Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10: tại đây

Đề bài: Có ý kiến cho rằng: Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành ông chủ nhà khó tính. Anh (chị) thấy ý kiến này như thế nào?”

A/ Dàn ý chi tiết

I. MỞ BÀI

– Dẫn dắt, giới thiệu về nhận định Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường sau trở thân người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành ông chủ nhà khó tính.

II. THÂN BÀI

1. Giải thích ý nghĩa câu nói

– Thói hư tật xấu ban đầu chỉ là những người khách qua đường, nghĩa là nó đến một cách ngẫu nhiên, vô tình, không có quan hệ quen biết gì với ta nên gặp rồi quên ngay.

– Khi đã gắn bó thì không thể sống xa nhau và khó mà quên được nhau.

– Đến một lúc nào đó, thói xấu sẽ trở thành ông chủ nhà khó tình và biến ta thành kẻ phụ thuộc. 

– Câu nói khẳng định lại: Thói quen xấu rất dễ dàng chi phối chúng ta, làm ảnh hưởng đến cuộc sống của con người. Do vậy, cần tỉnh táo và tránh xa các tật xấu đó.

2. Phân tích, chứng minh và bình luận ý kiến:

– Trong mỗi con người bao giờ cũng có những đức tính tốt và những thói tật xấu.

– Nếu con người không biết tự rèn luyện, hướng tới những gì tốt đẹp thì sẽ bị những thói xấu làm chủ.

Ví dụ: Nói tục, chửi bậy…lúc đầu các bạn nói chỉ theo phong trào, cho vui nhưng lâu dần những câu nói bậy, chửi thề được thốt ra vô ý thức gây phản cảm cho người xung quanh.

– Nếu con người biết tự rèn luyện, biết hướng tới những gì tốt đẹp thì họ sẽ ngày càng phát triển và hoàn thiện mình hơn.

Ví dụ: Nhiều bạn thanh niên dù bị bạn bè lôi kéo nhưng cũng không tham gia, các bạn ấy sống lành mạnh nên có sức khỏe tốt, được mọi người yêu mến…

3. Hướng rèn luyện của bản thân nói riêng và của mọi người nói chung.

– Cần phải tỏ rõ một thái độ vững vàng, tránh xa các thói hư tật xấu, dù là nhỏ hay lớn.

– Không nên tò mò và làm quen với thói hư tật xấu.

– Thói hư tật xấu có sức hấp dẫn vô cùng mãnh liệt nên cần đề phòng và cảnh giác.

III. KẾT BÀI

– Khẳng định tính đúng đắn của ý kiến đã nêu ra ở đề bài.

B/ Bài văn mẫu

Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà – mẫu 1

Trong mỗi con người bao giờ cũng tồn tại hai mặt tốt và xấu, mặt được và mặt chưa được. Cũng giống như việc bàn tay có hai mặt lòng bàn tay và mu bàn tay vậy. Suốt cả cuộc đời con người ta sống với mục đích đấu tranh với cái xấu và hướng đến những điều tốt đẹp. Thế nhưng cái tốt thì khó học cái xấu tiếp thu nhanh. Chẳng vì thế mà có ý kiến cho rằng “những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành ông chủ nhà khó tính”.

Thực chất câu nói trên có ý nghĩa hoàn toàn đúng đắn. Như Phật đã dạy rằng “Kẻ thù lớn nhất của mỗi người là chính mình”. Trong suốt cuộc đời chúng ta có thể đấu tranh với rất nhiều thế lực thù địch, xấu xa để loại bỏ những mầm mống đen tối ra khỏi xã hội thế nhưng lại rất dễ dàng thỏa hiệp với chính mình. Con người sinh ra ai cũng có sẵn trong mình một sự ích kỉ, ích kỉ với những người xung quanh nhưng lại dễ dãi với bản thân mình. Cái khó khăn nhất đối với một con người là chiến thắng bản thân mình, chiến thắng được những khát vọng tầm thường và nhỏ nhen của mình hướng đến cái cao đẹp hơn tốt cho cuộc đời hơn.

