Xem toàn bộ tài liệu Lớp 7 – Cánh Diều: tại đây

Bài 21 Lịch Sử lớp 7:

Nhóm tháp A1 thuộc quần thể di tích Thánh địa Mỹ Sơn (được xây dựng vào khoảng thế kỉ X) là một công trình kiến trúc tiêu biểu của người Chăm ở vùng đất phía Nam.

Vậy diễn biến cơ bản về chính trị, kinh tế, văn hóa ở vùng đất phía Nam từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI đã diễn ra như thế nào?

Trả lời:

* Tình hình Chăm-pa nửa đuầ thế kỉ X – thế kỉ XVI

– Chính trị:

+ Thế kỉ XI, vương triều Vi-giay-a được xác lập.

+  Thế kỉ XI – XIII, vương triều Vi-giay-a thường có nhiều biến động.

+ Từ nửa sau thế kỉ XIII – đầu thế kỉ XIV, Chăm-pa bước vào thời kì ổn định.

+ Từ khoảng giữa thế kỉ XIV, Chăm-pa rơi vào khủng hoảng.

– Kinh tế: phát triển tương đối toàn diện trên các lĩnh vực nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp.

– Văn hóa tiếp tục phát triển và đạt được nhiều thành tựu.

* Vùng đất Nam Bộ từ thế kỉ X – đầu thế kỉ XVI

– Chính trị:

+ Thế kỉ VII, Chân Lạp xâm chiếm Phù Nam.

+ Thế kỉ VIII, Chân Lạp rơi vào tình trạng khủng hoảng và phân tán lãnh thổ phân chia thành Lục Chân Lạp và Thủy Chân Lạp (Nam Bộ ngày nay). Trong nhiều thế kỉ sau đó, khu vực Thủy Chân Lạp (Nam Bộ Việt Nam hiện nay) gần như không có sự quản lí hành chính của triều đinh Chân Lạp. 

+ Từ thế ki XVI, một bộ phận người Việt bắt đầu đến khai phá vùng đất này.

– Kinh tế: kết hợp làm nông nghiệp với đánh cá, khai thác lâm sản.

– Văn hóa chịu ảnh hưởng đậm nét của văn hóa Ấn Độ.

Câu hỏi trang 83 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

– Đầu thế kỉ X, Chăm-pa bị Chân Lạp tấn công.

– Đến cuối thế kỉ X, vương triều In-đờ-ra-pu-ra suy yếu, khủng hoảng.

– Năm 1000, vua Vi-giay-a Sơ-ri rời kinh đô In-đờ-ra-pu-ra (thuộc Quảng Nam ngày nay), trở lại xây dựng kinh đô tại Vi-giay-a (còn gọi là thành Đồ Bàn hoặc Chà Bàn, thuộc Bình Định ngày nay), vương triều Vi-giay-a được xác lập.

– Thế kỉ XI – XIII, vương triều Vi-giay-a thường có nhiều biến động.

– Từ nửa sau thế kỉ XIII – đầu thế kỉ XIV, Chăm-pa bước vào thời kì ổn định về chính trị, quyền lực chính quyền trung ương được củng cố.

– Từ khoảng giữa thế kỉ XIV, Chăm-pa rơi vào khủng hoảng.

Câu hỏi trang 84 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

– Nông nghiệp: là nghành kinh tế chính. Người dân sử dụng guồn nước, đào kênh mương, canh tác trên ruộng bậc thang.

– Đánh bắt thủy sản phát triển, giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế.

– Thủ công nghiệp: các nghề thủ công truyền thống nổi bật ở Chăm-pa là: đồ gốm, đóng thuyền, chế tác trang sức bằng vàng, bạc…

– Thương nghiệp: 

+ Nội thương gắn liền với mạng lưới trao đổi ở ven sông.

+ Ngoại thương phát triển với hoạt động trao đổi, buôn bán của nhiều tàu thuyền nước ngoài. Chăm-pa đóng vai trò là đầu mối giao thương trong khu vực và trên tuyến đường biển kết nối Ấn Độ và Trung Quốc.

Câu hỏi 1 trang 85 Lịch Sử lớp 7:

 

Trả lời:

– Chữ viết: 

+ Sử dụng chữ Phạn và chữ Chăm.

+ Chữ Chăm hần hoàn thiện từ kiểu vuông vức đến nét chữ thoáng đãng như hình cánh chim bay.

