Xem toàn bộ tài liệu Lớp 7 – Cánh Diều: tại đây

Bài 19 Lịch Sử lớp 7: Trong Bình Ngô đại cáo, thay lời Lê Lợi, Nguyễn Trãi viết:

“Ta đây:

Núi Lam Sơn dấy nghĩa

Chốn hoang dã nương mình

Ngẫm thù lớn há đội trời chung

Căm giặc nước thể không cùng sống”

Vậy cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã diễn ra như thế nào? Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử, vai trò của một số nhân vật tiêu biểu như Lê Lợi, Nguyễn Trãi, Nguyễn Chính là gì?

Trả lời:

* Diễn biến khởi nghĩa Lam Sơn

– Tháng 2/1418, Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa ở Lam Sơn, tự xưng là Bình Định Vương.

– Những ngày đầu khởi nghĩa, nghĩa quân Lam Sơn gặp nhiều khó khăn, nhiều lần phải rút lên núi Chí Linh (Lang Chánh, Thanh Hóa). Trong lần thứ 3 rút lên núi Chí Linh (năm 1423), nghĩa quân lâm vào tình trạng ngặt ngèo, nghĩa quân phải tạm thời hòa hoãn với quân Minh để khôi phục và củng cố lực lượng.

– Cuối năm 1424, quân Lam Sơn chuyển hướng vào Nghệ An. Tới tháng 8/1425, nghĩa quân đã làm chủ được một vùng rộng lớn từ Thanh Hóa đế đèo Hải Vân.

– Tháng 11/1426, quân Lam Sơn giành chiến thắng Tốt Động – Chúc Động.

– Tháng 10/1427, quân Lam Sơn chiến thắng Chi Lăng – Xương Giang.

– Tháng 12/1427, hội thề Đông Quan diễn ra, tháng 1/1428, quân Tống rút hết về nước.

* Nguyên nhân thắng lợi:

– Tinh thần yêu nước, đoàn kết, ý chí bất khuất, quyết tâm giành độc lập, tự do của quân dân ta. 

– Sự lãnh đạo tài tình của các vị anh hùng dân tộc Lê Lợi, Nguyễn Trãi,… trong việc đưa ra đường lối khởi nghĩa, chiến thuật tác chiến đúng đắn, sáng tạo.

* Ý nghĩa:

– Kết thúc 20 năm đô hộ tàn bạo của phong kiến nhà Minh; giành lại được độc lập, tự chủ, chủ quyền dân tộc.

– Mở ra thời kì phát triển mới của xã hội, đất nước, dân tộc Việt Nam – thời Lê sơ.

* Vai trò một số nhân vật tiêu biểu

– Nguyễn Trãi là nhà cố vấn, là người phò tá đắc lực của Lê Lợi, góp phần không nhỏ vào chiến thắng của nghĩa quân

– Lê Lợi là người chỉ huy tối cao của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

Câu hỏi 1 trang 74 Lịch Sử lớp 7:

 

Trả lời:

Những sự kiện tiêu biểu trong thời kì đầu của cuộc khởi nghĩa:

– Năm 1416, Lê Lợi cùng 18 người trong Bộ chỉ huy cuộc khởi nghĩa đã tổ chức hội thề ở Lũng Nhai (Thanh Hóa) với quyết tâm đánh đuổi quân Minh, khôi phục độc lập dân tộc.

– Năm 1418, Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa Lam Sơn (Thanh Hóa) tự xưng là Bình Định Vương.

– Những ngày đầu khởi nghĩa, nghĩa quân Lam Sơn gặp nhiều khó khăn, nhiều lần phải rút lên núi Chí Linh (Lang Chánh, Thanh Hóa). Trong lần thứ 3 rút lên núi Chí Linh (năm 1423), nghĩa quân lâm vào tình trạng ngặt ngèo, nghĩa quân phải tạm thời hòa hoãn với quân Minh để khôi phục và củng cố lực lượng.

Câu hỏi 2 trang 74 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

– Năm 1424, nghĩa quân Lam Sơn rời miền núi Thanh Hóa tiến vào Nghệ An.

– Tháng 8/1425, quân Lam Sơn giải phóng Tân Bình (Quảng Bình, Quảng Trị), Thuận Hóa (Thừa Thiên Huế). Tương quan lực lượng lúc này đã có sự thay đổi căn bản theo hướng có lợi cho lực lượng khởi nghĩa.

Câu hỏi 1 trang 76 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

Những sự kiện tiêu biểu của khởi nghĩa Lam Sơn năm 1426 – 1427:

– Tháng 9/1426, nghĩa quân Lam Sơn chia làm ba đạo tiến quân ra Bắc.

– Tháng 11/1426, nghĩa quân Lam Sơn giành chiến thắng trong trận Tốt Động – Chúc Động, đánh tan hơn 5 vạn quân Minh.

– Tháng 10/1427, nghĩa quân Lam Sơn giành chiến thắng trong trận Chi Lăng – Xương Giang, đánh tan hơn 15 vạn quân Minh.

– Tháng 12/1427, hội thề Đông Quan diễn ra giữa bộ chỉ huy nghĩa quân Lam Sơn và đại diện quân Minh. Tới tháng 1/1428, toán quân Minh cuối cùng rút khỏi đất nước Đại Việt.

Câu hỏi 2 trang 76 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

Nguyên nhân thắng lợi của khởi nghĩa Lam Sơn:

– Tinh thần yêu nước, đoàn kết, ý chí bất khuất, quyết tâm giành độc lập, tự do của quân dân ta. 

– Sự lãnh đạo tài tình của các vị anh hùng dân tộc Lê Lợi, Nguyễn Trãi,… trong việc đưa ra đường lối khởi nghĩa, chiến thuật tác chiến đúng đắn, sáng tạo.

Câu hỏi 3 trang 76 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

Ý nghĩa của khởi nghĩa Lam Sơn:

– Kết thúc 20 năm đô hộ tàn bạo của phong kiến nhà Minh, giành lại được độc lập, tự chủ, chủ quyền dân tộc.

– Mở ra thời kì phát triển mới của xã hội, đất nước, dân tộc Việt Nam – thời Lê sơ.

Luyện tập 1 trang 76 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

a/ Bảng niên biểu những sự kiện tiêu biểu trong khởi nghĩa Lam Sơn:

Thời gian	Sự kiện tiêu biểu
Năm 1416	Lê Lợi cùng 18 hào kiệt đã tổ chức Hội thề ở Lũng Nhai (Thanh Hóa), quyết tâm đánh đuổi giặc Minh.
Năm 1418	Lê Lợi tự xưng là Bình Định Vương, truyền hịch kêu gọi nhân dân đứng lên đánh giặc cứu nước
1418 – 1421	– Nghĩa quân Lam Sơn nhiều lần bị tấn công, bao vây phải 3 lần rút lên núi Chí Linh (Thanh Hóa) cố thủ, sau đó quân Lam Sơn buộc phải tạm giảng hòa với quân Minh.
1424	Nghĩa quân Lam Sơn giải phóng Nghệ An, sau đó giải phong được một vùng rộng lớn từ Thanh Hóa đến đèo Hải Vân.
Tháng 9/1426	Lê Lợi và bộ chỉ huy quyết định tiến quân ra Bắc.
Tháng 11/1426	Quân Lam Sơn giành thắng lợi trong trận Chúc Động – Tốt Động (Chương Mĩ – Hà Nội), khiến quân Minh thất bại nặng nề.
Tháng 10/1427	Quân Lam Sơn giành thắng lợi quyết định trong trận Chi Lăng – Xương Giang
Tháng 12/1427	Đại diện nghĩa quân Lam Sơn và quân Minh tổ chức Hội thề Đông Quan, chấm dứt chiến tranh.
Tháng 1/1428	Toán quân Minh cuối cùng rút khỏi nước ta

b/ Kết quả – ý nghĩa:

– Kết quả: kháng chiến thắng lợi

– Ý nghĩa:

+ Kết thúc 20 năm đô hộ tàn bạo của phong kiến nhà Minh, khôi phục nền độc lập, chủ quyền của dân tộc.

+ Mở ra thời kì phát triển mới của xã hội, đất nước, dân tộc Việt Nam.

Luyện tập 2 trang 76 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

– Nguyễn Trãi là nhà cố vấn, là người phò tá đắc lực của Lê Lợi, góp phần không nhỏ vào chiến thắng của nghĩa quân

– Lê Lợi là người chỉ huy tối cao của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

– Nguyễn Chích có đóng góp quan trọng trong việc đưa ra chủ trương tạm rời Thanh Hóa chuyển vào Nghề An sau đó quay ra đánh Đông Đô.

Vận dụng 3 trang 76 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

Gợi ý:  Giới thiệu về Nguyễn Trãi

– Nguyễn Trãi (1380 – 1442), hiệu là Ức Trai, quê gốc ở làng Chi Ngại (Chí Linh, Hải Dương) sau dời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Nội). Thân sinh là Nguyễn Ứng Long (sau đổi là Nguyễn Phi Khanh), một nhóm học sinh nghèo học giỏi đỗ Thái học sinh (tiến sĩ) thời Trần, mẹ là Trần Thị Thái con quan tư đồ (ngang tể tướng) Trần Nguyên Đán.

– Năm 1400, Nguyễn Trãi Đỗ Thái học sinh và hai cha con cùng làm quan dưới triều Hồ. Năm 1407, giặc Minh cướp nước ta, Nguyễn Phi Khanh bị quân Minh đưa sang Trung Quốc. Nguyễn Trãi khắc sâu lời cha dặn: “con trở về lập chí, rửa nhục cho nước, trả thù cho cha, như thế mới là đại hiếu”, sau khi thoát khỏi sự giam lỏng của giặc Minh, Nguyễn Trãi từ Đông Quan (Hà Nội ngày nay) tìm vào Lam Sơn, theo Lê lợi tham gia khởi nghĩa. Ông đã góp phần to lớn vào chiến thắng vẻ vang của dân tộc

– Sau khi khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi, nhà Lê được thành lập. Nguyễn Trãi hăm hở tham gia vào công cuộc xây dựng lại đất nước. Nhưng rồi những mâu thuẫn trong nội bộ triều đình phong kiến dẫn đến việc sát hại các công thần, bản thân Nguyễn Trãi bị oan, bị bắt giam. Sau đó ông được tha nhưng không còn được tin dùng như trước.

– Năm 1439, Nguyễn Trãi xin về ở ẩn tại Côn Sơn. Năm 1440, ông lại được Lê Thái Tông mời ra làm việc giúp nước. Năm 1442, giữa lúc Nguyễn Trãi đang gánh vác trọng trách với dân với nước thì oan án Lệ Chi viên bỗng đổ ập xuống gia đình, dòng họ (Nguyễn Trãi bị vu oan âm mưu giết vua, khép vào tội tru di tam tộc). Năm 1464, Lê Thánh tông Minh oan cho Nguyễn Trãi sau đó cho sưu tầm lại thơ văn của ông và tìm con cháu còn sống thì bổ làm quan.

– Nguyễn Trãi là một bậc anh hùng dân tộc một nhà văn hóa lớn năm 1980 tổ chức giáo dục khoa học và văn hóa Liên hợp Quốc đã công nhận Nguyễn Trãi là danh nhân văn hóa thế giới.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo