Xem toàn bộ tài liệu Lớp 9: tại đây
I. HỢP KIM CỦA SẮT
Hợp kim là chất rắn thu được sau khi làm nguội hỗn hợp nóng chảy của nhiều kim loại khác nhau hoặc của kim loại và phi kim.
1. Gang là hợp kim của sắt với cacbon, trong đó hàm lượng cacbon chiếm từ 2-5%, ngoài ra còn có một lượng nhỏ các nguyên tố khác như Si, Mn, S,… Gang cứng và giòn hơn sắt.
2. Thép là hợp kim của sắt với cacbon và một số nguyên tố khác, trong đó hàm lượng cacbon chiếm dưới 2%. Thép có nhiều tính chất lí, hóa quý hơn sắt. Thép được dùng làm vật liệu xây dựng, chế tạo máy, dụng cụ lao động…
II. SẢN XUẤT GANG, THÉP
1. Sản xuất gang như thế nào?
a) Nguyên liệu: quặng sắt; không khí giàu oxi và một số chất phụ gia khác như đá vôi CaCO3,…
b) Nguyên tắc: Dùng cacbon oxit khử oxit sắt ở nhiệt độ cao trong lò luyện kim.
c) Quá trình: sản xuất gang trong lò luyện kim (lò cao).
Sắt nóng chảy hòa tan một ít cacbon tạo thành gang.
2. Sản xuất thép như thế nào
– Nguyên liệu: gang, sắt phế liệu, khí oxi.
– Nguyên tắc: oxi hóa một số kim loại, phi kim để loại ra khỏi gang phần lớn các nguyên tố cacbon, silic, mangan,…
– Quá trình: luyện thép được thực hiện trong lò Bet-xơ-me. Khí oxi oxi hóa các nguyên tố trong gang như C, Mn, Si,..
Sản phẩm thu được là thép.
Bài tập
Bài tập bổ sung
Bài 1. (Trang 59 VBT Hóa học 9 ) Thế nào là hợp kim ? Thế nào là gang và thép ? Nêu thành phần, tính chất, ứng dụng của gang và thép.
Lời giải:
Bài 2. (Trang 59 VBT Hóa học 9 ) Hãy cho biết nguyên tắc sản xuất gang và viết các phương trình hoá học.
Lời giải:
Nguyên tắc sản xuất gang: Dùng cacbon oxit khử oxit sắt ở nhiệt độ cao trong lò luyện kim.
Phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra:
Bài 3. (Trang 59 VBT Hóa học 9 ) Hãy cho biết nguyên tắc luyện gang thành thép và viết các phương trình hoá học.
Lời giải:
Nguyên tắc luyện gang thành thép: oxi hóa một số kim loại, phi kim để loại ra khỏi gang phần lớn các nguyên tố cacbon, silic, mangan,…
Phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra:
Bài 4. (Trang 59 VBT Hóa học 9 ) Những khí thải (CO2, SO2…) trong quá trình sản xuất gang thép có ảnh hưởng như thế nào đến môi trường xung quanh ? Dấn ra một số phản ứng để giải thích. Thử nêu biện pháp để chống ô nhiễm môi trường ở khu dân cư gần cơ sở sản xuất gang thép.
Lời giải:
Những khí thải trong quá trình luyện gang, thí dụ như SO2 , CO2 có ảnh hưởng đến môi trường xung quanh: Khí SO2 gây ra hiện tượng mưa axit. Khí CO2 gây ra hiệu ứng “nhà kính”, làm nhiệt độ Trái Đất nóng lên làm tan băng ở hai cực.
Biện pháp chống ô nhiễm môi trường :
– Xây hệ thống liên hoàn xử lí khí thải độc hại trước khi dưa khí thải ra ngoài không khí
– Trồng vành đai cây xanh để hấp thụ CO2…
Bài 5. (Trang 60 VBT Hóa học 9 ) Hãy lập các phương trình hoá học theo sơ đồ sau đây :
Cho biết phản ứng nào xảy ra trong quá trình luyện gang, phản ứng nào xảy ra trong quá trình luyện thép, chất nào là chất oxi hoá, chất nào là chất khử ?
Lời giải:
Lập các phương trình hóa học theo sơ đồ sau:
Phản ứng (b) xảy ra trong quá trình luyện gang
Phản ứng (a), (c), (d) xảy ra trong luyện thép
Chất oxi hóa là O2, Fe2O3; chất khử là Mn, CO, Si, S.
Bài 6. (Trang 60 VBT Hóa học 9 ) Tính khối lượng quặng hematit chứa 60% Fe2O3 cần thiết để sản xuất được 11 tấn gang chứa 95% Fe. Biết hiệu suất của quá trình là 80%.
Lời giải:
Khối lượng Fe có trong 11 tấn gang 
Theo phương trình, khối lượng Fe2O3 phản ứng
Với hiệu suất 80% thì khối lượng Fe2O3 cần 
Khối lượng quặng hematit chứa 60% 
Học theo Sách giáo khoa
Bài tập bổ sung
Bài 1. (Trang 61 VBT Hóa học 9 ) Dùng 2,3 tấn quặng chứa 80% hemantit nâu (Fe2O3.2H2O) có thể sản xuất được bao nhiêu tấn thép (chứa 98% Fe), nếu hiệu suất quá trình phản ứng là 93%.
Lời giải:
Khối lương hemantit nâu trong quặng
Trong 196 tấn (Fe2O3.2H2O) có 112 tấn Fe
1,84 tấn (Fe2O3.2H2O) có x tấn 
Do hiệu suất là 93% nên khối lượng sắt thu được là: 
Khối lượng thép chứa 98%sắt thu được là:
Bài 2. (Trang 61 VBT Hóa học 9 ) Dùng 100 tấn quặng có hàm lượng 80% Fe3O4 để luyện gang (95% Fe) với hiệu suất quá trình phản ứng là 93% thì khối lượng gang thu được là:
A. 28,356 tấn
B. 56,712 tấn
C. 40,234 tấn
D. 63,786 tấn
Lời giải:
Kết quả đúng: B
Khối lượng Fe3O4 có trong 100 tấn quặng là: (100.80): 100 = 80 tấn
Khối lượng gang thu được là: 
Học theo Sách giáo khoa
Bài tập
Để học tốt Hóa học lớp 9, dưới đây liệt kê các bài giải bài tập Vở bài tập Hóa học 9 Bài 19: Sắt.
Học theo Sách giáo khoa
Bài tập
Bài tập bổ sung
Để học tốt Hóa học lớp 9, dưới đây liệt kê các bài giải bài tập Vở bài tập Hóa học 9 Bài 21: Sự ăn mòn kim loại và bảo vệ kim loại không bị ăn mòn.
Học theo Sách giáo khoa
Bài tập
Bài tập bổ sung
Để học tốt Hóa học lớp 9, dưới đây liệt kê các bài giải bài tập Vở bài tập Hóa học 9 Bài 22: Luyện tập chương 2: Kim loại.
Học theo Sách giáo khoa
Bài tập
Bài tập bổ sung
Để học tốt Hóa học lớp 9, dưới đây liệt kê các bài giải bài tập Vở bài tập Hóa học 9 Bài 24: Ôn tập học kì 1.
Học theo Sách giáo khoa
Bài tập