Xem toàn bộ tài liệu Lớp 9: tại đây

Đề bài: Cảm nhận văn bản“Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới” của Vũ Khoan.

A/ Dàn ý chi tiết

1. Mở bài

– Bài “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới” của phó thủ tướng Vũ Khoan viết nhân dịp đầu năm 2001- thời điểm chuyển giao giữa hai thế kỷ đã để lại những thông điệp lớn lao, mang tầm thời đại.

2. Thân bài

* Những vấn đề được tác giả đặt ra trong tác phẩm:

– Để chuẩn bị vào thế kỉ mới thì yếu tố tiên quyết nhất vẫn là con người→ Con người là nền tảng của sự phát triển

– Với sự phát triển ngày một lớn mạnh của thế giới, trong nền kinh tế tri thức thì vai trò của con người càng nổi bật và khẳng định.

– Những nhiệm vụ cấp bách đặt ra lúc này là đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và tiếp cận với nền kinh tế tri thức.

– Điểm mạnh, điểm yếu của người Việt Nam

* Bài học nhận thức bản thân

– Mỗi học sinh chúng ta phải nỗ lực ngay từ bây giờ, rèn luyện đạo đức, sức khoẻ, thẩm mỹ, trí tuệ, hoàn thiện bản thân.

– Mỗi học sinh phải là những người trẻ nhanh nhạy, tiếp thu những tinh hoa nhân loại, đón đầu những đổi mới của thế giới, những xu thế phát triển mới để tiếp cận và học hỏi.

– Trong thực tế, chúng ta là những học sinh vẫn còn tồn tại những khuyết điểm → Cần khắc phục, sửa chữa.

– Chủ động trong lối sống, sống có mục tiêu, có lý tưởng

3. Kết bài

– Hành trang vào đời, hành trang xây dựng cuộc đời là tự bản thân mỗi người lựa chọn.

– Hãy sống sao cho mỗi ngày trôi qua đều không lãng phí, đều là những khoảng kí ức đẹp mà khi nhìn lại ta có thể tự hào về khoảng thời gian đã qua, góp mùa xuân tuổi trẻ của mình làm đẹp cho đời, cho đất nước thương yêu.

B/ Sơ đồ tư duy

C/ Bài văn mẫu

Cảm nhận Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới – mẫu 1

Mỗi tác phẩm văn học đều để lại cho những thế hệ sau những giá trị tinh thần vô giá. Nó mang những triết lý, những thông điệp sống tích cực mà không điều gì có thể thay thế được. Bài “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới” của phó thủ tướng Vũ Khoan viết nhân dịp đầu năm 2001- thời điểm chuyển giao giữa hai thế kỷ đã để lại những thông điệp lớn lao, mang tầm thời đại.

Theo phó thủ tướng Vũ Khoan, để chuẩn bị vào thế kỉ mới thì yếu tố tiên quyết nhất vẫn là con người. Một quốc gia đang trên đà phát triển với những thách thức mới, những nhiệm vụ mới thì cần phải có những người tài, hiền tài chính là nguyên khí của quốc gia, của dân tộc. Lịch sử hàng ngàn năm đã chứng minh con người là nền tảng của sự phát triển, đặc biệt là với sự phát triển ngày một lớn mạnh của thế giới, trong nền kinh tế tri thức thì vai trò của con người càng nổi bật và khẳng định, con người cần phải có trí thức phong phú, nguồn chất xám dồi dào, sâu rộng để đưa đất nước phát triển. Một thế giới với sự phát triển mạnh mẽ của nền khoa học công nghệ, quốc gia nào cũng đang cố khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế thì Việt Nam phải càng phấn đấu hơn nữa để đưa đất nước sánh vai với cường quốc năm châu. Những nhiệm vụ cấp bách đặt ra ngay lúc này là phải đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và tiếp cận với nền kinh tế tri thức. Để thực hiện được, mỗi người Việt Nam phải không ngừng nỗ lực phấn đấu, phải biết người biết ta, thế mạnh điểm yếu của mình để phát huy cái hay, cái tốt, hạn chế và xoá bỏ cái xấu, cái yếu trong bản thân để hoàn thiện. Con người có tài năng, có thành tựu thì đất nước mới giàu mạnh, mới phát triển được. Cũng theo tác giả, con người Việt Nam vốn có tính thần đoàn kết, lòng yêu thương lẫn nhau, có khả năng thích ứng nhanh với những cái mới, cái lạ lại cần cù sáng tạo và tỉ mỉ. Đó là những lợi thế vô cùng lớn. Tuy nhiên, bên cạnh đó cùng còn tồn tại nhiều điểm yếu như hổng kiến thức, còn nặng về lý thuyết mà thiếu kỹ năng lại thiếu tỉ mỉ, chưa tôn trọng tính kỷ luật lại có tính đố kị trước sự thành công của người khác, điều này làm hạn chế rất nhiều đến sự phát triển của bản thân, của dân tộc, những tác hại dẫn chứng được Vũ Khoan đưa ra vô cùng thuyết phục, như một sự cảnh tỉnh ý thức của mỗi người lúc này.