Sự tốt đẹp là khi chúng ta biết biến cái lợi ích cá nhân vào thành lợi ích của cộng đồng, làm cho cuộc đời xã hội này ngày càng trở nên tốt đẹp hơn. Thế nhưng cái tốt cũng trở thành cái xấu khi ta đặt lợi ích của bản thân mình lên trên lợi ích của người khác. Sự ích kỉ biến chúng ta thành những người xấu xa và vụ lợi. Cũng giống như câu nói trên muốn truyền tải đến con người một thông điệp đó chính là phải biết nghiêm khắc với chính bản thân không nên nuông chiều cảm xúc để rồi đánh mất chính mình.

Thật vậy, tật xấu luôn là những cái con người ta rất dễ để dính vào còn cái tốt thì vô cùng khó khăn. Bạn có thể mất cả một năm thậm chí cả một đời để duy trì một thói quen tốt thế nhưng chỉ cần một giờ một phút thôi cái xấu đã có thể len lỏi và xâm nhập vào con người bạn rồi. Thực tế cuộc sống cũng cho ta nhiều ví dụ chứng minh vô cùng chuẩn xác. Ví dụ đối với thuốc phiện chẳng hạn nếu bạn bị rủ rê thử bạn biết khống chế bản thân thì mãi mãi nó cũng chỉ là người khách qua đường mà thôi. Thế nhưng nếu bạn gật đầu nuông chiều mình thì nó sẽ trở thành tệ nạn. Đầu tiên, nó là công cụ phục vụ chính con người, thế nhưng lâu dần con người sẽ là nạn nhân của nó. Vị thế từ khách sang chủ nhà rất nhanh và đơn giản nó phụ thuộc vào chính suy nghĩ cũng như sự kiềm chế của con người.

Một con người nếu không có sự tự chủ sẽ rất dễ đánh mất mình theo những thói xấu. Ban đầu thói xấu của bạn có thể đến một cách rất vô tình nhưng sau đó sẽ có lần thứ hai, lần thứ ba thậm chí n lần tiếp theo như thế. Và lâu dần nó trở thành người bạn thân thuộc và sẽ điều khiển chính suy nghĩ hành động của bạn. Cũng giống như một bạn học sinh, lần đầu kiểm tra quay cóp mà không bị phát hiện thì lần tiếp theo sẽ tiếp tục như thế và lâu dần bạn trở nên phụ thuộc vào sách vở không còn ý thức tự học tự phấn đấu nữa. Mà đây là một trong những điều vô cùng nguy hiểm đối với tương lai và bản thân của các em.

Thói xấu có tác hại vô cùng xấu xí đến bản thân và xã hội. Ban đầu nó sẽ làm “đau” chính bản thân của mỗi người. Việc tồn tại những suy nghĩ xấu, hành động xấu sẽ khiến con người thường xuyên ở trong trạng thái lo âu, sợ hãi người khác phát hiện, lâu dần sẽ hình thành suy nghĩ ích kỉ, nhỏ nhen, ganh tị và dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Càng nguy hiểm hơn, nó sẽ khiến con người trở nên thờ ơ vô cảm, sống xa cách nhau, tách biệt với xã hội. Đồng nghĩa với nó sẽ làm cho xã hội trở nên mất văn minh, mất đi sự nhân văn vốn có.

Chính vì thế việc đấu tranh đẩy lùi cái xấu trong mỗi cá nhân là điều cực kì quan trọng. Nó cũng giống như việc bạn rèn luyện cái tốt vậy. Việc nâng cao ý thức bản thân, tự chủ suy nghĩ chính là cách để bạn miễn nhiễm cái xấu, hướng đến những điều tốt đẹp trong tương lai và xây dựng xã hội văn minh hơn.

Đấu tranh loại bỏ cái xấu chưa bao giờ là dễ dàng. Nó đòi hỏi con người phải là người biết phân định đúng sai, có hiểu biết và có chính kiến. Mỗi con người ngay từ bây giờ hãy trở thành những người nghiêm khắc với chính mình bởi nó không chỉ giúp bạn hoàn thiện bản thân hơn mà còn giúp xã hội này trở nên văn minh và tốt đẹp hơn.

Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà – mẫu 2

Thói xấu hay còn gọi là thói quen xấu. Lúc ban đầu, thói xấu là do những sai sót nhưng không được sửa chữa kịp thời mà thành. Đến khi nó trở nên tai hại thì không thể từ bỏ nó được nữa. Bởi thế, có ý kiến cho rằng: “Những thói xấu ban đầu chỉ là người khách qua đường, sau trở thành người bạn thân ở chung nhà và cuối cùng biến thành ông chủ nhà khó tính”.

Thói xấu (hay còn gọi là thói hư tật xấu) là những thói quen không tốt, thiếu lành mạnh, có tác động tiêu cực đến hành vi, suy nghĩ và nhân cách con người. Khách qua đường là người xa lạ, chỉ gặp một lần trên đường đi, giữa khách qua đường và bản thân ta không có một mối quan hệ ràng buộc nào. Người bạn thân là người bạn gắn bó thân thiết, có mối quan hệ bền chặt, khó tách rời. người bạn thân có thể sẽ cùng ta đi hết cuộc đời này. Ông chủ nhà là người có quyền làm chủ, chi phối và điều khiển cuộc sống của chúng ta. Ông chủ là người có quyền ra lệnh và quyết định số phận của ta. Thói hư tật xấu ai ai cũng có. Nhưng có người đã mạnh mẽ từ bỏ nó mà trở thành người tốt đẹp. Cũng có rất nhiều người không dũng cảm đấu tranh chống lại sự cám dỗ của nó, để nó chiếm lĩnh bản thân, điều khiển hành vi và cuộc sống của mình. Từ một thói hư tật xấu có thể đẩy con người vào tệ nạn xã hội. Thói hư tật xấu là con đường dẫn đến tội lỗi.

Không phải ai sinh ra đã là người mạnh mẽ. Từ những tính cách đơn giản ban đầu, do rèn luyện mà nhiều người đã hình thành ở mình nghị lực lớn lao. Họ sẵn sàng vượt lên những cái tầm thường trong đời sống con người. Từ đó mà trở nên cao thượng đẹp đẽ. Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều người thường xuyên ỷ lại, dựa dẫm vào người khác, sống cuộc đời hèn kém. Đó là mảnh đất màu mỡ cho những thói hư tật xấu phát triển. Lúc ban đầu, đó chỉ là những thói quen nhỏ, không gây ảnh hưởng hay hậu quả gì lớn và rất khó nhìn thấy tác động tiêu cực của nó. Lúc ấy, nó giống như một người khách qua đường, chỉ tình cờ gặp gỡ một lần duy nhất trên đường đi. Nếu ta kịp thời nhận thức và tránh xa nó thì nó sẽ không có cơ hội tiếp cận ta lần nữa.

Game online là một ứng dụng có sức thu hút lớn. Nhất là đối với lứa tuổi học sinh. Chơi game nhiều không những hao tổn tiền bạc mà còn làm hao mòn sức khỏe, ảnh hưởng nghiêm trọng đến học tập. Ví như một học sinh do thấy bạn bè chơi game, hoặc bị bạn bè rủ rê chơi game. Nếu biết sớm nhận ra những tác hại của nó và từ bỏ ngay từ lúc đầu, khi sức cuốn hút của game chưa tạo nên hứng thú thì học sinh ấy sẽ rất dễ dàng quên nó đi, lấy lại tinh thần say mê học tập.

Thói xấu vốn rất phổ biến trong cuộc sống. Nó cứ lặp đi, lặp lại và luôn phô bày trước mắt ta. Nếu ta không đủ dũng cảm, niềm tin và trí tuệ để chống lại nó, hoặc tiêu diệt nó mà xem thường nó hoặc dễ dàng chấp nhận nó trong cuộc sống thì nó sẽ từ từ len lỏi, xâm nhập vào bản thân, khiến cho ta không còn nhìn thấy nó xấu nữa. Lúc này, nó trở thành người bạn ở chung nhà, thân thiện, gần gũi và có quan hệ gắn kết với ta.

