Xem toàn bộ tài liệu Lớp 9: tại đây

A. AXIT CLOHIĐRIC (HCl)

1. Tính chất

Dung dịch axit clohiđiric là dung dịch bão hòa hiđroclorua, có tính chất của một axit mạnh.

Đổi màu quỳ tím thành đỏ.

Tác dụng với nhiều kim loại (Mg, Al, Zn, Fe,…) sản phẩm là muối clorua và giải phóng khí hiđro

Phương trình hóa học: Fe + 2HCl → FeCl₂ + 2H₂

Tác dụng với bazơ sản phẩm là muối và nước.

Phương trình hóa học: NaOH + HCl → NaCl + H₂O

Tác dụng với oxit bazơ sản phẩm là muối và nước.

Phương trình hóa học: Na₂O+ 2HCl → 2NaCl+ H₂O

2. Ứng dụng

– Điều chế các muối clorua.

– Làm sạch bề mặt kim loại trước khi hàn.

– Tẩy gỉ kim loại trước khi sơn, tráng, mạ kim loại.

– Dùng trong chế biến thực phẩm, dược phẩm

B. AXIT SUNFURIC (H₂SO₄)

I. Tính chất vật lí

Axit H₂SO₄ là chất lỏng sánh, không màu, nặng gấp hai lần nước, không bay hơi, tan dễ dàng trong nước và tỏa nhiều nhiệt.

Muốn pha loãng axit sunfuric đặc phải rót từ từ axit đặc vào lọ đựng sẵn nước rồi khuấy đều. Làm ngược lại sẽ gây nguy hiểm

II. Tính chất hóa học

1. Axit H₂SO₄ loãng có đầy đủ tính chất của một axit.

– Đổi màu quỳ tím thành đỏ

– Tác dụng với nhiều kim loại thu được sản phẩm là muối sunfat và khí hiđro

Phương trình hóa học: Fe + H₂SO_{4 loãng} → FeSO₄+ H₂

– Tác dụng với bazơ thu được sản phẩm là muối sunfat và nước.

Phương trình hóa học: 2NaOH + H₂SO_{4 loãng} → Na₂SO₄ + 2H₂O

– Tác dụng với oxit bazơ thu được sản phẩm là muối sunfat và nước.

Phương trình hóa học: Na₂O+ H₂SO_{4 loãng} → Na₂SO₄ + H₂O

2. Axit H₂SO₄ đặc có những tính chất hóa học riêng

a) Tác dụng với nhiều kim loại tạo thành muối sunfat (ứng với hóa trị cao của kim loại nếu kim loại có nhiều hóa trị), không giải phóng khí hiđro

Phương trình hóa học: Cu + H₂SO_{4 đặc} → CuSO₄ + SO₂ + H₂O

b) Axit H₂SO₄ đặc có tính háo nước.

Phương trình hóa học:

Chú ý: Khi sử dụng axit sunfuric đặc phả hết sức cẩn thận!

III. Ứng dụng

Hàng năm, thế giới sản xuất gần 200 triệu tấn axit H₂SO₄ . Axit H₂SO₄ là nguyên liệu của nhiều ngành sản xuất hóa học như sản xuất phân bón, phẩm nhuộm, chế biến dầu mỏ,..

IV. Sản xuất axit H₂SO₄ bằng phương pháp tiếp xúc.

a) Nguyên liệu chủ yếu là lưu huỳnh (hoặc quặng pirit sắt), không khí và nước.

b) Các công đoạn sản xuất axit H₂SO₄ gồm :

– Sản xuất lưu huỳnh đioxit

Phương trình hóa học:

– Sản xuất lưu huỳnh trioxit

Phương trình hóa học: 2SO₂ + O₂ → 2SO₃

– Sản xuất axit H₂SO₄

Phương trình hóa học: SO₃ + H₂O → H₂SO₄

V. Nhận biết axit H₂SO₄ và muối sunfat

– Thuốc thử nhận biết gốc sunfat (SO₄²⁻) trong axit sunfuric muối sunfat là: dung dịch muối bari.