Tác giả đã lập luận một cách khách quan, chí lý chí tình, nghiêm túc với vấn đề để ai ai cũng hiểu rõ vai trò và trách nhiệm của mình, đây là điều vô cùng đáng quý. Đọc bài văn, em thấy mình học hỏi được nhiều điều để phát triển hơn nữa trong cuộc sống:

Thứ nhất, đất nước muốn giàu mạnh phải có người tài, người giỏi. Muốn vậy, mỗi học sinh chúng ta phải nỗ lực ngay từ bây giờ, học hỏi mọi nơi, mọi lúc. Không chỉ học trên nhà trường mà phải học trong đời sống, rèn luyện đạo đức, sức khoẻ, thẩm mỹ, trí tuệ. Phải ý thức mình là công dân của nước Việt Nam- một quốc gia đang phát triển phải nỗ lực từng ngày hơn nữa.Thứ hai, mỗi học sinh phải là những người trẻ nhanh nhạy, tiếp thu những tinh hoa nhân loại, đón đầu những đổi mới của thế giới, những xu thế phát triển mới để tiếp cận và học hỏi. Vận dụng phù hợp với thực tiễn đất nước để không bị lạc hậu trước những đổi mới nhanh chóng trong thời đại hiện nay. Thứ ba, trong thực tế, chúng ta là những học sinh vẫn còn tồn tại những khuyết điểm cần được khắc phục. Đó là bệnh lười nhác, thói quen giờ cao su, thiếu kỉ luật, bệnh thành tích, dùng phao trong thi tuyển, gian lận kiểm tra, lạm dụng mạng xã hội,… Tất thảy đều ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sự phát triển của bản thân, lãng phí thời gian và tiền bạc, nhân cách suy đồi dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng trong tương lại. Thứ tư, một bộ phận học sinh vẫn vô cùng thụ động trong lối sống, sống không mục tiêu, không lý tưởng, thiếu quyết tâm, hành động. Cần phải chuẩn bị cho mình hành trang về trí thức- kỹ năng và những thói quen tốt để dấn thân vào cuộc sống. Từng bước khẳng định mình, khẳng định đất nước mình với bè bạn, năm châu.

Tuy nhiên, nói thì dễ, làm được hay không còn là một chặng đường dài. Song, nếu có quyết tâm, nếu biết biến quyết tâm thành hành động thì tất cả đều có thể làm được. Hành trang vào đời, hành trang xây dựng cuộc đời là tự bản thân mỗi người lựa chọn. Hãy sống sao cho mỗi ngày trôi qua đều không lãng phí, đều là những khoảng kí ức đẹp mà khi nhìn lại ta có thể tự hào về khoảng thời gian đã qua, góp mùa xuân tuổi trẻ của mình làm đẹp cho đời, cho đất nước thương yêu.