Chúng ta dễ dàng nhìn thấy hút thuốc lá là một thói xấu, một hành vi không tốt đẹp. Nhưng xung quanh ta có quá nhiều người đang hút thuốc là. Thậm chí có cả người thân của mình. Không ai nói về cái tác động xấu của nó mà chấp nhận nó như một hành vi bình thường, không có gì là xấu. Họ ngang nhiên hút thuốc mọi lúc, mọi nơi, thậm chí là cả ở nơi công cộng.

Dù hút thuốc lá đã bị cấm ở một vài nơi nhưng không ai nhắc nhở những người vi phạm. Thế nên nó mặc nhiên trở thành điều đúng. Người hút thuốc lá thì do cơn nghiện khó bỏ. Người hít khói thụ động cũng dễ chấp nhận nó, xem điều đó là bình thường. Thật nguy hiểm biết bao khi một điều bất thường lại trở thành bình thường.

Cuối cùng, thói quen xấu một khi đã xâm nhập sâu vào cơ thể trở thành một thói quen khó bỏ. Khi nó trở thành hành vi ứng xử thì lúc này nó đã trở thành ông chủ, hoàn toàn làm chủ, điều khiển và quyết định nhận thức, lối sống của chúng ta. Nó sẽ ra lệnh và bắt buộc chúng ta phải tuân thủ. Nó làm con người mất kiểm soát bản thân và hoàn toàn phụ thuộc vào nó, mặc cho nó tung hoành. Càng chống lại nó con người càng đau khổ hơn.

Chẳng hạn, một người đã bước chân vào con đường ma túy. Lúc ban đầu chỉ là sự tò mò, thử cho biết mà không lường hết được tai hại của nó. Lúc bị nghiện cũng không đủ dũng cảm để từ bỏ nó. Cuối cùng bị nghiện nặng và hoàn toàn bị cơn nghiện chi phối. Một ngày không có thuốc, nạn nhân sẽ rất khó chịu, đầu óc bần thần, cơ thể mệt mỏi, đau đớn. Cảm giác thèm thuốc gần như chiếm lĩnh toàn bộ tinh thần của họ, và để có thuốc họ sẽ bất chấp tất cả, kể cả việc nguy hiểm. Bởi thế, những người nghiện ma túy thường trở thành đối tượng lợi dụng của những kẻ xấu.

Ý kiến trên hoàn toàn đúng đắn. Đó là một bài học quý báu cho những ai có tính hiếu kỳ hoặc yếu đuối trong đời sống không muốn vươn lên sống tốt đẹp, mạnh mẽ. Bởi con người sinh ra vốn có quyền làm chủ bản thân, làm chủ cuộc sống của mình. Đừng vì một thói quen xấu mà đánh mất đi chính mình, trở thành kẻ tệ hại trong xã hội. Muốn sống thành công và hạnh phúc, mỗi chúng ta phải mạnh mẽ, dũng cảm và sáng suốt nhận diện và kiên quyết đấu tranh chống lại cái xấu, cái tiêu cực, xây dựng một lối sống lành mạnh và tiến bộ.

Nhà văn Lỗ Tấn đã từng nói: “Trên bước đường thành công không có dấu chân của những kẻ lười biếng”. Siêng năng chính là nhân tố giúp ta mạnh mẽ hơn trong cuộc sống. Hãy luôn biết sống vì bản thân và vì người khác, tìm thấy động lực sống mạnh mẽ trong cuộc sống này. Đừng bao giờ biến mình thành nô lệ cho những thói hư tật xấu, bị kẻ khác lợi dụng, đẩy ta vào con đường tội lỗi. Cuộc sống chỉ sống có một lần, thì hãy sống làm sao cho xứng đáng.

Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà – mẫu 3

Mỗi người chúng ta sinh ra không có ai hoàn hảo cả, mỗi người có những thế mạnh, những mặt tốt và cả những thói quen xấu. Và những thói hư, tật xấu luôn có ảnh hưởng rất lớn tới cuộc sống của mỗi người. Bàn về những thói quen xấu của con người có ý kiến cho rằng “Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành ông chủ nhà khó tính”.

Câu nói “Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành ông chủ nhà khó tính” đã gợi lên trong chúng ta nhiều suy nghĩ và bài học có ý nghĩa sâu sắc. Vậy ý kiến muốn nói với chúng ta điều gì? Như chúng ta đã biết, “người khách qua đường” là những người đến rồi sẽ đi, họ không ở lại lâu và không có quan hệ thân thiết, sâu đậm. Còn “người bạn thân ở chung nhà” là người có quan hệ gần gũi, thân thiết, không thể rời xa, nếu rời xa sẽ cảm thấy nhớ nhung và “ông chủ nhà khó tính” là người có thể sai khiến, hành hạ ta làm theo những việc mà họ muốn. Với cách nói hình ảnh cùng cấp độ tăng tiến, câu nói đã cho chúng ta thấy quá trình hình thành và phát triển của một thói quen xấu, từ một người khách qua đường đến người bạn thân và cuối cùng là ông chủ nhà khó tính. Đồng thời, ẩn sau việc thể hiện quá trình này, câu nói cũng gợi lên trong chúng ta nhiều bài học có giá trị và ý nghĩa sâu sắc về quá trình rèn luyện, tránh xa dần những thói hư, tật xấu.

Những thói hư, tật xấu luôn xuất hiện trong cuộc sống của mỗi người rất đỗi nhẹ nhàng, tự nhiên và nhiều lúc chúng ta chẳng thể ngờ đến được. Đó có thể là một lần nóng giận buột miệng chửi thề, một lần nói dối người khác, một lần đánh bài, thử vận may với trò chơi đen đỏ, một lần quay cóp trong giờ thi,… Tất cả những điều đó đều đến với ta rất lặng lẽ nhưng nếu bản thân chúng ta không biết rèn luyện và thay đổi thì dần dần nó sẽ trở thành thói quen không thể nào xóa đi được nữa. Chúng ta hoàn toàn không thể tách nó ra khỏi cuộc sống của mình, trong mỗi việc làm, hành động của ta luôn có sự hiện hữu của nó. Và rồi thời gian qua đi, nó sẽ biến chúng ta trở thành những người chuyên nói tục chửi bậy, một con sâu rượu, một người luôn đắm chìm trong thế giới đỏ đen,… Nhưng có lẽ không dừng lại ở đó, những thói hư tật xấu nếu lâu ngày chúng ta không thể tự bỏ thì sẽ trở thành thứ chi phối đời sống của con người, con người phải sống dựa trên những ham muốn của những thói hư tật xấu ấy. Con người buộc phải bất chấp tất cả mọi thứ, thậm chí cả những hành động gian ác, tàn bạo nhằm thỏa mãn những thói xấu ấy của mình. Chỉ vì cơn thèm rượu, thèm thuốc, chỉ vì thua lô đề mà con người ta sẵn sàng bán nhà, trộm cắp và thậm chí là giết người để có tiền thỏa mãn cơn thèm khát ấy của mình. Như vậy, những thói quen xấu dẫu lúc đầu đến rất lặng lẽ, tự nhiên và nhẹ nhàng nhưng nếu chúng ta không có ý thức tự rèn luyện bản thân để loại bỏ dần chúng thì sẽ để lại rất nhiều hậu quả đáng buồn.

Có thể thấy những thói hư tật xấu có sức ảnh hưởng to lớn đối với cuộc sống của mỗi người và để lại nhiều hậu quả về sau nếu bản thân mỗi người không có chính kiến, không nỗ lực rèn luyện, phấn đấu để vượt qua những thói xấu ấy. Những thói hư, tật xấu rất dễ lây lan trong cuộc sống, nó dễ dàng lấy đi của chúng ta tất cả mọi thứ từ của cải, vật chất đến những người thân và cả những giá trị của bản thân mình. Có nhiều người dẫu biết mình phạm phải sai lầm nhưng không dễ dàng gì để có thể vượt qua, thoát khỏi những cám dỗ của thói xấu. Có biết bao câu chuyện đáng buồn, đau thương đã xảy ra chỉ vì những thói xấu từ thuở ban đầu.

Như vậy, câu nói trên là hoàn toàn đúng đắn và có ý nghĩa sâu sắc đối với mỗi người. Câu nói cho chúng ta thấy những thói hư, tật xấu luôn có quá trình ảnh hưởng to lớn và nhanh chóng đối với tất cả chúng ta. Trong cuộc sống hằng ngày, có biết bao người trước những thói hư, tật xấu không biết tự rèn luyện, phấn đấu để rồi ngày càng mắc phải những sai lầm nghiêm trọng. Thật đáng buồn, đáng chê trách biết bao trước những người như thế. Tuy nhiên, cũng có những người khi biết mình đã sai đã không ngừng cố gắng, rèn luyện để tránh xa nó và sống ngày càng tốt hơn. Những con người như thế thật đáng để chúng ta học tập và noi theo. Đồng thời, câu nói ấy cũng giúp chúng ta rút ra nhiều bài học quý giá cho bản thân. Mỗi người, đặc biệt là chúng ta – những học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường cần không ngừng cố gắng học tập, rèn luyện để tránh xa những thói hư, tật xấu cho dù là nhỏ nhất. Thêm vào đó, nếu đã trót mắc phải những thói xấu thì cần cố gắng, nỗ lực hết mình để tránh xa nó và rèn luyện bản thân mình trở nên tốt hơn.

Tóm lại, câu nói “Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành ông chủ nhà khó tính” là một câu nói hoàn toàn đúng đắn và có ý nghĩa sâu sắc đối với mọi người.

Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà – mẫu 4

Giữa dòng chảy của cuộc đời, xã hội, có rất nhiều điều tiêu cực mà con người khó tránh khỏi. Nói về sự lây lan và ảnh hưởng nhanh chóng của thói xấu đến con người, có ý kiến cho rằng: “Những thói xấu ban đầu là người khách lạ qua đường, sau đó là người bạn thân ở chung nhà và kết cục trở thành ông chủ khó tính”.

Quả thật trong bất cứ chế độ nào, bất kì thời kì nào đều tồn tại những điều xấu. Đó là những lề thói, những đức tính không tốt, có hại cho bản thân, cho mọi người xung quanh và cao hơn nữa là cho cả cộng đồng. Nếu những điều xấu ấy được tồn tại, phát triển lâu dần sẽ thành thói xấu, khó mà thay đổi được.

“Những thói xấu ban đầu là người khách lạ qua đường”. Con người ta sinh ra vốn trong sáng, thánh thiện, không mắc phải tội tình gì cả. Những tiêu cực ấy đến với ta một cách vô tình và bất ngờ, không gì báo hiệu sự xuất hiện của kẻ xa lạ ấy. Cũng không ai nghi ngờ về nó. Một học trò ngoan ngoãn, lễ phép được sống trong môi trường gia đình lành mạnh, hạnh phúc sẽ thấy lạ lẫm với những thói xấu của xã hội, học đường: ma tuý, trộm cắp, nghiện ngập. Ban đầu đó chỉ là sự tiếp xúc cho biết, sau đó ngày càng lún sâu, ảnh hưởng. Đúng là nếu như một con người bản chất nhân hậu, lương thiện khó mà nghĩ được những chuyện đó và càng không nghĩ tới biện pháp đề phòng, loại bỏ “người khách lạ” nguy hiểm đó. Dù thế điều tất yếu sẽ đến: “Sau trở thành người bạn thân ở chung nhà”. Từ người khách bâng quơ, không quen biết nó đã trở thành “người bạn thân”. Nghĩa là từng giờ, từng phút, từng khoảnh khắc con người sẽ chịu sự tác động lớn của thói xấu. Nó đánh vào điểm yếu của người đó, hiểu thấu và len lỏi vào trong suy nghĩ, hành động của họ. Nó trở thành kẻ song hành đáng ghét mà chủ nhân không nhận ra. Bạn thân là một phần con người ta, chia sẻ, thấu hiểu mình. Ngược lại, bản ta mình cũng yêu mến, sẵn sàng hi sinh vì bạn. Cũng vậy, một khi thói xấu là bạn thân thì ta sẽ làm nhiều việc để thỏa mãn thói xấu đó. Dần dần con người sẽ bị tha hóa, xấu xa.

