Xem toàn bộ tài liệu Lớp 7 – Chân Trời Sáng Tạo: tại đây
Bài 4 KHTN lớp 7: Khi nghiên cứu quy luật biến đổi tính chất của các nguyên tố, các nhà khoa học đã tìm cách sắp xếp các nguyên tố vào một bảng theo nguyên tắc nhất định, gọi là bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Các nguyên tố hóa học được sắp xếp theo nguyên tắc nào? Chúng ta biết được thông tin gì từ bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học?
Trả lời:
Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn:
– Các nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn được sắp xếp theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân nguyên tử.
– Các nguyên tố hóa học có cùng số lớp electron trong nguyên tử được sắp xếp thành một hàng.
– Các nguyên tố có tính chất hóa học tương tự nhau được xếp thành một cột.
Chúng ta biết được một số thông tin từ bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học:
– Sử dụng bảng tuần hoàn để biết các thông tin của một nguyên tố hóa học:
+ Tên nguyên tố
+ Số hiệu nguyên tử
+ Kí hiệu hóa học
+ Khối lượng nguyên tử.
– Sử dụng bảng tuần hoàn để biết vị trí của nguyên tố hóa học (ô, chu kì, nhóm). Từ đó nhận ra được tính chất cơ bản của nguyên tố (kim loại, phi kim, khí hiếm)
Câu hỏi thảo luận 1 trang 23 KHTN lớp 7:
a) nguyên tử của những nguyên tố nào có cùng số lớp electron.
b) nguyên tử của những nguyên tố nào có số electron ở lớp ngoài cùng bằng nhau.
Trả lời:
a) Nguyên tử của những nguyên tố trong một hàng có cùng số lớp electron. Cụ thể trong Hình 4.1:
Hàng thứ nhất gồm hai nguyên tố H và He đều có 1 lớp electron.
Hàng thứ hai gồm 8 nguyên tố Li, Be, B, C, N, O, F, Ne đều có 2 lớp electron
Hàng thứ ba gồm 8 nguyên tố Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl, Ar đều có 3 lớp electron.
Hàng thứ tư gồm K và Ca đều có 4 lớp electron.
b) Nguyên tử của những nguyên tố trong cùng một cột có số electron ở lớp ngoài cùng bằng nhau. Ví dụ:
Cột thứ nhất gồm H, Li, Na, K đều có 1 electron lớp ngoài cùng
Cột thứ hai gồm Be, Mg, Ca đều có 2 electron lớp ngoài cùng.
Cột thứ ba gồm B, Al đều có 3 electron lớp ngoài cùng.
Luyện tập trang 23 KHTN lớp 7:
Trả lời:
Bảng tuần hoàn được cấu tạo dựa trên cơ sở điện tích hạt nhân tăng dần.
Câu hỏi thảo luận 2 trang 23 KHTN lớp 7:
Trả lời:
Dựa vào Hình 4.2, bảng tuần hoàn được cấu tạo gồm các ô nguyên tố được sắp xếp thành các hàng và cột.
– Các ô nguyên tố được sắp xếp lần lượt theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần.
– Các nguyên tố hóa học có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thành một hàng.
– Các nguyên tố có số electron lớp ngoài cùng bằng nhau được xếp thành một cột.
Câu hỏi thảo luận 3 trang 25 KHTN lớp 7:
Trả lời:
Số hiệu nguyên tử = số đơn bị điện tích hạt nhân (bằng số proton trong hạt nhân) = số electron trong nguyên tử = số thứ tự của nguyên tố trong bảng tuần hoàn.
Luyện tập trang 25 KHTN lớp 7:
Trả lời:
Ô nguyên tố trên cho biết:
+ Số hiệu nguyên tử = số đơn bị điện tích hạt nhân (bằng số proton trong hạt nhân) = số electron trong nguyên tử = số thứ tự của nguyên tố trong bảng tuần hoàn = 16
+ Tên nguyên tố: Oxygen
+ Kí hiệu hóa học: O
+ Khối lượng nguyên tử: 16 amu
Câu hỏi thảo luận 4 trang 25 KHTN lớp 7:
a) Mỗi chu kì bắt đầu từ nhóm nào và kết thúc ở nhóm nào?
b) Em hãy chỉ ra sự tuần hoàn ở mỗi chu kì trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
Trả lời:
a) Mỗi chu kì bắt đầu từ nhóm IA và kết thúc ở nhóm VIIIA.
b) Các nguyên tố trong chu kì được sắp xếp theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân.