Cảm nhận Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới – mẫu 2

Đất nước ta đang trên đà phát triển, ngày một văn minh hiện đại hơn đòi hỏi mỗi cá nhân nhất là thế hệ trẻ phải chuẩn bị hành trang kĩ càng cho bản thân mình để bắt kịp thời đại và hội nhập với thế giới. Khi đọc những dòng văn trong tác phẩm Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới của tác giả Vũ Khoan, ta mới càng thấy thấm thía hơn điều đó.

Tác phẩm được viết vào năm 2001, đây là thời kì đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ, bước qua thế kỉ XXI với những cơ hội và thách thức đang chờ đón. Bởi vậy tác phẩm Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới như một lời thúc giục, thức tỉnh thế hệ trẻ, những chủ nhân tương lai của đất nước cần hiểu rõ nghĩa vụ của mình với Tổ quốc, góp công sức, trí tuệ của mình để xây dựng Việt Nam ngày càng văn minh, hiện đại. Mở đầu bài báo, tác giả Vũ Khoan đã nêu lên trách nhiệm của thế hệ trẻ trong thời kì hội nhập thế giới “Lớp trẻ Việt Nam cần nhận ra những cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam để rèn những thói quen tốt trước khi bước vào nền kinh tế mới”. Thật vậy, việc tự nhận thức ưu điểm, nhược điểm của bản thân là vô cùng quan trọng bởi “Từ cổ chí kim, bao giờ con người cũng là động lực phát triển của lịch sử”, con người là vốn quý nhất, con người chính là chủ thể của mọi hoạt động để tạo ra mọi của cải vật chất phục vụ nhu cầu của chính mình. Nếu không tự nhận thức được bản thân, chúng ta sẽ không nắm bắt được điểm mạnh để phát huy và điểm yếu để khắc phục, tự hoàn thiện bản thân hơn, nhất là trong “nền kinh tế tri thức sẽ phát triển mạnh mẽ thì vai trò của con người lại càng nổi trội”. Như vậy, chỉ đọc những dòng đầu của tác phẩm, ta cũng có thể nhận thấy Vũ Khoan đã khẳng định yếu tố con người là quan trọng nhất trong mọi thời đại và đặc biệt trong thời đại “chuyển tiếp giữa hai thế kỉ, và hơn thế nữa, là sự chuyển tiếp giữa hai thiên niên kỉ” lại càng cần thiết. Tiếp đó, tác giả cũng chỉ ra những nhiệm vụ vô cùng cấp thiết của đất nước khi bước qua thế kỉ mới này, đó là “thoát khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu của nền kinh tế nông nghiệp; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đồng thời lại phải tiếp cận ngay với nền kinh tế tri thức”. Những nhiệm vụ cấp thiết mà ông đã chỉ ra đều dựa trên tình hình thực tế của đất nước lúc bấy giờ và đòi hỏi con người phải giải quyết bài toán nan giải đó.

Muốn giải được bài toán này, chúng ta cần nhận thức rõ ràng về cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam. Với cách lập luận, bình luận vô cùng ngắn gọn, khúc chiết, tác giả Vũ Khoan đã nhìn thẳng vào thực tế của người dân Việt Nam để giúp người đọc nhận ra những ưu điểm, hạn chế của chính chúng ta. Điểm mạnh đầu tiên của người Việt ta là “thông minh, nhạy bén với cái mới” nhưng song hành với nó chính là điểm yếu “lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo môn học thời thượng”, “lối học chay, học vẹt” khiến khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế. Nói đến đây, hẳn bạn cũng giống như tôi phải thẳng thắn thừa nhận rằng người Việt Nam rất sáng tạo, thông minh nhưng lại bị kìm kẹp bởi hoàn cảnh khiến “cái khó bó cái khôn”, lâu dần trở nên trì trệ, mất khả năng sáng tạo và không chịu tư duy, đổi mới. Cái mạnh tiếp theo của chúng ta phải kể đến đó là sự cần cù, chịu khó và điều này vô cùng cần thiết, hữu ích “trong một nền kinh tế đòi hỏi tinh thần kỉ luật cao và thái độ nghiêm túc”. Vậy nhưng nó cũng tồn tại một hạn chế đó chính là “người Việt Nam ta cần cù thì cần cù thật, nhưng lại thiếu đức tính tỉ mỉ” và “thường dựa vào tính tháo vát của mình, hành động theo phương châm nước đến chân mới nhảy, liệu cơm gắp mắm” chứ không cẩn trọng, tỉ mỉ trong khâu chuẩn bị công việc, thiếu sự nhìn xa trông rộng. Ngoài ra, ta cũng có thói quen làm ăn theo phương thức sản xuất nhỏ lẻ, thoải mái và thanh thản nên “chưa có được thói quen tôn trọng những quy định nghiêm ngặt của công việc là cường độ khẩn trương”. Cuối cùng, tác giả cũng chỉ ra nhiều thói xấu của người Việt trong làm ăn, kinh doanh như thói đố kị, thói sùng ngoại hoặc bài ngoại, tính khôn vặt, bóc ngắn cắn dài, không coi trọng chữ “tín”,… Chắc hẳn, khi đọc những điều này, bạn sẽ phải giật mình vì chợt nhận ra có bản thân mình trong đó, dù là mang trong mình điểm mạnh hay vẫn còn tồn tại những mặt hạn chế nêu trên, thì, chúng ta cũng phải “lấp đầy hành trang bằng những điểm nạnh, vứt bỏ những điểm yếu”, tự nhận thức được điều đó để hình thành cho mình những thói quen tốt đẹp từ những việc nhỏ nhặt nhất, có như vậy mới có thể “sánh vai với các cường quốc năm châu” như mong mỏi của Bác Hồ năm xưa.

Quả thật, với cách hành văn vô cùng rõ ràng, rành mạch, cách lập luận chặt chẽ, dẫn chứng đầy sức thuyết phục, bài báo Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới của Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Khoan đã mở ra cho người đọc, nhất là thế hệ trẻ Việt Nam những nhận thức vô cùng mới mẻ, đầy đủ về cơ hội, thách thức khi hội nhập với thế giới và những điểm mạnh, điểm yếu chúng ta cần phát huy/ khắc phục để đưa Việt Nam vươn ra biển lớn. Bài báo này không chỉ đúng đắn trong hoàn cảnh nước ta lúc bấy giờ mà còn vô cùng cần thiết và hữu ích cho chúng ta trong mọi thời, đặc biệt là thời kì công nghệ 4.0 như hiện nay.

Cảm nhận Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới – mẫu 3

“Thế giới ngày mai thuộc về những người có tầm nhìn hôm nay”.

Vũ Khoan từng là Phó Thủ tướng Chính phủ nước ta. Ông đã từng viết bài “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới” để khuyên lớp trẻ Việt Nam bước vào thế kỉ mới cần nhận ra những điểm mạnh, từ bỏ những điểm yếu. Trong bài viết có những lời nhắc nhở chân tình sau đây: “Cái mạnh của con người Việt Nam là sự thông minh và nhạy bén với cái mới nhưng bên cạnh cái mạnh đó vẫn tồn tại không ít cái yếu. Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề …”.