– Tôn giáo:

+ Hinđu giáo giữ vai trò chủ đạo, Phật giáo dần phai nhạt.

+ Hồi giáo được du nhập vào Chăm-pa từ khoảng thế kỉ XIII.

– Kiến trúc: xây dựng nhiều đền tháp với những họa tiết sinh động, tỉ mỉ, phản ánh ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ.

– Nghệ thuật ca múa đa dạng, nhiều hình thức múa quạt, múa lụa…

Câu hỏi 2 trang 85 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

– Từ cuối thế kỉ VI – đầu thế kỉ VII, Chân Lạp từng bước xâm chiếm Phù Nam.

– Thế kỉ VIII, Chân Lạp rơi vào tình trạng khủng hoảng và phân tán lãnh thổ phân chia thành Lục Chân Lạp và Thủy Chân Lạp (Nam Bộ ngày nay).

– Ở vùng đất Thủy Chân Lạp (Nam Bộ), nhiều nơi bị ngập mặn hoặc chủ yếu là rừng rậm, cư dân thưa thớt, gần như không có sự quản lí hành chính của triều đinh Chân Lạp. 

– Từ thế ki XVI, một bộ phận người Việt bắt đầu đến khai phá vùng đất này.

– Cư dân vùng đất Nam Bộ thời kì này chủ yếu khai thác thuỷ hải sản, lâm sản kết hợp với nghề nông trồng lúa, làm nghề thủ công và buôn bán nhỏ.

– Ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ đến đời sống của cư dân nơi đây vẫn rất rõ nét, đặc biệt là:sự phổ biến của Phật giáo, Hin-đu giáo; các tác phẩm điêu khắc phổ biến là tượng thần, phật.

Luyện tập 1 trang 85 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

Thời gian	Sự kiện
Cuối thế kỉ X	Vương triều In-đờ-ra-pu-ra suy yếu, khủng hoảng.
Thế kỉ XI	Vương triều Vi-giay-a được xác lập.
Thế kỉ XI – XIII	Vương triều Vi-giay-a có nhiều biến động.
Nửa sau thế kỉ XIII – đầu thế kỉ XIV	Chăm-pa bước vào thời kì ổn định.
Giữa thế kỉ XIV	Chăm-pa rơi vào khủng hoảng.

Vận dụng 2 trang 85 Lịch Sử lớp 7:

Trả lời:

Gợi ý: Giới thiệu thành Đồ Bàn của vương quốc Chăm-pa

– Thành Đồ Bàn (còn gọi là Vijaya, hoặc thành Chà Bàn) được xây dựng từ thế kỉ X và là kinh đô trong khoảng 500 năm của Vương quốc Chăm-pa. Hiện nay, những dấu tích còn lại của thành Đồ Bàn thuộc xã Nhơn Hậu (thị xã An Nhơn), cách thành phố Quy Nhơn khoảng 27 km theo hướng tây bắc. Đây là di tích lịch sử quan trọng được xếp hạng cấp Quốc gia (năm 1982) của tỉnh Bình Định.

– Thành Đồ Bàn là chứng tích của những triều đại Chămpa một thời lừng lẫy. Năm 1471, Vương quốc Chăm-pa sụp đổ, thành Đồ Bàn cũng bị phá hủy. Đến năm 1776, anh cả của Tây Sơn tam kiệt là Nguyễn Nhạc xưng là Trung ương Hoàng đế, xây lại thành và đóng đô ở đây (nên thành còn có tên gọi Hoàng Đế). Năm 1799, Nguyễn Ánh chiếm được thành, đổi tên là thành Bình Định. Tới năm 1816, vua Gia Long ra lệnh phá thành, chuyển thủ phủ về Quy Nhơn.

– Ngày nay, trải qua bao tang thương dâu bể, thành Đồ Bàn chỉ còn là rêu cũ dấu xưa. Thành gồm 3 lớp: Thành ngoại chu vi khoảng 7,4 km, thành nội 1,6 km, “tử cấm thành” 600 m. Trong thành hiện nay chỉ còn lại một số di vật như nghê đá, trụ cờ, cổng thành, hồ bán nguyệt… Bên trong thành có đặt miếu Song Trung thờ Võ Tánh và Ngô Tùng Châu là hai danh tướng của chúa Nguyễn Phúc Ánh đã tuẫn tiết tại đây.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo