Bài 6: Truyện ngụ ngôn và tục ngữ
1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 4 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):
-Xem lại khái niệm truyện ngụ ngôn ở phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
– Khi đọc truyện ngụ ngôn, các em cần chú ý:
+Truyện kể về những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính?
+ Bối cảnh của truyện có gì độc đáo?
+ Truyện nêu lên được bài học gì? Bài học ấy có liên quan như thế nào đến cuộc sống hiện nay và với bản thân em?
– Đọc trước truyện Ếch ngồi đáy giếng. Hãy nhớ lại một số truyện ngụ ngôn đã học ở Tiểu học và tìm hiểu thêm các nguồn khác nhau (sách, báo, Internet,…), ghi chép lại những thông tin về truyện ngụ ngôn như đặc điểm thể loại, đề tài, nhân vật, một số tác giả truyện ngụ ngôn nổi tiếng,…
Trả lời:
– Khi đọc truyện:
+ Truyện kể về những nhân vật: ếch, cua, nhái, ốc bé nhỏ. Nhân vật chính: con ếch.
+ Bối cảnh của truyện: tất cả các loài vật sống chung trong cái giếng, ếch chỉ thấy bầu trời bé bằng chiếc vung.
+ Truyện nêu lên được bài học: phê phán những người vốn hiểu biết thì hạn hẹp mà lúc nào cũng xưng ta đây tài giỏi, hiểu biết nhiều thứ, tự cao, huênh hoang và hay khoác lác. Đồng thời câu truyện còn muốn khuyên mọi người phái cố gắng học hỏi mở rộng tầm nhìn của bản thân, tầm hiểu biết của mình và không nên kiêu ngạo tự cao và quá chủ quan.
– Thông tin về truyện ngụ ngôn:
+ Thể loại: thơ hoặc văn xuôi
+ Đề tài:
* Phê phán thói hư tật xấu của con người trong xã hội: bệnh chủ quan, tham lam ích kỉ, đoán mò, thói huênh hoang,…
* Đả kích giai cấp (thống trị): nhất là trong xã hội cũ thói đời ngang ngược, những kẻ đạo đức giả nhân giả nghĩa.
* Đưa ra những lời khuyên cho con người về cách đối nhân xử thế, về lối sống, sức mạnh của đoàn kết, vai trò của việc gắn liền lý thuyết với thực tiễn.
+ Nhân vật: các loài vật, đồ vật, cây cối
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính: Kể về chú ếch suốt ngày chỉ sống trong giếng nọ và coi trời bằng vung, hống hách, tự cao.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 4 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Chú ý bối cảnh của câu chuyện.
Trả lời:
– Bối cảnh của câu chuyện: tất cả các loài vật sống chung trong cái giếng, ếch chỉ thấy bầu trời bé bằng chiếc vung.
Câu 2 (trang 5 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Kết thúc truyện như thế nào?
Trả lời:
– Kết thúc truyện: Ếch bị con trâu giẫm bẹp
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 5 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Nhân vật chính trong truyện có tính cách như thế nào? Hãy nêu ra một số chi tiết trong truyện giúp em hiểu về tính cách của nhân vật ấy.
Trả lời:
– Nhân vật chính trong truyện có tính cách: thiếu hiểu biết, tự cao, huênh hoang và hay khoác lác.
– Một số chi tiết trong truyện:
+ Sống lâu ngày trong giếng nên chỉ biết trời bé bằng vung.
+ Tiếng kêu làm các con vật sợ hãi nên lầm tưởng bản thân như một vị chúa tể.
+ Đi lại nghênh ngang, không để ý xung quanh và bị giẫm bẹp.
Câu 2 (trang 5 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Bối cảnh câu chuyện trong văn bản Ếch ngồi đáy giếng đã giúp nhân vật bộc lộ tính cách và làm nổi bật ý nghĩa của truyện như thế nào?
Trả lời:
– Bối cảnh câu chuyện trong văn bản Ếch ngồi đáy giếng đã giúp nhân vật bộc lộ tính cách và làm nổi bật ý nghĩa của truyện: bối cảnh truyện càng khắc họa rõ rét tính cách hiểu biết nông cạn, môi trường sống nhỏ hẹp, tù túng, không giao lưu làm hạn chế hiểu biết về thế giới xung quanh, từ đó trở nên nông cạn, chủ quan, kiêu ngạo sẽ phải trả giá rất đắt. Đồng thời giúp người đọc dễ dàng nhận ra được bài học từ câu chuyện.
Câu 3 (trang 5 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Nhan đề Ếch ngồi đáy giếng có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của văn bản?
Trả lời:
– Nhan đề Ếch ngồi đáy giếng có tác dụng lớn trong việc thể hiện chủ đề của văn bản: thông qua nhan đề người đọc hình dung ngay được bối cảnh kể về con ếch ngồi trong đáy giếng và dự đoán được nội dung câu chuyện
Câu 4 (trang 5 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Mỗi truyện ngụ ngôn có thể đem tới nhiều bài học, em hãy nêu lên những bài học có thể rút ra từ câu chuyện này. Theo em, đâu là bài học chính của câu chuyện?
Trả lời:
– Những bài học có thể rút ra từ câu chuyện:
+ Môi trường sống nhỏ hẹp, tù túng, không giao lưu làm hạn chế hiểu biết về thế giới xung quanh
+ Sống lâu trong môi trường nhỏ hẹp sẽ dần hạn chế sự hiểu biết
+ Từ những hiểu biết hạn hẹp, dễ trở nên nông cạn, chủ quan, kiêu ngạo sẽ phải trả giá rất đắt
– Bài học chính của câu chuyện: Từ những hiểu biết hạn hẹp, dễ trở nên nông cạn, chủ quan, kiêu ngạo sẽ phải trả giá rất đắt.
Câu 5 (trang 5 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Trong cuộc sống, có nhiều hiện tượng tương tự truyện ếch ngồi đáy giếng. Em hãy nêu lên một hiện tượng như thế.
Trả lời:
– Trong cuộc sống, có nhiều hiện tượng tương tự truyện ếch ngồi đáy giếng như: khi học tập có một chút thành tích thì xem thường các bạn khác, không chơi với những bạn học kém hơn. Dần dà ỷ nại và học kém dần đi, đi thi kết quả không cao.
Câu 6 (trang 5 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):
Trả lời:
Kho tàng văn học Việt Nam rất phong phú và đa dạng, trong đó em thích nhất truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng. Bởi lẽ, thông qua nhân vật ếch em rút ra được nhiều bài học cho bản thân mình. Đó là môi trường sống nhỏ hẹp, tù túng, không giao lưu làm hạn chế hiểu biết về thế giới xung quanh. Từ những hiểu biết hạn hẹp, dễ trở nên nông cạn, chủ quan, kiêu ngạo sẽ phải trả giá rất đắt. Bản thân em sẽ cố gắng khiêm tốn, chăm chỉ học hỏi, hòa đồng cùng bạn bè, thầy cô giáo để ngày càng hoàn thiện bản thân. Đồng thời, đứng trước những vấn đề đơn giản cũng sẽ không chủ quan mà phải luôn luôn cẩn thận, không được giống như những kẻ “ếch ngồi đáy giếng” có tí thành tích là ra oai, không chịu cố gắng.