Xem toàn bộ tài liệu Lớp 6 – Cánh Diều: tại đây

Trả lời:

(Bài tập 2, SGK) – Mẫm bóng: (đôi càng Dế Mèn) rất mập và nhẵn đến mức phản chiếu ánh sáng như mặt gương → Dế Mèn là chàng dế có thân thể rất cường tráng (với đôi càng mập mạp, chắc khoẻ). 

– Hủn hoẳn: (đôi cánh Dế Mèn) quá ngắn (không che nổi thân mình) → Dế Mèn là một chàng dế đang độ phát triển (cánh quá ngắn không che nổi thân mình).

a) Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. (Tô Hoài)

b) Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. (Tô Hoài)

c) Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng hiện ra trước mắt em bé. (Cô bé bán diêm)

Trả lời:

(Bài tập 4, SGK) Bộ phận chủ ngữ ở những câu đưa ra là bộ phận đứng trước và đều là cụm danh từ. Cụ thể:

– Ở câu a), chủ ngữ là cụm danh từ: những cái vuốt ở chân, ở khoeo.

– Ở câu b), chủ ngữ là cụm danh từ: những gã xốc nổi. 

– Ở câu c), chủ ngữ là các cụm danh từ: hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng.

Nêu tác dụng của việc mở rộng chủ ngữ.

Trả lời:

(Bài tập 5, SGK)

 – Danh từ trung tâm: cái vuốt, gã, ngọn nến, bức tranh.

– Các thành tố phụ:

  + Các thành tố phụ đứng trước trung tâm (chỉ số lượng): những, hàng ngàn, rất nhiều. 

  + Các thành tố phụ đứng sau trung tâm (chỉ vị trí, đặc điểm, tính chất): ở chân, ở khoeo; xốc nổi; sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi; màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng.

– Tác dụng của việc mở rộng chủ ngữ: Các thành tố phụ làm cho ý nghĩa của danh từ trung tâm và nghĩa của câu cụ thể, đầy đủ hơn, phù hợp với ngữ cảnh, với mục đích cần diễn đạt. Chẳng hạn, ở những câu 2a), 2b), nếu lược bỏ các thành tố phụ ở trước trung tâm (những) và ở sau trung tâm (ở chân, ở khoeo; xốc nổi), những câu nhận được sẽ có nghĩa khác hẳn và không biểu thị được nội dung mà tác giả muốn truyền đạt. Ở câu 2c), các định ngữ chỉ số lượng hàng ngàn, rất nhiều được dùng phối hợp với các định ngữ đứng sau trung tâm (sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi; màu sắc rực rỡ …) có tác dụng diễn tả khung cảnh hết sức kì ảo, rực rỡ hiện ra trong trí tưởng tượng của em bé bán diêm.

Xác định danh từ trung tâm và các thành tố phụ trong mỗi cụm danh từ đó.

a) Từ trong hốc đá, một mụ nhện cái to nhất cong chân nhảy ra. (Tô Hoài)

b) Đầu tôi to ra và nổi từng tảng rất bướng. (Tô Hoài)

c) Một cơn dông tố kinh khủng kéo đến, mặt biển nổi sóng ầm ầm. (Ông lão đánh cá và con cá vàng)

Trả lời:

Các chủ ngữ là cụm danh từ:

a) một mụ nhện cái to nhất (danh từ trung tâm: mụ nhện, thành tố phụ: một, cái, to nhất) 

b) Đầu tôi to ra và nổi từng tảng (danh từ trung tâm: đầu tôi, thành tố phụ: to ra, nổi từng tảng) 

c) Một cơn dông tố kinh khủng (danh từ trung tâm: dông tố, thành tố phụ: một cơn, kinh khủng)

a1) Thói quen của tôi đó cho đến nay vẫn không thay đổi.

a2) Thói quen đó của tôi cho đến nay vẫn không thay đổi.

b1) Đôi chân của tôi bé nhỏ chẳng mấy chốc đã đuổi kịp chiếc xe.

b2) Đôi chân bé nhỏ của tôi chẳng mấy chốc đã đuổi kịp chiếc xe.

Trả lời:

– b2) Đôi chân bé nhỏ của tôi chẳng mấy chốc đã đuổi kịp chiếc xe. 

a) Những tay võ kém đã bị lọc hết. (Tô Hoài)

b) San ăn những hai quả chuối. (Nam Cao)

c) Rồi bà chỉ những hậm hực suốt ngày, chỉ những tiếc tiền… (Nam Cao)

d)                        Những là rày ước, mai ao,

                        Mười lăm năm ấy, biết bao nhiêu tình.

                                                                                (Nguyễn Du)

Trả lời:

Phân tích ý nghĩa và cách dùng (vị trí) của từ những trong bốn câu đã cho, có thể thấy từ những trong câu a) (Những tay võ kém đã bị lọc hết.) đáp ứng được các tiêu chí: chỉ số nhiều và chiếm vị trí liền trước danh từ trung tâm.