Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10 – Kết Nối Tri Thức: tại đây

Mở đầu trang 26 KTPL lớp 10:

1/ Ngân sách nhà nước góp phần cho sự phát triển của các tỉnh miền núi như thế nào?

2/ Hãy chia sẻ hiểu biết của em về ngân sách nhà nước.

Lời giải:

– Yêu cầu số 1: Ngân sách nhà nước đã góp phần giúp các tỉnh miền núi mở rộng, nâng cấp các tuyến đường giao thông; kéo điện lưới quốc gia về các bản vùng sâu; xây dựng, tu bổ, nâng cấp trường học, cơ sở y tế; ứng dụng khoa học kĩ thuật vào sản xuất, đầu tư chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi; phát triển mô hình rừng trang trại, vườn rừng,…

– Yêu cầu số 2: Ngân sách nhà nước là các quỹ tiền của nhà nước để sử dụng cho các mục đích mang tính cộng đồng, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.

Câu hỏi 1 trang 27 KTPL lớp 10:

Ngân sách nhà nước gồm các khoản thu, chi gì?

Lời giải:

Ngân sách nhà nước gồm các khoản thu như thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu, thu viện trợ, thu từ dầu thô, thu nội địa. Ngân sách nhà nước gồm các khoản chi như chi bổ sung Quỹ dự trữ tài chính, dự phòng ngân sách nhà nước, chi cải cách tiền lương, tính giảm biên chế, chi đầu tư phát triển, chi trả nợ lãi, chi viễn trợ, chi thường xuyên.

Câu hỏi 2 trang 27 KTPL lớp 10:

Ai được quyền quyết định các khoản thi, chi của ngân sách nhà nước?

Lời giải:

Quyền quyết định thuộc về các cơ quan nhà nước có thẩm quyền

Câu hỏi 1 trang 28 KTPL lớp 10:

Mục đích của việc thu, chi ngân sách nhà nước là gì?

Lời giải:

Mục đích của việc thu, chi ngân sách nhà nước là để ổn định chính trị-xã hội, phát triển kinh tế.

Câu hỏi 2 trang 28 KTPL lớp 10:

Kể tên một số quỹ trong ngân sách nhà nước và chia sẻ hiểu biết của em về quỹ đó.

Lời giải:

Quỹ hộ trỡ doang nghiệp, quỹ hỗ trợ hộ gia đình,…Các quỹ này sẽ hỗ trợ việc phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp, hỗ trợ một phần tài chính của các gia đình gặp khó khăn,…

Câu hỏi 3 trang 28 KTPL lớp 10:

Người dân đóng góp vào ngân sách nhà nước có được hoàn trả trực tiếp không? Vì sao?

Lời giải:

Người dân đóng góp vào ngân sách nhà nước sẽ không được trực tiếp hoàn trả mà nó sẽ được trả thông qua các công trình công cộng, các thẻ bảo hiểm, các quỹ hỗ trợ của nhà nước,…

Câu hỏi 1 trang 29 KTPL lớp 10:

Trong sơ đồ 2, khoản chi nào dành cho hoạt động của bộ máy nhà nước?

Lời giải:

Trong sơ đồ 2, các khoản chi thường xuyên và chi trả nợ lãi dành cho hoạt động của bộ máy nhà nước.

Câu hỏi 2 trang 29 KTPL lớp 10:

Ngân sách nhà nước đã góp phần định hướng phát triển sản xuất để hình thành cơ cấu kinh tế hợp lí, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, kiềm chế lạm phát như thế nào?

Lời giải:

Việc đầu tư ngân sách nhà nước để xây dựng cơ sở hạ tầng kĩ thuật, thực hiện chính sách ưu đãi miễn thuế đất, cho vay vốn tín dụng đầu tư của nhà nước,… cho các dự án đầu tư sản xuất, kinh doanh trong cụm công nghiệp nhằm di dời, sắp xếp, thu hút các chủ thể kinh tế vào đầu tư sản xuất, kinh doanh trong khu vực tập trung, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho một bộ phận lao động trên địa bàn.

Câu hỏi 3 trang 29 KTPL lớp 10:

Quỹ dự trữ quốc gia trong ngân sách nhà nước đóng vai trò như thế nào trong phòng chống dịch bệnh Covid-19.

Lời giải:

Quỹ dự trữ quốc gia trong ngân sách nhà nước đã cung ứng kịp thời, đầy đủ lương thực, thực phẩm thiết yếu, trợ cấp tiền cho nhân dân, đặc biệt là đối với người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn, người mất việc do dịch bệnh,…

Câu hỏi 4 trang 29 KTPL lớp 10:

Gia đình anh T đã được hỗ trợ từ quỹ phúc lợi ngân sách nhà nước như thế nào?

Lời giải:

Gia đình anh T đã được hỗ trợ từ quỹ phúc lợi của ngân sách nhà nước. Các con anh được đi học ở trường dân tộc nội trú tỉnh do Nhà nước hỗ trợ kinh phí, mọi người trong gia đình đều được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí,… Ngoài ra, gia đình anh còn được nhận tiền hỗ trợ từ ngân sách nhà nước tạo điều kiện chuyển đổi mô hình sản xuất để thoát nghèo.

Câu hỏi 1 trang 31 KTPL lớp 10:

Thông tin 2, cho biết nhà nước đã đảm bảo quyền gì của công dân trong việc thực hiện pháp luật ngân sách nhà nước?

Lời giải:

Thông tin 2 cho biết Nhà nước đã đảm bảo quyền được cung cấp thông tin, tham gia giám sát cộng đồng về tài chính – ngân sách theo quy định của pháp luật.

Câu hỏi 2 trang 31 KTPL lớp 10:

Ngư dân xã Q được hưởng quyền và thực hiện nghĩa vụ gì theo quy định của pháp luật ngân sách nhà nước?

Lời giải:

Ngư dân xã Q đã được hưởng quyền trong việc được vay vốn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để đóng tàu kiên cố vươn khơi đánh cá. Bên cạnh đó, ngư dân xã Q đã thực hiện nghĩa vụ, nghiên cứu kĩ chính sách, xây dựng dự án đóng tàu phù hợp, hiệu quả và phương án trả nợ để được xét duyệt vay tiền, cam kết sử dụng tiền đúng mục đích, thực hiện đúng tiến độ dự án, trả nợ vay và đóng thuế đầy đủ cho Nhà nước.

Luyện tập 1 trang 31 KTPL lớp 10:

Lời giải:

– Ý kiến a. Sai. Theo điều 4 Luật ngân sách nhà nước năm 2015, ngân sách nhà nước là toàn bộ khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định.

– Ý kiến b. Sai. Nguồn thu của nhà nước đến từ nhiều nguồn khác không chỉ là các khoản thu của mỗi người dân trong một quốc gia. Các khoản thu của mỗi người dân trong một quốc gia chiếm phần lớn trong tổng thu ngân sách nhà nước, ngoài ra còn có thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu, thu viện trợ, thu từ dầu thô,…

– Ý kiến c. Đúng. Nguồn chi từ ngân sách nhà nước là nguồn chi bảo đảm cho sự hoạt động của bộ máy nhà nước.

– Ý kiến d. Sai. Theo điều 2, chương I, Luật hiến pháp 2013: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.” Vậy nên, nhà nước chỉ là công cụ do Nhân dân lập nên để điều hành các công việc mang tính công cộng của xã hội. Do đó, ngân sách nhà nước do nhà nước sở hữu cũng là do dân sở hữu, nên dân cần phải kiểm tra, giám sát việc nhà nước sử dụng ngân sách nhà nước.

Luyện tập 2 trang 31 KTPL lớp 10:

Lời giải:

– Trong trường hợp a, ông N đã làm đúng, ông M đã vi phạm pháp luật. Bởi vì, ngân sách nhà nước để hỗ trợ những người hoàn cảnh thật sự khó khăn, tuy nhiên ông M đã tự ý đưa ông N vào danh sách nhận hỗ trợ của Chính phủ.

– Trong trường hợp b. Cán bộ xã đã vi phạm pháp luật, bởi vì theo Hiến pháp, người dân có quyền giám sát các hoạt động của bộ máy nhà nước. Vậy nên, người dân có quyền yêu cầu cán bộ xã phải giải trình công khai các khoản thu chi.

– Trong trường hợp c. H đã làm đúng, bởi vì điện nước và tài sản của nhà trường là tài sản công của nhà nước, vậy nên người dân phải có nghĩa vụ sử dụng đúng mục đích, đúng chế độ, tiết kiệm, hiệu quả.

– Trong trường hợp d. Các cơ quan nhà nước ở tỉnh A đã làm đúng. Bởi vì ô tô của cơ quan là của công, vậy nên người dân không được tự ý sử dụng.

Luyện tập 3 trang 32 KTPL lớp 10:

a. Gần nhà H có một cụ già sống một mình. Cùng với sự giúp đỡ của mọi người trong thôn xóm, cụ còn được nhận một khoản trợ cấp hằng tháng của Nhà nước. H băn khoăn: “Nhà nước lấy đâu ra tiền để trợ cấp các cụ nhỉ?”

b. Gia đình T về thăm quê. Qua trạm thu phí trên đường cao tốc, bố trả tiền cho nhân viên thu phí. Tùng thắc mắc: “Bố ơi, sao mình phải trả tiền cho họ ạ?”

Lời giải:

– Tình huống a. Tiền trợ cấp cho các cụ được trích ra từ các quỹ hỗ trợ trong ngân sách nhà nước, các khoản trong ngân sách nhà nước được thu từ nội bộ (thuế), thu từ dầu mỏ,…

– Tình huống b. Bởi vì, cái phí mình trả tiền cho nhân viên thu phí là phí để mình sử dụng các dịch vụ công cộng, như đường cao tốc, được nhà nước trích ngân sách nhà nước để xây dựng.

Vận dụng 1 trang 32 KTPL lớp 10:

Lời giải:

– Ngày trước, đường ở khu nhà em có rất nhiều ổ gà do xuống cấp. Sau đó, con đường đã được sửa lại khiến cho việc di chuyển của người dân trở nên dễ dàng hơn, giảm thiểu được những tai nạn hay va chạm không đáng có.

Vận dụng 2 trang 32 KTPL lớp 10:

Lời giải:

Nghĩa vụ	1. Nộp thuế 2. Trả phí khi qua các đường cao tốc
Quyền lợi	1. Sử dụng dịch vụ công 2. Được nhà nước hỗ trợ tiền học phí cấp tiểu học và THCS 3. Được tiêm Vác-xin Covid miễn phí