Xem toàn bộ tài liệu Lớp 7 – Chân Trời Sáng Tạo: tại đây

Bài 5 KHTN lớp 7: Hàng chục triệu chất trên Trái Đất đều được tạo nên từ một hoặc nhiều nguyên tố hóa học. Các nhà khoa học đã phân loại chúng như thế nào?

Trả lời:

Các nhà khoa học đã phân chất thành hai loại: đơn chất và hợp chất.

– Đơn chất là chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học.

– Hợp chất là chất được tạo nên từ hai hay nhiều nguyên tố hóa học.

Câu hỏi thảo luận 1 trang 31 KHTN lớp 7:

Trả lời:

– Hạt hợp thành của hydrogen, chlorine, neon được tạo từ một nguyên tố hóa học.

+ Hạt hợp thành của hydrogen gồm 2 nguyên tử hydrogen.

+ Hạt hợp thành của chlorine gồm 2 nguyên tử chlorine.

+ Hạt hợp thành của neon gồm 1 nguyên tử Ne.

– Hạt hợp thành của hydrogen chlorine được tạo từ nhiều nguyên tố hóa học.

+ Hạt hợp thành của hydrogen chlorine gồm 1 nguyên tử hydrogen và 1 nguyên tử chlorine.

Luyện tập trang 31 KHTN lớp 7:

Trả lời:

– Phân tử oxygen, bromine được tạo thành từ 1 nguyên tố hóa học 

+ Phân tử oxygen gồm có 2 nguyên tử oxygen.

+ Phân tử bromine gồm có 2 nguyên tử bromine

– Phân tử sodium chlorine, hydrobromic acid được tạo thành từ 2 nguyên tố hóa học 

+ Phân tử sodium chlorine (NaCl) gồm 1 nguyên tử sodium và 1 nguyên tử chlorine.

+ Phân tử hydrobromic acid (HBr) gồm 1 nguyên tử hydrogen và 1 nguyên tử bromine.

Vận dụng trang 32 KHTN lớp 7:

Theo em, trong bình có chứa phân tử chất khí gì? Phân tử đó gồm những nguyên tố nào? Số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong phân tử chất khí này là bao nhiêu?

Trả lời:

– Khí trong bình chữa cháy là carbon dioxide (CO₂). Phân tử CO₂ gồm 2 nguyên tố carbon; oxygen.

– Phân tử carbon dioxide (CO₂) gồm 1 nguyên tử carbon và 2 nguyên tử oxygen.

Câu hỏi thảo luận 2 trang 32 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Khối lượng phân tử hydrogen (H₂) bằng: 1 × 2 = 2 amu

Khối lượng phân tử sulfur dioxide (SO₂) bằng: 32 + 16 × 2 = 64 amu

Khối lượng phân tử methane (CH₄) bằng: 12 + 1 × 4 = 16 amu

Câu hỏi thảo luận 3 trang 32 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Khối lượng phân tử oxygen (O₂) bằng: 16 × 2 = 32 amu.

Luyện tập trang 32 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Khối lượng phân tử sodium chlorine (NaCl) bằng:

23 + 35,5 = 58,5 amu

Vận dụng trang 33 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Khối lượng phân tử của calcium carbonate (CaCO₃) bằng: 40 + 12 + 16 × 3 = 100 amu

Một số ứng dụng của đá vôi:

– Đá vôi được dùng làm nguyên liệu trong các ngành công nghiệp xây dựng, cẩm thạch hoặc là thành phần cấu thành của xi măng hoặc sản xuất ra vôi. 

– Đá vôi được sử dụng khá phổ biến trong ngành sơn, trong đó calcium carbonate được xem là chất độn chính. 

– Đá vôi được sử dụng để xử lý môi trường nước: 

+ Calcium carbonate có khả năng hấp thu các khí độc tích tụ ở đáy ao như: NH₃, H₂S, CO₂ …và acid trong nước.

+ Giảm tỷ trọng kim loại nặng, độc hại trong ao nuôi.

+ Đá vôi giúp phân hủy xác tảo, các chất lơ lửng bẩn trong ao nuôi, giúp cân bằng môi trường nước và ổn định độ pH. 

+ Giúp ổn định màu nước, hạn chế có váng làm sạch nước, tăng lượng oxyen hòa tan trong nước. 

