Xem toàn bộ tài liệu Lớp 9: tại đây
A. Hoạt động khởi động
Xem hình 49.
Theo em, số đo của góc Bax có quan hệ gì với số đo cung BmA hay không?
Trả lời:
Theo em: 
B. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Thực hiện các hoạt động sau để hiểu về góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung
a) Đọc, làm theo hướng dẫn và trả lời câu hỏi
Vẽ đường tròn tâm O bán kính R. Vẽ dây AB của (O).
Vẽ tiếp tuyến xy tại điểm A của (O). (h.50)
Góc Bax (hay Bay) gọi là góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung.
b) Đọc kĩ nội dung sau
Góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung là góc có đỉnh nằm trên đường tròn và một cạnh là tia tiếp tuyến của đường tròn tại đỉnh, còn cạnh kia là một day của đường tròn đó.
Chẳng hạn, ở hình 50, 
c) Luyện tập, ghi vào vở
– Vẽ đường tròn (O; R) rồi vẽ một góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung; vẽ một góc không phải là góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung.
– Xem hình 51 và cho biết góc nào không phải là góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung? Vì sao?
Trả lời:
a) Gó BAx có đỉnh thuộc đường tròn (O; R); một cạnh là dây cung của đường tròn, cạnh còn lại là tiếp tuyến của đường tròn.
c)
Trong hình trên 
Trong hình 51: Chỉ có 
2. Thực hiện các hoạt động sau để hiểu liên hệ giữa số đo góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung với số đo cung bị chắn
a) Đọc, làm theo và trả lời các câu hỏi
– Xem hình 52 và cho biết:
Cung nào là cung bị chắn? Số đo cung bị chắn 
Em có nhận xét gì về mối liên hệ giữa số đo góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung
Có hay không: 
– Xem hình 53 và cho biết:
BOA có phải là tam giác cân không?
Kẻ đường cao OH của tam giác AOB, hai góc 
Có nhận xét gì về mối liên hệ giữa số đo 
Có hay không: 
– Xem hình 54 và cho biết:
Cung nào là cung bị chắn?
Đường kính AC chia 
Từ (*), (**) và (***) có thể suy ra: Số đo của góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung bằng nửa số đo của cung bị chắn?
b) Đọc kĩ nội dung sau
Số đo của góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung bằng nửa số đo của cung bị chắn.
Chẳng hạn, ở hình 54, 
c) Luyện tập, ghi vào vở
– Hãy vẽ đường tròn (O; R). Vẽ 
– Xem hình 55.
d) Đọc kĩ nội dung sau
Trong một đường tròn, góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung, góc nội tiếp cùng chắn một cung thì bằng nhau.
Chẳng hạn, ở hình 55, 
Trả lời:
a)
Hình 52:
Cung AB là cung bị chắn. 
Hình 53:
Tam giác BOA là tam giác cân tại O vì OA = OB = R.
Kẻ đường cao OH của tam giác 
Hình 54:
Cung lớn AB là cung bị chắn.
Đường kính AC chia 
Từ (*); (**) và (***) có thể suy ra: Số đo của góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung bằng nửa số đo cung bị chắn.
c)
Hình 55:
C. Hoạt động luyện tập
1. Xem hình 56, biết AOC là tam giác đều.
a) Cho biết số đo của góc Cay.
b) Chứng tỏ rằng 
Hướng dẫn:
a) Do AOC là tam giác đều nên 
b) Ta có 
2. Cho đường tròn (O) và điểm M nằm bên ngoài đường tròn đó. Qua điểm M kẻ tiếp tuyến MT và cát tuyến MAB với đường tròn (C).
Chứng minh rằng MT2 = MA.MB
Hướng dẫn: Xem hình 57.
Hai tam giác BMT và TMA đồng dạng, vì có chung 
3. Với khoảng cách bao nhiêu km thì người quan sát trên tàu biển bắt đầu trông thấy ngọn hải đăng, cao khoảng 40m, ở trên đất liền? Biết rằng mắt người quan sát ở độ cao khoảng 200m so với mực nước biển, còn bán kính của Trái Đất vào khoảng 6400km.
Hải đăng Lý Sơn (h.58) hiện được coi là hải đăng cao nhất Việt Nam, với chiều cao khoảng 45m. Ngọn hải đăng này nằm ở phía đông đảo Lý Sơn thuộc xã An Hải, huyện Lý Sn, tỉnh Quảng Ngãi, được đưa vào hoạt động năm 1898.
Hướng dẫn: Xem hình 59.
Theo một mặt cắt qua tâm, Trái Đất xem như một hình tròn tâm O với bán kính R ≈ 6400km. Ta xem đỉnh ngọn hải đăng như điểm A, chân hải đăng đó như điểm C thì AC ≈ 40m. Do hải đăng được xây vuông góc với mặt đất nên AC đi qua tâm O của Trái Đất.
Tương tự, ta coi điểm quan sát (cao nhất) trên tàu như điểm B, chân điểm quan sát như điểm D, thì BD ≈ 20m và nó đi qua tâm O của Trái Đất. Đồng thới AB là tiếp tuyến của đường tròn (O) tại điểm T
Áp dụng kết quả bài tập trên ta có AT2 = AC.AE hay AT2 = AC(AC + 2R)
Lấy đơn vị là km, ta có AT2 ≈ 0,04(0,04 + 12800), tính được AT ≈ 22,7(km).
Tương tự, ta cũng có BT2 ≈ 0,02(0,02 + 12800) và tính được BT ≈ 16(km)
Do AB = AT + BT nên AB ≈ 38,7(km).
D.E. Hoạt động vận dụng và tìm tòi mở rộng
1. Một vệ tinh được phóng vào không trung, lên cao khaongr 35 880km so với mặt đất (h.60). Nếu ở trên vệ tinh đó thì có thể nhìn xa nhất là bao nhiêu km? (Cho rằng bầu khí quyển thuận lợi để quan sát).
Bài làm:
Coi Trái Đất là hình tròn bán kính R = 6400 km.
Coi vị trí vệ tinh ở điểm A, tầm nhìn xa nhất của vệ tinh là AB.
Xét tam giác OAB vuông tại B, áp dụng định lý Py-ta-go, ta có:
2. Tìm hiểu về Vệ tinh của Việt Nam
Vinasat-1 (h.61) là vệ tinh viễn thông địa tĩnh đầu tiên của Việt Nam. Dự án vệ tinh Vinasat-1 khởi động từ năm 1998.
Vệ tinh địa tĩnh là vệ tinh mà người ta quan sát nó từ mặt đất thì thấy nó dường như đứng yên trên không. Điều kiện để có vệ tinh địa tĩnh là mặt phẳng quỹ đạo của nó nằm trên mặt phẳng xích đạo của Trái Đát, hơn nữa, chuyển động của nó theo chiều quay của Trái Đất và có chu kì quay bằng đúng chu kì quay của Trái Đất. Nó phải ở độ cao tối thiểu khoảng 35 880km và có vận tốc khoảng 3,07 km/s.