Vậy hành trang là gì? Hành trang là đồ dùng mang theo và các thứ trang bị khi đi xa. Ở đây dùng với nghĩa là hành trang tinh thần như tri thức, kĩ năng, thói quen để bước vào một thời kỳ mới. Thế nào là thế kỉ mới? Đây là cụm từ chỉ thế kỉ XXI, thế kỷ của khoa học, của thế giới mạng. Thế kỉ mới (thế kỉ XXI) là thời kỳ đất nước ta đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hơn thế nữa “hội nhập càng sâu vào nền kinh tế thế giới”. Tại sao phải chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới? vì muốn định hướng cho tương lại thì trước hết chúng ta phải bắt tay vào chuẩn bị và cải thiện lại bản thân mình. Đây là khâu quan trọng mở đầu cho các khâu tiếp theo. Nó mở ra hướng đi trong việc chuẩn bị các hành trang tiếp theo. Dù là thời kì đồ đá hay đồ đồng, kể cả thời hiện đại, dù ở nước Mỹ hay ở Việt Nam thì bản thân con người bao giờ cũng là trung tâm của sự phát triển. Vì từ cổ chí kim, bao giờ con người cũng là động lực phát triển của lịch sử. Trong thế kỉ tới, nền kinh tế tri thức sẽ phát triển mạnh mẽ, vai trò của con người càng nổi trội. Muốn chuẩn bị cho bản thân thì phải nhận ra cái mạnh và cái yếu của chính mình.

Cái mạnh của con người Việt Nam là gì? Cái mạnh của con người Việt Nam là sự thông minh và nhạy bén với cái mới. Sự thông minh nhanh nhạy là một mặt mạnh mà không ai có thể phủ nhận. Nhờ vậy mà dân tộc ta có thể tồn tại và phát triển quan 4000 năm lịch sử đầy thăng trầm biến động bởi thù trong, giặc ngoài; mới vượt qua được bao thử thách nghiệt ngã, vận nước ngàn cân treo sợi tóc. Nhiều tấm gương thành công của con người Việt Nam đã chứng minh điều này. Ngày xưa, Lưỡng quốc trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi đã làm cho vua Trung Quốc phải nể phục GS Ngô Bảo Châu đã làm rạng danh đất nước với giải Fields Toán học.Cái yếu của con người Việt Nam là gì? Cái yếu của người Việt Nam là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề. Vậy học vẹt là gì? Học vẹt là học mà không hiểu bài, không nắm rõ kiến thức của bài mà chỉ cố học thuộc lòng từng câu chữ một cách máy móc. Học vẹt là thuộc làu làu những khái niệm, những định nghĩa, những kiến thức nhưng không hề hiểu gì về kiến thức, định nghĩa, khái niệm đó. Biểu hiện của nó là lý thuyết thì thuộc nhưng không biết áp dụng kiến thức đó vào thực hành. Học sinh cố học thuộc để lấy điểm miệng hay kiểm tra nhưng rốt cuộc chẳng hiểu vấn đề. Còn thế nào là học tủ? “Học tủ” là chọn một phần kiến thức trong vô vàn kiến thức để học và nghĩ rằng kiến thức đó sẽ có trong kỳ thi. Học tủ là cách học cầu may, đoán đề và chỉ học những phần mình đoán đề sẽ ra. Cách học này mang tính chất may rủi rất cao và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, nhất là khi các bạn học sinh đoán sai đề thi – kiểm tra mà không trúng “tủ” thì sẽ nhận được điểm kém. Trong Luận văn thị phạm, Nghiêm Toản đã viết:

“Sự học mà đã hạ xuống là “học tủ” thì chúng tôi cũng không còn cần làm việc cùng các bạn nữa”.Vậy chúng ta phải làm gì để chuẩn bị bước vào thế kỉ mới? chúng ta phải lấp đầy túi hành trang của mình bằng những điểm mạnh và vứt bỏ điểm yếu. Chúng ta đang sống, sinh hoạt, học tập trên đất nước Việt Nam; chúng ta thừa hưởng, sự thông minh, nhạy bén của cha ông. Và giờ đây, chúng ta phải biến thế mạnh ấy thành kho tàng riêng của mình bằng cách ra sức học tập để bồi dưỡng cho kho tàng ấy ngập tràn kiến thức. Bởi lẽ “kiến thức là sức mạnh”, chỉ có kiến thức, tuổi trẻ mới có sức mạnh xây dựng đất nước phát triển. Nhưng để làm được điều đó chúng ta phải học những gì, học ra sao? Có lẽ không phải là học vẹt, học tủ. Mà phải thay đổi phương pháp học tập, “học đi đôi với hành”.Trong một thế giới đang phát triển, nước ta lại phải cùng lúc giải quyết ba nhiệm vụ; thoát khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu của nền kinh tế nông nghiệp; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đồng thời phải tiếp cận ngay với nền kinh tế tri thức. “Học kiến thức phải giỏi suy nghĩ, suy nghĩ, lại suy nghĩ. Chín nhờ cách ấy tôi đã trở thành nhà khoa học” (Einstein). Để hoàn thành sự nghiệp ấy con người Việt Nam phải hiểu rõ những điểm mạnh và điểm yếu của mình. Bước chân vào thế kỉ mới, đất nước Việt Nam, con người Việt Nam có rất nhiều cơ hội; hòa nhập, mở rộng giao lưu về kinh tế, văn hóa, khoa học, công nghệ nhưng cũng đứng trước không ít khó khăn, thử thách. Vấn đề làm sao tận dụng những cơ hội, ứng phó với thách thức do tiến trình hội nhập đem lại là vấn đề hết sức to lớn, là mối quan tâm của tất cả mọi người.

Tóm lại, bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai với các cường quốc năm châu”, thì con người chính là yếu tố đóng vai trò quan trọng quyết định sự thành bại của sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Con người phải chuẩn bị những hành trang cần thiết để bước vào thế kỉ XXI bằng cách trang bị tri thức khoa học công nghệ, có nhận thức đúng về bản thân, xã hội, thời đại, có tâm hồn trong sáng, lành mạnh, giàu tính nhân văn, có lí tưởng, có niềm tin. Còn học sinh chúng ta cần phải tập trung ý chí và xác định thật đúng đắn mục đích của học tập của mình, mục đích học tập như tổ chức Unesco đề xướng:“Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình”.

Cảm nhận Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới – mẫu 4

“Lớp trẻ Việt Nam cần nhận ra những cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam để rèn những thói quen tốt khi bước vào nền kinh tế mới”. Phó Thủ Tướng Vũ Khoan đã nhấn mạnh trong bài viết “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới” của mình. Lần đầu được giới thiệu trên báo Tia sáng năm 2001.

Trong những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất. Từ cổ chí kim bao giờ con người vẫn là động lực phát triển của lịch sử. Trong thế kỷ tới mà ai ai cũng thừa nhận rằng nền kinh tế tri thức sẽ phát triển mạnh mẽ thì vai trò của con người lại càng nổi trội.Cần chuẩn bị những cái cần thiết trong hành trang mang vào thế kỷ mới, trong khi chúng ta đã chứng kiến sự phát triển như huyền thoại của khoa học và và công nghệ, làm cho tỷ trọng trí tuệ trong một sản phẩm ngày một lớn. Chắc rằng chiều hướng này sẽ ngày càng gia tăng. Một phần dưới tác động của những tiến bộ về khoa học và công nghệ, sự giao thoa, hội nhập giữa các nền kinh tế chắc chắn sẽ sâu rộng hơn nhiều. Trong một thế giới như vậy, nước ta lại phải cùng một lúc giải quyết ba nhiệm vụ: thoát khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu của nền kinh tế nông nghiệp, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và đồng thời lại phải tiếp cận ngay với nền kinh tế tri thức. Làm nên sự nghiệp ấy đương nhiên là những con người Việt Nam với những điểm mạnh và điểm yếu của nó.

Cái mạnh của con người Việt Nam không chỉ chúng ta nhận biết mà cả thế giới đều thừa nhận là sự thông minh, nhạy bén với cái mới. Bản chất trời phú ấy rất có ích trong xã hội ngày mai mà sự sáng tạo là một yêu cầu hàng đầu. Nhưng bên cạnh cái mạnh đó cũng còn tồn tại không ít cái yếu. Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề. Không nhanh chóng lấp những lỗ hổng này thì thật khó bề phát huy trí thông minh vốn có và không thể thích ứng với nền kinh tế mới chứa đựng đầy tri thức cơ bản và biến đổi không ngừng.Cái mạnh của người Việt Nam ta là sự cần cù, sáng tạo. Điều đó thật hữu ích trong một nền kinh tế đòi hỏi tinh thần kỷ luật rất cao và thái độ rất nghiêm túc đối với công cụ và quy trình lao động với những máy móc, thiết bị rất tinh vi. Tiếc rằng ngay trong mặt mạnh này của chúng ta cũng lại ẩn chứa những khuyết tật không tương tác chút nào với một nền kinh tế công nghiệp hoá chứ chưa nói tới nền kinh tế tri thức. Người Việt nam ta cần cù thì cần cù thật nhưng lại thiếu đức tính tỉ mỉ. Khác với người Nhật vốn cũng nổi tiếng cần cù lại thường rất cẩn trọng trong khâu chuẩn bị công việc, làm cái gì cũng tính toán chi ly từ đầu, người Việt Nam ta thường dựa vào tính tháo vát của mình, hành động theo phương châm “nước đến chân hãy nhảy”, “liệu cơm gắp mắm”. Do còn chịu ảnh hưởng nặng nề của phương thức sản xuất nhỏ và cách sống ở nơi thôn dã vốn thoải mái và thanh thản nên người Việt Nam chưa có được thói quen tôn trọng những quy định nghiêm ngặt của công việc là cường độ khẩn trương. Ngay bản tính “sáng tạo’ một phần nào đó cũng có mặt trái ở chỗ ta hay loay hoay “cải tiến”, làm tắt, không coi trọng nghiêm ngặt quy trình công nghệ. Trong một xã hội công nghiệp và “hậu công nghiệp” những khuyết tật ấy sẽ là những vật cản ghê gớm.

Trong một “thế giới mạng’, ở đó hàng triệu người trên phạm vi toàn cầu gắn kết với nhau trong một mạng Internet thì tính cộng đồng là một đòi hỏi không thể thiếu được. Nhân dân ta có truyền thống lâu đời đùm bọc, đoàn kết với nhau theo phương châm “nhiễu điều phủ lấy giá gương”. Bản sắc này thể hiện mạnh mẽ nhất trong cảnh đất nước lâm nguy, ngoạn bằng đe dọa. Nhưng tiếc rằng phẩm chất cao quý ấy thường lại không đậm nét trong việc làm ăn, có thể do ảnh hưởng của phương thức sản xuất nhỏ, tính đố kỵ vốn có của lối sống theo thứ bậc không phải theo năng lực và lối suy nghĩ “trâu buộc ghét trâu ăn” đối với người hơn mình ở làng quê thời phong kiến. Ta có thể quan sát thấy điều đó ngay trong cả những việc nhỏ nhặt: ví dụ vào thăm bảo tàng thì người Nhật túm tụm vào với nhau chăm chú nghe thuyết minh, còn người Việt Nam ta lại lập tức tản ra xem những thứ mình thích; người Hoa ở nước ngoài thường cưu mang nhau, song người Việt lại thường đố kỵ nhau.

Bước vào thế kỷ mới, nước ta sẽ hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế thế giới. Bản tính thích ứng nhanh sẽ giúp dân ta tận dụng những cơ hội, ứng phó với thách thức do tiến trình hội nhập đem lại. Nhưng thái độ kỳ thị đối với sự kinh doanh, thói quen ảnh hưởng sự bao cấp, nếp nghĩ sùng ngoại hoặc bài ngoại quá mức đều sẽ cản trở sự phát triển của đất nước. Thói quen ở không ít người thích tỏ ra “khôn vặt”, “bóc ngắn cắn dài”, không coi trọng chữ “tín” sẽ gây tác hại khôn lường trong quá trình kinh doanh và hội nhập.