìm đọc thêm toàn văn bài viết về Nguyễn Khuyến qua chùm thơ tu của tác giả Chu Văn Sơn.
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính:
Văn bản Gió thanh lay động cành cô trúc của Chu Văn Sơn là bài phân tích, cảm nhận về bài thơ Thu vịnh của tác giả Nguyễn Khuyến.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 97 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
– Dự đoán: tác giả muốn nhắc đến chùm thơ về mùa thu.
Câu 2 (trang 97 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
– Chứng minh: Hai câu đề đã ghi ngay được cái thần thái của trời thu
Câu 3 (trang 97 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
– Nếu xanh ngắt rất đặc trưng cho sắc trời thu thì xanh biếc lại tóm đúng cái thần thái của nước thu.
– Chữ “song thưa” rất không đâu mà thật ăn nhịp
….
Câu 4 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
– Từ ngữ có tính gợi hình, gợi cảm trong phần 4 là: hư huyền, bâng khuâng, lặng lẽ, u hoài, phân định, huyền hồ, thinh không, mênh mông, hồ nghi, thảng thốt, tĩnh lặng, xa vắng, đánh động, thẳm sâu, thanh vắng, thiên không, tình nồng
Câu 5 (trang 99 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
– Từ “cuối cùng” thể hiện đây là ý kết thúc so với các ý đã được trình bày trước đó.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
Nhan đề Gió thanh lay động cành cô trúc em hiểu nói về bóng dáng cây cô trúc ẩn trong thế giới thi ca Nguyễn Khuyến. Hình ảnh thể hiện khí tiết của trúc, luôn biết giữ mình thanh cao, luôn xao mình dù chỉ là một làn gió thoảng.
Câu 2 (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
– LĐ1: Giới thiệu về cái thần của mùa thu trong thi ca (cụ thể bài Thu vịnh của Nguyễn Khuyến)
– LĐ2: 2 câu đề: cái thần thái của trời thu
– LĐ3: 2 câu thực: bức tranh thu thanh đạm cứ hạ dần độ cao
– LĐ4: 2 câu luận: Không gian thu cao rộng
– LĐ5: 2 câu kết: Nỗi niềm u ẩn của Nguyễn Khuyến
=> Trình tự sắp xếp: từ luận điểm khái quát với mục đích giới thiệu đến các luận điểm phân tích bài thơ được sắp xếp theo thứ tự các câu thơ: đề, thực, luận, kết.
Câu 3 (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
– Thao tác chứng minh:
+ Câu thứ nhất gợi ra cái nền phông cành bằng nét rộng khoáng đạt, thoáng đãng: “Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao”
– Thao tác phân tích
+ Chữ “xanh ngắt”…. Ba chữ “mấy tầng cao”…. Chữ “cần”….Chữ “hắt hiu”….
– Thao tác bình luận
+ Đó là những gợn gió thật mong manh, nếu không có một mĩ cảm tinh tế thì khó mà nhận biết.
=> Chỉ trong một đoạn trích phân tích 2 câu đề, tác giả đã sử dụng linh hoạt các thao tác lập luận.
Câu 4 (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
– Tác giả sử dụng chủ yếu kiểu câu nghi vấn (câu hỏi tu từ)
– Tác dụng:
+ Tạo kết thúc mở, để lại dư âm trong bạn đọc
+ Ngầm khẳng định về việc thể hiện thông điệp, giọng điệu, sắc thái cảm xúc của người viết.
Câu 5 (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
– Tác giả huy động kiến thức về điện ảnh qua cách sử dụng một số thuật ngữ: “nền phông”, “hậu cảnh”, “tầm mắt”, “tầm nhìn dịch chuyển từ xa đến gần”.
Câu 6 (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):
Qua chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến, ta thấy ông là một con người tài năng, có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm và tình yêu thiên nhiên tha thiết. Với cách dùng từ độc đáo, Nguyễn Khuyến đã thành công tái hiện khung cảnh đất trời thanh bình, yên ả khi ngồi câu cá trong “Thu điếu”. Nhà thơ cũng vẽ nên một bức tranh thu cao rộng, trong trẻo, gửi gắm tình cảm của bản thân với thế thái nhân tình trong “Thu vịnh”. Qua đó, ta cảm nhận được tâm hồn gắn bó khăng khít của Nguyễn Khuyến với thiên nhiên, cuộc sống.
Đã có lời giải bài tập lớp 10 sách mới: