Xem toàn bộ tài liệu Lớp 12: tại đây
I. Loài sinh học
1. Định nghĩa
– Loài sinh học là một nhóm cá thể hoặc một nhóm quần thể gồm các cá thể có khả năng giao phối với nhau trong tự nhiên và sinh ra đời con có sức sống, có khả năng sinh sản và cách li sinh sản với các nhóm quần thể khác.
– Từ định nghĩa loài, để phân biệt 2 quần thể có thuộc cùng 1 loài hay thuộc hai loài khác nhau thì tiêu chuẩn quan trọng nhất là tiêu chuẩn cách li sinh sản.
2. Tiêu chuẩn phân biệt các loài
a. Tiêu chuẩn hình thái
– Các cá thể cùng loài có chung một hệ tính trạng. Các cá thể của 2 loài khác nhau có sự gián đoạn về một tính trạng nào đó.
– Tiêu chuẩn hình thái là tiêu chuẩn dễ phân biệt nhưng kém chính xác
b. Tiêu chuẩn địa lí
– Các loài khác nhau có thể có khu vực phân bố giống nhau hoặc chung khu vực địa lý thì lại thích nghi với những điều kiện sinh thái khác nhau.
c. Tiêu chuẩn sinh lí – hoá sinh
– Sự sai khái nhau trong ADN dẫn đến sự khác nhau trong cấu trúc của prôtêin cũng là 1 tiêu chuẩn xác định tính thân thuộc giữa 2 loài.
d. Tiêu chuẩn cách li sinh sản
– Là tiêu chuẩn khó theo dõi, các loài khác nhau thường không giao phối với nhau trong tự nhiên hoặc con lai bất thụ.
– Đối với các loài sinh sản sinh dưỡng phải sử dụng các tiêu chuẩn sinh lí – hoá sinh; đối với các loài đã diệt vong cần sử dụng các tiêu chuẩn hình thái, giải phẫu; …
II. Các cơ chế cách li sinh sản giữa các loài
1. Cách li trước hợp tử
Là những trở ngại ngăn cản các sinh vật giao phối với nhau. Các loại cách li trước hợp tử bao gồm:
– Cách li nơi ở (sinh cảnh): các loài có họ hàng sống cùng khu vực địa lí nhưng ở những sinh cảnh khác nhau nên không thể giao phối được với nhau.
– Cách li tập tính: những loài khác nhau có tập tính giao phối riêng nên giữa chúng không giao phối với nhau.
– Cách li thời gian: các loài khác nhau có thể sinh sản vào những mùa khác nhau nên chúng không có điều kiện để giao phối với nhau.
– Cách li cơ học: cấu tạo cơ quan sinh sản của các loài khác nhau thì khác nhau nên chúng không thể giao phối với nhau.
2. Cách li sau hợp tử.
– Cách li sau hợp tử là trở ngại ngăn cản việc tạo ra con lai hoặc tạo ra con lai hữu thụ