Nhưng đó chưa phải là điều nguy hiểm nhất. Từ lúc cái xấu bắt rễ đến lúc nó ngự trong tâm hồn ta là một quá trình dễ dàng, nhanh chóng. Qua những bước ban đầu, nó trở thành kẻ chi phối hoàn toàn, tác ai tác quái ghê gớm. Lúc ấy con người chỉ như một kẻ nô lệ, phụ thuộc chuyên hành động những việc bị xã hội và mọi người lên án. Con người ta sẽ chỉ là kẻ phục tùng, không có khả năng chống cự hoặc chống lại rất yếu ớt vì nó đã “kết cục là thành ông chủ khó tính”.

Người khách qua đường, tới người bạn thân và cuối cùng là ông chủ khó tính. Đó là quá trình bao chiếm và xâm nhập của cái xấu. Tưởng không thể mà có thể, tưởng khó mà dễ. Một khi con người không giữ được thiên lương, nhân phẩm trước sự cám dỗ của vật chất, hưởng thụ… thì rất dễ mất đi nhân phẩm. Thói xấu như kẻ xảo quyệt, ranh ma đội lốt người khách để thực hiện ý đồ của mình. Đó là sứ giả của ác quỉ, của bóng tối, của những tiêu cực đi ngược lại với con người, xã hội. Trong cuộc sống có rất nhiều trường hợp như vậy. Một sinh viên đại học có tương lai sáng sủa, có tất cả các điều kiện để trở thành công dân tốt. Nhưng vì bị cám dỗ, mê hoặc mà dính vào ma tuý, nghiện ngập. Ban đầu thấy xa lạ, bình thường nhưng càng ngày càng gắn bó, thân thiết với nó. Bị chi phối, trở thành kẻ trộm cắp, luôn có suy nghĩ xấu trong đầu. Tồn tại song hành với con người đó là những mưu toan, tâm tính để thỏa mãn nhu cầu của mình. Cuối cùng, người ấy trở nên là kẻ nhẫn tâm, mang tâm tính của kẻ thú tính. Ấy là khi thói xấu trở thành “ông chủ khó tính” – kẻ sai khiến tàn nhẫn.

Trong kho tàng tục ngữ Việt Nam cũng từng có những câu thể hiện sự tác động của hoàn cảnh tới nhân phẩm: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” hay “ở bầu thì tròn ở ống thì dài”.

Và thêm một lần câu nói trên khẳng định đúng đắn về sức mạnh ghê gớm của cái ác, cái đê tiện, một thứ virut có sức lây lan khủng khiếp. Nhưng qua đó, tác giả cũng mang đến cho ta những bài học phải có sự lựa chọn, lập trường chín chắn trước hoàn cảnh. Không ai trong đời là không gặp cái xấu, vấn đề là bản thân con người phải tìm cho mình một con đường sống, đề phòng và loại bỏ suy nghĩ xấu. Làm được vậy con người sẽ thấy thanh thản.

Tuy nhiên, nói thế không có nghĩa là bất cứ ai cũng bị tác oai, tác quái bởi cái xấu. Ông cha ta từng nói: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Giữa những bỉ ổi, đê tiện của quân địch, những chiến sĩ của ta vẫn kiên trung sống trong lòng địch và khẳng định sáng ngời phẩm chất trung thành, tốt đẹp, hướng đến nhân dân, Tổ quốc. Tố Hữu từng ngợi ca những chiến sĩ giải phóng sáng ngời tâm hồn:

Chúng muốn ta hóa thành tro bụi

Ta hóa vàng nhân phẩm lương tâm

Một con người biết chiến thắng hoàn cảnh là con người có lập trường. Con người đó sẽ không để thói xấu thành người bạn thân và ông chủ nhà.