Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10: tại đây

A. Lý thuyết bài học

I. Kiến thức cơ bản

1. Thế giới vật chất luôn luôn vận động

a. Thế nào là vận động?

– Theo Triết học Mác – Lê-nin vận động là mọi sự biến đổi (biến hóa) nói chung của các sự vật và hiện tượng trong giới tự nhiên và đời sống xã hội.

b. Vận động là phương thức tồn tại của thế giới vật chất

– Vận động là thuộc tính vốn có, là phương thức tồn tại của các sự vật và hiện tượng

c. Các hình thức vận động cơ bản của thế giới vật chất

– 5 hình thức vận động cơ bản

+ Vận động cơ học: Sự di chuyển vị trí của các vật thể trong không gian. Ví dụ : Chơi đá bóng, đi bộ…

+ Vận động vật lý: Sự vận động của các phân tử, hạt cơ bản, các quá trình nhiệt, điện. Ví dụ : Bóng điện phát sáng.

+ Vận động hóa học: Quá trình hóa hợp và phân giải các chất. Ví dụ : Sắt để lâu ở ngoài bị oxi hoán dẫn đến hiện tượng han rỉ.

+ Vận động sinh học: Sự trao đổi chất giữa cơ thể sống với môi trường. Ví dụ : Hiện tượng cây hoa đâm trồi nảy lộc, nở hoa.

+ Vận động xã hội: sự biến đổi, thay thế của các xã hội trong lịch sử. Ví dụ: Từ Cộng sản nguyên thủy → Chiếm hữu nô lệ → Phong kiến → Tư bản chủ nghĩa → Cộng sản chủ nghĩa.

⇒ Các hình thức vận động có hình thức đặc trưng riêng. Các hình thức vận động có mối quan hệ hữu cơ với nhau và vận động theo trình tự từ thấp đến cao. Giữa 5 hình thái vận động này có mối quan hệ hữu cơ với nhau.

+ Vận động xã hội là hình thức vận động cao nhất.

+ Trong những điều kiện nhất định chúng có thể chuyển hóa lẫn nhau.

2. Thế giới vật chất luôn luôn phát triển

a. Thế nào là phát triển

– Phát triển là khái niệm dùng để khái quát những vận động theo chiều hướng tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện. Cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ ra đời thay thế cái lạc hậu. Ví dụ : Sự phát triển của chiếc điện thoại từ chiếc điện thoại đen trắng đến chiếc điện thoại màu với nhiều chức năng : nghe nhặc, xem phim, lướt web…

b. Phát triển là khuynh hướng tất yếu của thế giới vật chất

– Khuynh hướng tất yếu của quá trình phát triển là cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ thay thế cái lạc hậu.

B. Câu hỏi trắc nghiệm

Câu 1: Chọn từ đúng để điền vào chỗ trống.

Theo triết học Mác – Lê nin, vận động là ………………….. nói chung của sự vật và hiện tượng trong giới tự nhiên và đời sống xã hội.

A. Mọi sự biến đổi

B. Mọi sự dịch chuyển

C. Mọi sự thay đổi

D. Mọi sự chuyển hóa

Đáp án:

Vận động là mọi biến đổi (biến hóa) nói chung của các sự vật và hiện tượng trong giới tự nhiên và đời sống xã hội.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 2: Sự vật, hiện tượng tồn tại và thể hiện đặc tính của mình thông qua

A. Thế giới vật chất.

B. Các mối quan hệ hữu cơ.

C. Vận động.

D. Phát triển.

Đáp án:

Bằng vận động và thông qua vận động mà sự vật hiện tượng tồn tại và thể hiện đặc tính của mình.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 3: Triết học Mác – Lê Nin khái quát vận động thành bao nhiêu hình thức cơ bản?

A. 3

B. 4

C. 5

D. 6

Đáp án:

Triết học Mác – Lê Nin khái quát thành năm hình thức cơ bản của thế giới vật chất từ thấp đến cao: Vận động cơ học, Vận động vật lí, Vận động hóa học, Vận động sinh học, Vận động xã hội.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 4: Khẳng định nào dưới đây là không đúng về vận động?

A. Thế giới vật chất không ngừng vận động.

B. Đám mây không ngừng bay.

C. Mặt trời không ngừng vận động.

D. Cái bàn không vận động.

Đáp án:

Cái bàn đứng yên nhưng bên trong từng phân tử, nguyên tử vẫn đang liên tục vận động. Mọi sự vật tồn tại trong thế giới vật chất đều luôn vận động.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 5: Nội dung nào dưới đây thể hiện hình thức vận động cơ học?

A. Nước bốc hơi ở nhiệt độ cao.

B. Cây cối sinh trưởng ngày càng cao lên.

C. Xã hội chuyển từ chế độ phong kiến thành chế độ tư bản chủ nghĩa.

D. Các vật thể dịch chuyển trong không gian.

Đáp án:

Vận động cơ học là sự di chuyển vị trí của các vật thể trong không gian.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 6: Nội dung nào dưới đây thể hiện hình thức vận động vật lí?

A. Sự di chuyển vị trí của các vật thể trong không gian.

B. Sự biến đổi, thay thể của các xã hội trong lịch sử.

C. Quá trình trao đổi chất giữa cơ thể sống với môi trường.

D. Sự vận động của các phân tử.

Đáp án:

Vận động vật lí là sự vận động của các phân tử, các hạt cơ bản, cac quá trình nhiệt, điện,…

Đáp án cần chọn là: D

Câu 7: Quá trình quang hợp của cây xanh thuộc dạng vận động nào?

A. Cơ học.

B. Sinh học.

C. Quang học.

D. Hóa học.

Đáp án:

Quá trình quang hợp của cây xanh: hấp thụ khí cácbonic, thải khí ôxi thuộc quá trình vận động sinh học – là sự trao đổi chất giữa cơ thể sống với môi trường.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 8: Giữa các hình thức vận động có những đặc điểm riêng nhưng có mối quan hệ hữu cơ với nhau, trong những điều kiện nhất định, chúng có thể

A. Chuyển hóa lẫn nhau.

B. Tác động lẫn nhau.

C. Thay thế cho nhau.

D. Tương tác với nhau.

Đáp án:

Giữa các hình thức vận động có những đặc điểm riêng nhưng có mối quan hệ hữu cơ với nhau, trong những điều kiện nhất định, chúng có thể chuyển hóa lẫn nhau.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 9: Một khái niệm dùng để khái quát những vận động theo chiều hướng tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ ra đời thay thế cái lạc hậu là khái niệm của

A. Vận động.

B. Phát triển.

C. Tiến bộ.

D. Chuyển hóa.

Đáp án:

Phát triển là một khái niệm dùng để khái quát những vận động theo chiều hướng tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ ra đời thay thế cái lạc hậu.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 10: Trong quá trình phát triển, khuynh hướng tất yếu của sự vật, hiện tượng là:

A. Cái mới ra đời thay thế cái cũ.

B. Cái lạc hậu thay thế cái tiến bộ.

C. Cái sau thay thế cái trước.

D. Cái tốt thay thế cái xấu.

Đáp án:

Phát triển là một khái niệm dùng để khái quát những vận động theo chiều hướng tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn.

Vì vậy khuynh hướng tất yếu của quá trình phát triển là cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ ra đời thay thế cái lạc hậu.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 11: Sự vận động và phát triển có mối quan hệ với nhau như thế nào?

A. Có vận động thì không có phát triển.

B. Có vận động là phải có phát triển.

C. Có vận động thì mới có phát triển.

D. Có vận động sẽ có phát triển.

Đáp án:

Sự vận động và phát triển có quan hệ mật thiết với nhau: Có vận động thì mới có phát triển, nhưng không phải sự vận động nào cũng là sự phát triển

Đáp án cần chọn là: C

Câu 12: Xã hội loài người đi từ chế độ công xã nguyên thủy, qua các chế độ khác nhau rồi đến xã hội chủ nghĩa là thế hiện quá trình

A. Vận động

B. Phát triển

C. Tiến bộ

D. Chuyển hóa

Đáp án:

Xã hội loài người đi phát triển chế độ công xã nguyên thủy, qua các chế độ khác nhau rồi đến xã hội chủ nghĩa là thế hiện quá trình.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 13: Quá trình phát triển của các sự vật, hiện tượng diễn ra theo xu hướng nào?

A. Nhanh chóng.

B. Đơn giản.

C. Quanh co, phức tạp.

D. Từ từ.

Đáp án:

Quá trình phát triển của các sự vật, hiện tượng không diễn ra một cách đơn giản, thẳng tắp mà diễn ra một cách quanh co, phức tạp, đôi khi có bước thụt lùi tạm thời

Đáp án cần chọn là: C

Câu 14: Chủ nghĩa xã hội ra đời có nhiều tiến bộ và ưu việt hơn so với chế độ tư bản chủ nghĩa thể hiện khuynh hướng phát triển nào của sự vật, hiện tượng?

A. Cái tốt thay thế cái xấu.

B. Cái hiện đại thay thế cái cổ truyền.

C. Cái tiến bộ thay thế cái lạc hậu.

D. Cái mới triệt tiêu cái cũ.

Đáp án:

Khuynh hướng tất yếu của quá trình phát triển là cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ thay thế cái lạc hậu

Đáp án cần chọn là: C

Câu 15: Sự biến đổi nào dưới không được coi là phát triển?

A. Sinh vật biến đổi từ đơn bào đến đa bào.

B. Chủ nghĩa xã hội thay thế chủ nghĩa tư bản.

C. Cây xanh lớn lên.

D. Nước đun nóng bay hơi gặp lạnh ngưng tụ lại thành nước.

Đáp án:

Nươc đun nóng bay hơi thành hơi nước có sự vận động theo hướng tuần hoàn, không thể hiện được sự phát triển.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 16: Khi xem xét một sự vật, hiện tượng, chúng ta cần chú ý đặt sự vật trong?

A. trạng thái cô lập, bất biến.

B. sự định kiến.

C. trạng thái vận động và phát triển không ngừng.

D. trạng thái đứng yên, không vận động.

Đáp án:

Khi xem xét các sự vật hiện tượng cần xem xét chúng trong trạng thái vận động, không ngừng biến đổi, tránh các quan niệm cứng nhắc, bất biến

Đáp án cần chọn là: C

C. Giải bài tập sgk