Xem toàn bộ tài liệu Lớp 5: tại đây
A. Hoạt động cơ bản
1. Liên hệ thực tế
a. Hỏi bạn:
– Bạn đã bao giờ pha nước chanh chưa?
– Khi pha nước chanh bạn dùng những vật liệu nào?
– Khi hòa lẫn những vật liệu đó với nhau, chúng có đặc điểm như thế nào?
Trả lời:
– Em đã từng pha nước chanh ở nhà.
– Khi pha nước chanh, em sử dụng những vật liệu: đường, chanh tươi, một xíu muối và nước.
– Khi hòa lẫn những vật liệu đó, nó sẽ tạo ra một thứ đồ uống vừa ngọt của đường, vừa chua chua của chanh và nước uống cảm thấy thanh dịu không bị gắt khi ta bỏ thêm vài hạt muối trắng.
2. Làm thí nghiệm, nhận xét và viết:
a. Lấy dụng cụ và các chất như hình sau ở góc học tập:
b. Tiến hành thí nghiệm 1
Hoàn thành bảng 1
| Tên chất | Đặc điểm của chất trước thí nghiệm | Đặc điểm của chất sau thí nghiệm |
|---|---|---|
| 1. Muối | Thể rắn, hạt nhỏ màu trắng | Tan trong nước, không còn hình dạng |
| 2. Nước | Thể lỏng, trong suốt, không mùi không màu | Nước có màu hơi đục, có vị mặn |
c. Tiến hành thí nghiệm 2
Hoàn thàng bảng 2:
| Tên chất | Đặc điểm của chất trước thí nghiệm | Đặc điểm của chất sau thí nghiệm |
|---|---|---|
| 1. Dầu ăn | Chất lỏng, hơi sệt, có màu vàng óng | Dầu nổi lên mặt nước, kết lại từng mảng, có màu vàng nhạt |
| 2. Nước | Chất lỏng, trong suốt, không mùi không màu | Một ít nước đóng theo váng dầu nổi phía trên mặt, có mùi dầu ăn. |
3. Đọc và trả lời
a) Đọc thông tin:
Hỗn hợp: Được tạo thành từ hai hay nhiều chất trộn lẫn vào nhau
Ví dụ: Hỗn hợp muối và hạt tiêu xay nhỏ, hỗn hợp dầu ăn và nước
Dung dịch: là hỗn hợp một hoặc vài chất này tan vào trong một chất kia và không phân biệt được riêng từng chất.
Ta thường gặp các dung dịch do chất rắn tan vào trong chất lỏng, chất khí tan vào trong chất lỏng hoặc chất lỏng này tan vào trong chất lỏng kia.
Ví dụ: Nước chanh là dung dịch gồm: nước quả chanh và đường tan vào trong nước, nước muối là dung dịch gồm: muối tan vào trong nước.
b) Trả lời câu hỏi
Ở thí nghiệm trong mục 2, thí nghiệm nào đã tạo ra dung dịch? Vì sao?
Trả lời:
Ở 2 thí nghiệm ở mục 2, thí nghiệm thứ nhất đã tạo ra dung dịch.
Vì khi ta hòa tan nước và muối ta nhận được dung dịch nước muối, không còn phân biệt được đâu là muối, đâu là nước trong suốt như ban đầu.
4. Làm thí nghiệm tách các chất khỏi hỗn hợp
a. Nghiên cứu tình huống
Các bạn trong nhóm đọc tình huống: “Bạn Thư giúp bà phơi thóc ở sân. Bỗng một cơn gió to nối lên cuôn theo cát, sỏi bay tứ tung. Bạn Thư vội vàng thu dọn thóc vào nhà nhưng thóc bị lẫn rất nhiều cát và sỏi. Bạn Thư không biết làm thế nào để tách thóc ra khỏi cát và sỏi. Các em hãy giúp bạn nhé!”
b. Chia sẻ ý tưởng và đề xuất
Các bạn trong nhóm chia sẻ ý tưởng, đề xuất cách tách thóc ra khỏi cát, sỏi và dụng cụ cần dùng để tách (hoặc sử dụng một số dụng cụ đơn giản như hình gợi ý)
Trả lời:
Trong các dụng cụ trên, bạn Thư cần lấy sàng để sảy cho cát và sỏi rơi ra ngoài theo những lỗ nhỏ trên mặt sàng, phần còn lại sẽ là thóc.
5. Làm thí nghiệm tách các chất ra khỏi dung dịch
Cách 1: (Trang 9 SGK Khoa Học 5 VNEN tập 2)
Cách 2: (Trang 9 SGK Khoa Học 5 VNEN tập 2)
Dự đoán kết quả: Chất thu được sau khi tách các chất ra khỏi dung dịch sẽ như thế nào? Nước thu được là nước tinh khiết hay nước muối? Trên thìa sứ thu được chất gì?
Trả lời:
Chất thu được sau khi tách các chất ra khỏi dung dịch sẽ trở về trạng thái ban đầu. Nước thu được là nước tinh khiết. Trên thìa sứ thu được muối tinh.
6. Đọc và viết
a) Đọc thông tin:
Ta có thể tách các chất ra khỏi hỗn hợp bằng nhiều cách như làm lắng, lọc, sàng, vớt, …
Đối với dung dịch, ta có thể tách các chất ra khỏi dung dịch bằng cách đơn giản (như chưng cất hoặc bay hơi).
b) Viết vào vở
Chọn một hỗn hợp được sử dụng trong đời sống hằng ngày, viết cách tạo thành hỗn hợp đó.
Trả lời:
Nước chanh là dung dịch gồm: nước quả chanh và đường tan vào trong nước, nước muối là dung dịch gồm: muối tan vào trong nước.
B. Hoạt động thực thành
Câu 1: Trang 10 sách VNEN khoa học 5 tập 2
Lấy một trong các hỗn hợp sau và dụng cụ phù hợp ở góc học tập để tách các chất ra khỏi hỗn hợp
cát + sỏi nước + cát nước + trấu
b. Thực hành tách các chất ra khỏi hỗn hợp bằng dụng cụ đã chuẩn bị.
c. Nhận xét kết quả tách các chất từ hỗn hợp và viết vào vở: tên hỗn hợp, các chất thu được sau khi tách.
Trả lời:
b. Tách các chất ra khỏi hỗn hợp
– Ta dùng cái sàng có lỗ nhỏ để sàng cát và sỏi.
Thực hiện: Ta đổ hỗn hợp cát và sỏi vào sàng xong dùng tay sàng qua sàng lại cho đến khi cát rơi xuống hết còn lại trong sàng toàn là sỏi thì ta hoàn thành.
– Ta dùng cái rây để lấy cát và nước.
Thực hiện: Để cái rây trên một cái tô, sau đó đổ hỗn hợp nước và cát lên trên rây. Khi đó nước sẽ từ từ rơi xuống bát, cát sẽ được giữ lại ở trên rây, khi nào nước rơi xuống hết thì khi đó hoàn thành.
– Ta dùng cái rổ có lỗ nhỏ để tách nước và trấu
Thực hiện: Để cái rổ trên một cái tô, sau đó đổ hỗn hợp nước và trấu lên trên rổ. Khi đó nước sẽ từ từ rơi xuống bát, trấu sẽ được giữ lại ở trên rây, khi nào nước rơi xuống hết thì khi đó hoàn thành.
c. Kết quả tách các chất từ hỗn hợp:
+ Cát + sỏi: thu được cát và sỏi.
+ Nước + cát: thu được nước và cát
+ Nước + trấu: thu được nước và trấu.
Câu 2: Trang 11 sách VNEN khoa học 5 tập 2
Thực hành tách chất ra khỏi dung dịch:
a. Lấy một ít dung dịch nước đường đã đun tới sôi từ bình đựng “dung dịch nước đường” và dụng cụ phù hợp để tách được nước ra khỏi dung dịch đó.
b. Thực hành tách nước ra khỏi dung dịch bằng dụng cụ chưng cất.
c. Nhận xét về nước được tách ra từ dung dịch nước đường và viết vào vở.
Trả lời:
b. Tiến hành tách nước ra khỏi dung dịch:
– Bước 1: Đổ dung dịch nước đường từ bình đựng vào cốc, úp đĩa thủy tinh lên cốc và chờ 2-3 phút.
– Bước 2: Gạt nước đọng trên đĩa bằng thìa sang một cái bát.
– Bước 3: Tiếp tục úp đĩa lên miệng cốc nước đường và tiếp tục lấy đi nước đọng trên đĩa.
c. Nhận xét: nước được tách ra từ dung dịch nước đường là nước tinh khiết.
Câu 3: Trang 11 sách VNEN khoa học 5 tập 2
Trong thực tế, bạn thường gặp những hỗn hợp, những dung dịch nào? Nêu ví dụ.
Ứng dụng tách các chất ra khỏi hỗn hợp trong đời sống thực tế có ích lợi gì? Nêu ví dụ.
Trả lời:
– Trong thực tế, em thường gặp:
+ Các hỗn hợp: muối tiêu, vữa bê tông, muối mè, dưa muối….
+ Các dung dịch: Chanh muối, canh đường, nước cam, nước muối, nước đường, …
– Ứng dụng tách các chất ra khỏi hỗn hợp trong đời sống thực tế giúp con người sử dụng các nguồn thực phẩm có chất lượng, tốt cho sức khoẻ. Ví dụ: Pha nước chanh muối sẽ rất có lợi trong việc giúp con người giải nhiệt trong mùa hè nắng nóng. Còn nếu chỉ ăn chanh và uống nước muối thì nó lại rất có hại có cơ thể.
C. Hoạt động ứng dụng
Trong bữa ăn của gia đình:
1. Tạo một dung dịch có thể dùng được trong bữa ăn
2. Hỏi người thân về mùi, vị của sản phẩm bạn đã làm.