+ Bên cạnh đó đá vôi còn hạn chế mầm bệnh, vi khuẩn có hại trong nước, vi khuẩn phát sáng trong ao nuôi…

– Trong y tế đá vôi đóng vai trò là thuốc bổ sung khẩu phần calcium giá rẻ, chất khử chua. Nó cũng được sử dụng trong công nghiệp dược phẩm làm chất nền thuốc viên từ loại dược phẩm khác.

– Ngoài ra, calcium carbonate còn được biết đến là chất làm trắng trong việc tráng men đồ gốm sứ. 

– Calcium carbonate là thành phần chính của phấn viết bảng, phấn viết.

Đố em trang 33 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Thành phần chính trong nước rửa tay khô là ethyl alcohol (ancol etylic) (C₂H₅OH)

Khối lượng phân tử của ethyl alcohol (ancol etylic) (C₂H₅OH) bằng:

12 × 2 + 1 × 5 + 16 + 1 = 46 amu

Câu hỏi thảo luận 4 trang 33 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Tên các đơn chất được tạo thành từ nguyên tố hóa học tương ứng:

Đơn chất	Nguyên tố hóa học
Hydrogen (H2)	H
Helium (He)	He
Nitrogen (N2)	N
Fluorine (F2)	F
Sodium (Na)	Na
Magnesium (Mg)	Mg
Phosphorus (P)	P
Sulfur (S)	S
Chlorine (Cl2)	Cl
Argon (Ar)	Ar
Potassium (K)	K
Cacilum (Ca)	Ca

Câu hỏi thảo luận 5 trang 33 KHTN lớp 7:

Trả lời:

2 đơn chất tạo thành từ nguyên tố kim loại:

+ Aluminium (Al) tạo thành từ nguyên tố aluminium (Al).

+ Iron (Fe) tạo thành từ nguyên tố iron (Fe)

2 đơn chất tạo thành từ nguyên tố phi kim:

+ Bromine (Br₂) tạo thành từ nguyên tố bromine (Br)

+ Oxygen (O₂) tạo thành từ nguyên tố oxygen (O)

Câu hỏi thảo luận 6 trang 34 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Đơn chất bromine (Br₂) được tạo thành từ 2 nguyên tử bromine (Br)

Đơn chất ozone (O₃) được tạo thành từ 3 nguyên tử oxygen (O)

Luyện tập trang 34 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Các mẫu vật: cuộn dây nhôm, lưu huỳnh, than gỗ được tạo ra từ phân tử đơn chất.

Đơn chất nhôm được tạo thành từ nguyên tố nhôm.

Đơn chất lưu huỳnh được tạo thành từ nguyên tố lưu huỳnh.

Than gỗ được tạo thành từ nguyên tố carbon

Đá vôi không phải là đơn chất vì được tạo thành từ 3 nguyên tố là calcium, carbon, oxygen.

Vận dụng trang 35 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Các đơn chất có trong khí quyển: nitrogen, oxygen, argon, helium, neon, hydrogen,…

Chất được dùng để bơm vào lốp ô tô thay cho không khí là khí nitrogen

Ở những nơi có điều kiện, người ta bơm khí nitrogen vào lốp xe ô tô thay cho không khí vì một số ưu điểm sau:

– Ít bị rò rỉ: Không khí thoát ra khỏi lốp thông qua cấu trúc phân tử của cao su bị kéo giãn khi bánh xe lăn. Nguyên tử nitrogen to hơn so với oxygen, vì vậy ít bị rỉ không khí ra khỏi cao su khiến lốp “non hơi”. 

– Tiết kiệm nhiên liệu hơn: Vì nitrogen lưu giữ lại trong lốp xe lâu hơn nên giữ áp suất, và giúp tiết kiệm nhiên liệu.

– Giúp điều khiển xe tốt hơn: Áp suât lốp được cần bằng giúp điều khiển xe dễ dàng hơn.

– Giảm hao mòn: Không khí thông thường sẽ chứa hơi nước làm rỉ sét bên trong bánh xe hoặc thân van, khi bơm nitrogen sẽ giảm thiểu được điều này.

Câu hỏi thảo luận 7 trang 35 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Phân tử hydrogen là đơn chất vì được tạo thành từ 1 nguyên tố hóa học là hydrogen.

Phân tử oxygen là đơn chất vì được tạo thành từ 1 nguyên tố hóa học là oxygen

Phân tử nước là hợp chất vì được tạo thành từ 2 nguyên tố hóa học là oxygen và hydrogen.

Câu hỏi thảo luận 8 trang 35 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Muối ăn là hợp chất vì được tạo thành từ 2 nguyên tố hóa học là sodium (Na) và chlorine (Cl).

Câu hỏi thảo luận 9 trang 35 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Một số ví dụ về phân tử hợp chất:

– Sulfur dioxide (SO₂) là hợp chất được tạo thành từ 1 nguyên tử sulfur và 2 nguyên tử oxygen.

– Calcium carbonate (CaCO₃) là hợp chất được tạo thành từ 1 nguyên tử calcium, 1 nguyên tử carbon và 3 nguyên tử oxygen.

– Ethyl alcohol (ancol etylic) (C₂H₅OH) là hợp chất được tạo thành từ 2 nguyên tử carbon, 6 nguyên tử hydrogen, 1 nguyên tử oxygen.

– Carbon dioxide (CO₂) là hợp chất được tạo thành từ 1 nguyên tử carbon và 2 nguyên tử oxygen.

– Ammonia (NH₃) là hợp chất được tạo thành từ 1 nguyên tử nitrogen và 3 nguyên tử hydrogen.

Luyện tập trang 35 KHTN lớp 7:

Trả lời:

Carbon dioxide (CO₂) là hợp chất được tạo thành từ 1 nguyên tử carbon và 2 nguyên tử oxygen.

Vận dụng trang 36 KHTN lớp 7:

Hãy cho biết mỗi chất đó được tạo bởi loại phân tử gì?

Iodine và potassium iodine có nhiều ứng dụng trong đời sống. Tìm hiểu qua sách báo và internet, em hãy cho biết một số ứng dụng của các chất này.

Trả lời:

Potassium (K) là đơn chất được tạo thành từ nguyên tố potassium (K).

Iodine (I₂) là đơn chất được tạo thành từ nguyên tố iodine (I)

Potassium iodine (KI) là hợp chất được tạo thành từ nguyên tố potassium (K) và iodine (I)

Ứng dụng của iodine:

– Thuốc bôi có thành phần iodine (5%) dùng để khử trùng vết thương.

Ứng dụng của Potassium iodine (KI)

– Dùng để điều trị bệnh nhân bị ảnh hưởng của thảm họa hạt nhân, có tác dụng rửa trôi đồng vị phóng xạ.

– Thường được trộn vào muối ăn làm muối iod. Để cung cấp nguyên tố vi lượng iodine cho cơ thể. Iodine là một nguyên tố vi lượng không thể thiếu dể hình thành hormone tuyến giáp. Thiếu iodine gây bệnh bướu cổ và thiểu năng trí tuệ.

Bài 1 trang 36 KHTN lớp 7: Hãy liệt kê 5 phân tử đơn chất và 5 phân tử hợp chất chứa 2 nguyên tố hóa học.

Trả lời:

5 phân tử đơn chất chứa 2 nguyên tố hóa học là:

+ Phân tử oxygen (O₂) gồm có 2 nguyên tử oxygen (O)

+ Phân tử bromine (Br₂) gồm có 2 nguyên tử bromine (Br)

+ Phân tử chlorine (Cl₂) gồm có 2 nguyên tử chlorine (Cl)

+ Phân tử nitrogen (N₂) gồm có 2 nguyên tử nitrogen (N)

+ Phân tử hydrogen (H₂) gồm có 2 nguyên tử hydrogen (H)

5 phân tử hợp chất chứa 2 nguyên tố hóa học là:

+ Sulfur dioxide (SO₂) gồm 1 nguyên tử sulfur và 2 nguyên tử oxygen.

+ Carbon dioxide (CO₂) gồm 1 nguyên tử carbon và 2 nguyên tử oxygen.

+ Ammonia (NH₃) gồm 1 nguyên tử nitrogen và 3 nguyên tử hydrogen.

+ Hydrochloric acid (HCl) gồm 1 nguyên tử hydrogen và 1 nguyên tử chlorine.

+ Nước (H₂O) gồm 2 nguyên tử hydrogen và 1 nguyên tử oxygen.

Bài 2 trang 36 KHTN lớp 7: Hoàn thành bảng sau:

Chất	Phân tử đơn chất	Phân tử hợp chất	Khối lượng phân tử
Phân tử carbon monoxide gồm 1 nguyên tử carbon và 1 nguyên tử oxygen	?	?	?
Phân tử calcium oxide gồm 1 nguyên tử calcium và 1 nguyên tử oxygen	?	?	?
Phân tử ozone gồm 3 nguyên tử oxygen	?	?	?
Phân tử nitrogen dioxide gồm 1 nguyên tử nitrogen và 2 nguyên tử oxygen	?	?	?
Phân tử acetic acid (có trong giấm ăn) gồm 2 nguyên tử carbon, 4 nguyên tử hydrogen và 2 nguyên tử oxygen	?	?	?

Trả lời:

Chất	Phân tử đơn chất	Phân tử hợp chất	Khối lượng phân tử
Phân tử carbon monoxide gồm 1 nguyên tử carbon và 1 nguyên tử oxygen		CO	12 + 16 = 28 amu
Phân tử calcium oxide gồm 1 nguyên tử calcium và 1 nguyên tử oxygen		CaO	40 + 16 = 56 amu
Phân tử ozone gồm 3 nguyên tử oxygen	O3		16 × 3 = 48 amu
Phân tử nitrogen dioxide gồm 1 nguyên tử nitrogen và 2 nguyên tử oxygen		NO2	14 + 16 × 2 = 46 amu
Phân tử acetic acid (có trong giấm ăn) gồm 2 nguyên tử carbon, 4 nguyên tử hydrogen và 2 nguyên tử oxygen		C2H4O2	12 × 2 + 1 × 4 + 16 × 2 = 60 amu

Bài 3 trang 36 KHTN lớp 7: Baking soda là một loại muối được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành như: thực phẩm, dược phẩm, công nghiệp hóa chất.

a) Baking soda là phân tử đơn chất hay phân tử hợp chất?

b) Baking soda có khối lượng phân tử bằng 84 amu. Quan sát hình mô phỏng phân tử baking soda (hình bên), cho biết baking soda có mấy nguyên tử X? Hãy xác định khối lượng nguyên tử X và cho biết X là nguyên tố nào?

Trả lời:

a) Baking soda là phân tử hợp chất vì được tạo nên từ 4 nguyên tố hóa học là carbon (C), oxygen (O) và hydrogen (H) và X.

b) Theo hình mô phỏng baking soda được tạo nên từ 1 nguyên tử X.

Khối lượng phân tử bakinh soda bằng: 1 × M_X + 1 × 1 + 12 × 1 + 16 × 3 = 84 

⇒ M_X = 23 amu ⇒ X là nguyên tố sodium (Na)

Bài 4 trang 36 KHTN lớp 7: Quan sát hình mô phỏng các phân tử sau, cho biết chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất? Tính khối lượng phân tử của các chất.

Trả lời:

Em cần nhớ: 

– Đơn chất là chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học.

– Hợp chất là chất được tạo nên từ hai hay nhiều nguyên tố hóa học.

a) Hydrogen là đơn chất. Khối lượng phân tử hydrogen bằng: 1 × 2 = 2 amu

b) Carbon dioxide là hợp chất. Khối lượng phân tử carbon dioxide bằng:

12 + 16 × 2 = 44 amu

c) Methane là hợp chất. Khối lượng phân tử methane bằng: 12 + 1 × 4 = 16 amu

d) Hydrogen chlorine là hợp chất. Khối lượng phân tử hydrogen chlorine bằng:

1 + 35,5 = 36,5 amu

e) Chlorine là đơn chất. Khối lượng phân tử chlorine bằng: 35,5 × 2 = 71 amu

g) Nitrogen là đơn chất. Khối lượng phân tử nitrogen bằng: 14 × 2 = 28 amu

h) Ammonia là hợp chất. Khối lượng phân tử ammonia bằng: 14 + 1 × 3 = 17 amu

i) Nước là hợp chất. Khối lượng phân tử nước bằng: 16 + 1 × 2 = 18 amu