Phương trình hóa học:

H₂SO₄ + BaCl₂ → 2HCl + BaSO₄

Na₂SO₄ + BaCl₂ → 2NaCl + BaSO₄

Phân biệt axit sunfuric và muối sunfat có thể bằng kim loại như Mg

Bài tập

Bài tập bổ sung

Bài 1. (Trang 17 VBT Hóa học 9 ) Có những chất: CuO, BaCl₂ Zn, ZnO. Chất nào nói trên tác dụng với dung dịch HCl, dung dịch H₂SO₄ loãng sinh ra:

a) chất khí cháy được trong không khí ?

b) Dung dịch có màu xanh lam ?

c) chất kết tủa màu trắng không tan trong nước và axit ?

d) dung dịch không màu và nước ?

Lời giải:

a) Chất khí sinh ra cháy được trong không khí, chất đó là: hiđro

b) Dung dịch tạo thành có màu xanh lam, chất đó là dung dịch muối đồng (II)

c) Kết tủa trắng sinh ra không tan trong nước và axit, chất đó là: BaSO₄

d) Tạo thành dung dịch không màu và nước, chất đó là: muối kẽm.

Bài 2. (Trang 18 VBT Hóa học 9 ) Sản xuất axit sunfuric trong công nghiệp cần phải có những nguyên liệu chủ yếu nào ? Hãy cho biết mục đích của mỗi công đoạn sản xuất axit sunfuric và dẫn ra những phản ứng hóa học.

Lời giải:

Nguyên liệu chủ yếu để sản xuất axit sunfuric là: lưu huỳnh (hoặc quặng pirit), không khí và nước.

Bài 3. (Trang 18 VBT Hóa học 9 ) Bằng cách nào có thể nhận biết được từng chất trong mỗi cặp chất sau theo phương pháp hóa học ?

a) Dung dịch HCl và dung dịch H₂SO₄

b) Dung dịch NaCl và dung dịch Na₂SO₄

c) Dung dịch Na₂SO₄ và H₂SO₄

Lời giải:

a) Nhận biết dung dịch HCl và dung dịch H₂SO₄ bằng BaCl₂

b) Nhận biết hai muối NaCl và Na₂SO₄ bằng BaCl₂

c) Nhận biết hai dung dịch Na₂SO₄ và H₂SO₄ bằng quỳ tím.

Dung dịch làm quỳ tím đối sang màu đỏ là dung dich H₂SO₄, dung dịch không làm đổi màu quỳ tím là dung dịch muối Na₂SO₄.

Bài 4. (Trang 18 VBT Hóa học 9 ) Bảng dưới đây cho biết kết quả của 6 thí nghiệm xảy ra giữa Fe và dung dịch H₂SO₄ loãng. Trong mỗi thí nghiệm người ta dùng 0,2 gam Fe tác dụng với thể tích bằng nhau của axit, nhưng có nồng độ khác nhau

Những thí nghiệm nào chứng tỏ rằng:

a) Phản ứng xảy ra nhanh hơn khi tăng nhiệt độ ?

b) Phản ứng xảy ra nhanh hơn khi tăng diện tích tiếp xúc ?

c) Phản ứng xảy ra nhanh hơn khi tăng nồng độ axit ?

Lời giải:

a) Những thí nghiệm 4 và thí nghiệm 5 chứng tỏ phản ứng xảy ra nhanh hơn khi tăng nhiệt độ.

b) Những thí nghiệm 3 và thí nghiệm 5 chứng tỏ phản ứng xảy ra nhanh hơn khi tăng diện tích tiếp xúc.

c) Những thí nghiệm 4 và thí nghiệm 6 chứng tỏ phản ứng xảy ra nhanh hơn khi tăng nồng độ của axit.

Bài 5. (Trang 18 VBT Hóa học 9 ) Hãy sử dụng những chất có sẵn: Cu, Fe, CuO, KOH, C₆H₁₂O₆ (glucozơ), dung dịch H₂SO₄ loãng, H₂SO₄ đặc và những dụng cụ thí nghiệm cần thiết để làm những thí nghiệm chứng minh rằng:

a) Dung dịch H₂SO₄ loãng có những tính chất hóa học của axit

b) H₂SO₄ đặc có những tính chất hóa học riêng

Lời giải:

a) Những thí nghiệm chứng minh H₂SO₄ loãng có những tính chất của axit là :

TN1: Phản ứng của H₂SO₄ loãng lần lượt phản ứng với Fe

TN2: Phản ứng của H₂SO₄ loãng lần lượt phản ứng với CuO

TN3: Phản ứng của H₂SO₄ loãng lần lượt phản ứng với KOH

b) Những thí nghiệm chứng minh H₂SO₄ đặc có những tính chất hóa học riêng

TN1: Phản ứng của H₂SO₄ đặc với Cu đun nóng.

TN2: Phản ứng của H₂SO₄ đặc với glucozo.

Bài 6. (Trang 19 VBT Hóa học 9 ) Cho một khối lượng mạt sắt dư vào 50 ml dung dịch HCl. Phản ứng xong, thu được 3,36 lít khí (đktc).

a) Viết phương trình hóa học

b) Tính khối lượng mạt sắt đã tham gia phản ứng

c) Tìm nồng độ mol của dung dịch HCl đã dùng

Lời giải:

Bài 7. (Trang 19 VBT Hóa học 9 ) Hòa tan hoàn toàn 12,1 gam hỗn hợp bột CuO và ZnO cần 100 ml dung dịch HCl 3M.

a) Viết các phương trình hóa học.

b) Tính phần trăm theo khối lượng của mỗi oxit trong hỗn hợp ban đầu.

c) Hãy tính khối lượng dung dịch H₂SO₄ nồng độ 20% để hòa tan hoàn toàn hỗn hợp các oxit trên.

Lời giải:

a) Các phương trinh hóa học:

b) Thành phần % theo khối lượng của các oxit trong hỗn hợp:

c) Khối lượng dung dịch axit sunfuric 20% cần dùng:

Học theo Sách giáo khoa

Bài tập bổ sung

Bài 1. (Trang 18 VBT Hóa học 9 ) Có bốn lọ đựng các dung dịch không màu là: HCl, Na₂SO₄, NaCl, H₂SO₄, Hãy nhận biết dung dịch đựng trong mỗi lọ bằng phương pháp hóa học. Viết các phương trình hóa học.

Lời giải:

Lập sơ đồ nhận biết các chất:

Học theo Sách giáo khoa

Bài tập

Để học tốt Hóa học lớp 9, dưới đây liệt kê các bài giải bài tập Vở bài tập Hóa học 9 Bài 1: Tính chất hóa học của oxit. Khái quát về sự phân loại oxit.

Học theo Sách giáo khoa

Bài tập

Bài tập bổ sung

Để học tốt Hóa học lớp 9, dưới đây liệt kê các bài giải bài tập Vở bài tập Hóa học 9 Bài 2: Một số oxit quan trọng.

Bài 2: Một số oxit quan trọng: Canxi Oxit

Học theo Sách giáo khoa

Bài tập

Bài tập bổ sung

Để học tốt Hóa học lớp 9, dưới đây liệt kê các bài giải bài tập Vở bài tập Hóa học 9 Bài 2: Một số oxit quan trọng: Lưu huỳnh Đioxit.

Bài 2: Một số oxit quan trọng: Lưu huỳnh Đioxit

Học theo Sách giáo khoa

Bài tập

Bài tập bổ sung

Để học tốt Hóa học lớp 9, dưới đây liệt kê các bài giải bài tập Vở bài tập Hóa học 9 Bài 3: Tính chất hóa học của axit.

Học theo Sách giáo khoa

Bài tập

Bài tập bổ sung