Bắt đầu mỗi chu kì là các nguyên tố kim loại kiềm (nhóm IA) trừ chu kì 1, kết thúc chu kì là nguyên tố khí hiếm (nhóm VIIIA)
Câu hỏi thảo luận 5 trang 26 KHTN lớp 7:
Trả lời:
Các nguyên tố nằm trong cùng một cột (thuộc cùng nhóm) có tính chất tương tự nhau.
Ví dụ: Nhóm IA gồm các nguyên tố kim loại hoạt động mạnh (trừ H). Nhóm VIIA gồm các nguyên tố phi kim hoạt động mạnh (trừ At, Ts). Nhóm VIIIA gồm các nguyên tố trơ về mặt hóa học.
Luyện tập trang 26 KHTN lớp 7:
|
Nguyên tố |
Kí hiệu hóa học |
Nhóm |
Chu kì |
|
Calcium |
? |
? |
? |
|
? |
P |
? |
? |
|
Xenon |
? |
? |
? |
Trả lời:
|
Nguyên tố |
Kí hiệu hóa học |
Nhóm |
Chu kì |
|
Calcium |
Ca |
IIA |
4 |
|
Phosphorus |
P |
VA |
3 |
|
Xenon |
Xe |
VIIIA |
5 |
Câu hỏi thảo luận 6 trang 27 KHTN lớp 7:
Trả lời:
– Nguyên tố K thuộc nhóm IA, chu kì 4
– Nguyên tố Mg thuộc nhóm IIA, chu kì 3
– Nguyên tố Al thuộc nhóm IIIA, chu kì 3
Câu hỏi thảo luận 7 trang 27 KHTN lớp 7:
Trả lời:
Ở điều kiện thường, kim loại duy nhất tồn tại ở thể lỏng là thủy ngân (mercury) kí hiệu là Hg. Thủy ngân được ứng dụng để chế tạo nhiệt kế.
Thủy ngân (mercury) thuộc ô số 80, chu kì 6, nhóm IIB trong bảng tuần hoàn.
Vận dụng 1 trang 28 KHTN lớp 7:
Trả lời:
Những kim loại thường được sử dụng làm đồ trang sức: Vàng (gold), bạc (silver), platinum.
– Vàng (gold) thuộc ô 79, chu kì 6, nhóm IB.
– Bạc (silver) thuộc ô 47, chu kì 5, nhóm IB.
– Platinum thuộc ô 78, chu kì 6, nhóm VIIIB.
Câu hỏi thảo luận 8 trang 28 KHTN lớp 7:
Trả lời:
– Carbon (C) thuộc chu kì 2, nhóm IVA.
– Nitrogen (N) thuộc chu kì 2, nhóm VA.
– Oxygen (O) thuộc chu kì 2, nhóm VIA.
– Chlorine (Cl) thuộc chu kì 3, nhóm VIIA.
Vận dụng 2 trang 28:
Trả lời:
Trong kem đánh răng thường có muối của nguyên tố fluorine (F) có tác dụng bảo vệ lớp men răng giúp răng chắc khỏe.
Nguyên tố fluorine (F) thuộc chu kì 2, nhóm VIIA.
Trong thành phần của muối ăn có nguyên tố chlorine (Cl)
Nguyên tố chlorine (Cl) thuộc chu kì 3, nhóm VIIA
Câu hỏi thảo luận 9 trang 29 KHTN lớp 7:
Trả lời:
Nguyên tử của các nguyên tố khí hiếm đều có 8 electron lớp ngoài cùng (riêng He có 2 electron lớp ngoài cùng).
Vận dụng trang 29 KHTN lớp 7:
Trả lời:
Người ta bơm khí hydrogen hoặc khí helium vào khinh khí cầu vì khí hydrogen và khí helium nhẹ hơn không khí, có thể giúp khinh khí cầu bay lên cao. Khí oxygen nặng hơn không khí nên không thể làm cho khinh khí cầu bay lên cao được.
Tuy nhiên, sử dụng khí helium bơm vào khinh khí cầu sẽ an toàn hơn khí hydrogen vì khí hydrogen dễ gây nổ.
Bài 1 trang 30 KHTN lớp 7: Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố hóa học được sắp xếp theo
A. thứ tự chữ cái trong từ điển;
B. thứ tự tăng dần điện tích hạt nhân;
C. thứ tự tăng dần số hạt electron lớp ngoài cùng;
D. thứ tự tăng dần số hạt neutron.
Trả lời:
Đáp án đúng là: B
Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố hóa học được sắp xếp theo thứ tự tăng dần điện tích hạt nhân
Bài 2 trang 30 KHTN lớp 7: Những nguyên tố hóa học nào sau đây thuộc cùng một nhóm?
A. O, S, Se;
B. N, O, F;
C. Na, Mg, K;
D. Ne, Na, Mg.
Trả lời:
Đáp án đúng là: A
Các nguyên tố O, S, Se thuộc cùng nhóm VIA.
B. sai vì N thuộc nhóm VA, O thuộc nhóm VIA, F thuộc nhóm VIIA
C. sai vì Na và K thuộc nhóm IA, Mg thuộc nhóm IIA
D. sai vì Ne thuộc nhóm VIIIA, Na thuộc nhóm IA, Mg thuộc nhóm IIA
Bài 3 trang 30 KHTN lớp 7: Những nguyên tố hóa học nào sau đây thuộc cùng một chu kì?
A. Li, Si, Ne;
B. Mg, P, Ar;
C. K, Fe, Ag;
D. B, Al, In.
Trả lời:
Đáp án đúng là: B
Các nguyên tố Mg, P, Ar cùng thuộc chu kì 3.
Bài 4 trang 30 KHTN lớp 7: Cho các nguyên tố sau: Ge, S, Br, Pb, C, Mo, Ba, Ar, Hg. Hãy sắp xếp chúng vào bảng dưới đây.
|
Kim loại |
Phi kim |
Khí hiếm |
Trả lời:
|
Kim loại |
Phi kim |
Khí hiếm |
|
Ge, Pb, Mo, Ba, Hg |
S, Br, C, |
Ar |
Bài 5 trang 30 KHTN lớp 7: Xác định vị trí (ô nguyên tố, chu kì, nhóm) của các nguyên tố sau trong bảng tuần hoàn:
a) Magnesium (Mg)
b) Neon (Ne)
Trả lời:
a) Magnesium (Mg) thuộc ô số 12, chu kì 3, nhóm IIA trong bảng tuần hoàn.
b) Neon (Ne) thuộc ô số 10, chu kì 2, nhóm VIIIA trong bảng tuần hoàn.
Bài 6 trang 30 KHTN lớp 7: Tìm hiểu từ internet hay tài liệu (sách, báo), em hãy viết một đoạn thông tin về nguyên tố hóa học cần thiết cho sự hô hấp của con người và sinh vật trên Trái Đất.
Trả lời:
Oxygen (O) là nguyên tố hóa học không thể thiếu cho sự hô hấp của con người và sinh vật trên Trái Đất. Một lượng khí oxygen được con người hít vào đi qua phổi vào máu, từ đó oxygen được tim co bóp đưa đi đến khắp các tế bào trên cơ thể, nuôi dưỡng và giúp các bộ phận khác hoạt động ổn định.
Người ta có thể nhịn ăn, nhịn uống nhiều ngày nhưng nhịn thở thì không thể kéo dài trong vòng vài phút. Nếu não không được cung cấp oxygen thì sau 4 – 5 phút đã bắt đầu bị tổn thương, sau 9 – 10 phút sẽ bị tổn thương không phục hồi. Oxygen có vai trò rất quan trọng đối với sự sống, cơ thể thiếu oxygen là nguyên nhân của nhiều bệnh. Da thiếu oxygen nhanh chóng bị lão hóa, sạm, khô, độ đàn hồi kém, dễ hình thành các nếp nhăn, thậm chí mất cân bằng của sự bài tiết chất nhờn và trở nên xám xỉn, dễ nổi mụn. Não thiếu oxygen lâu dài sẽ dẫn đến trí nhớ suy giảm, mỏi mắt, cao huyết áp, xung huyết não, tắc nghẽn mạch máu, xơ mạch máu,…
Để cơ thể khỏe mạnh, làm việc có năng suất cần luôn đảm bảo đủ nhu cầu oxygen cho cơ thể. Tạo môi trường sống, làm việc, nghỉ ngơi thông thoáng và có nhiều cây xanh là biện pháp cung cấp oxygen tự nhiên hữu ích.