Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây

A. Lý thuyết & Phương pháp giải

Cần nắm vững các kiến thức sau:

I. Định nghĩa

Oxit là hợp chất của hai nguyên tố, trong đó có một nguyên tố là oxi.

Ví dụ: CuO, Na₂O, FeO, SO₂, CO₂…

II. Công thức

Công thức chung:

Với:

– M là nguyên tố khác oxi, M có hóa trị n.

– x, y: chỉ số nguyên tử của mỗi nguyên tố.

Theo quy tắc hóa trị, ta có: n.x = II.y

III. Phân loại

Gồm 2 loại chính: Oxit axit và oxit bazơ.

1. Oxit axit: Thường là oxit của phi kim và tương ứng với một axit.

– Ví dụ: CO₂, SO₂, SO₃, P₂O₅, N₂O₅…

+ CO₂ tương ứng với axit cacbonic H₂CO₃;

+ SO₂ tương ứng với axit sunfurơ H₂SO₃;

+ P₂O₅ tương ứng với axit photphoric H₃PO₄.

2. Oxit bazơ: Là oxit của kim loại và tương ứng với một bazơ.

– Ví dụ: K₂O, CuO, FeO…

+ K₂O tương ứng với bazơ kali hiđroxit KOH.

+ CuO tương ứng với bazơ đồng (II) hiđroxit Cu(OH)₂.

+ MgO tương ứng với bazơ magie hiđroxit Mg(OH)₂.

Chú ý:

– Một số kim loại nhiều hóa trị cũng tạo ra oxit axit.

Ví dụ: mangan (VII) oxit Mn₂O₇ là oxit axit, tương ứng với axit pemanganic HMnO₄.

– Ngoài hai loại oxit chính là oxit axit và oxit bazơ còn có oxit lưỡng tính (ví dụ: Al₂O₃, ZnO…) và oxit trung tính (ví dụ: NO, CO…) (sẽ học ở lớp 9).

Phương pháp giải bài tập xác định công thức oxit dựa vào khối lượng mol phân tử hoặc phần trăm khối lượng:

Bước 1: Gọi công thức của oxit có dạng R₂O_n

Bước 2: Dựa vào khối lượng mol phân tử hoặc phần trăm khối lượng => xác định mối liên hệ giữa R và n

Bước 3: Lập bảng xác định R dựa vào n, cho n từ 1, 2, 3, 4… Nếu đầu bài đã cho biết R hoặc n thì không cần lập bảng.

Bước 4: Chọn giá trị R phù hợp với n và kết luận nguyên tố R.

B. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Trong các công thức hóa học sau: BaO, C₂H₆O, ZnO, SO₃, KOH, CO₂.

a) Công thức hóa học nào là công thức hóa học của oxit.

b) Phân loại các oxit đã xác định ở ý (a).

Hướng dẫn giải:

a) Các công thức hóa học của oxit là: BaO, MgO, SO₃, CO₂.

b) Oxit axit: SO₃, CO₂.

Oxit bazơ: BaO, MgO.

Ví dụ 2: Cho các oxit sau: SO₂, CaO, Al₂O₃, P₂O₅.

a) Các oxit này có thể được tạo thành từ các đơn chất nào?

b) Viết phương trình phản ứng điều chế các oxit trên.

Hướng dẫn giải:

a) SO₂ tạo nên từ 2 đơn chất là S và O₂.

CaO tạo nên từ 2 đơn chất là Ca và O₂.

Al₂O₃ tạo nên từ 2 đơn chất là Al và O₂.

P₂O₅ tạo nên từ 2 đơn chất là P và O₂.

b) Phương trình phản ứng:

S + O₂ SO₂

2Ca + O₂ → 2CaO

4Al + 3O₂ 2Al₂O₃

4P + 5O₂

2P₂O₅

Ví dụ 3: Một hợp chất oxit chứa 50% về khối lượng của S. Xác định công thức hóa học của oxit.

Hướng dẫn giải:

Gọi công thức oxit của S cần tìm là S₂O_n

Nguyên tố S chiếm 50% về khối lượng :

=> %m_S = .100% = 50%

=> 2.32 = 0,5.(2.32 + 16n) => n = 4

=> Công thức chưa tối giản là S₂O₄ => công thức oxit là SO₂.

C. Bài tập vận dụng

Câu 1: Trong các hợp chất sau, hợp chất nào thuộc loại oxit?

A. K₂O.

B. H₂S.

C. CuSO₄.

D. Mg(OH)₂.

Đáp án A.

Oxit là hợp chất của hai nguyên tố, trong đó có một nguyên tố là oxi.

Hợp chất thuộc loại oxit là: K₂O

Câu 2: Oxit bắt buộc phải có nguyên tố nào?

A. Oxi .

B. Halogen.

C. Hiđro.

D. Lưu huỳnh.

Đáp án A.

Oxit bắt buộc phải có nguyên tố oxi.

Vì theo định nghĩa: Oxit là hợp chất của hai nguyên tố, trong đó có một nguyên tố là oxi.

Câu 3: ZnO thuộc loại oxit gì?

A. Oxit axit.

B. Oxit bazơ.

C. Oxit trung tính.

D. Oxit lưỡng tính.

Đáp án D.

ZnO thuộc loại oxit lưỡng tính vì tạo bởi ZnO vừa tác dụng với axit vừa tác dụng với bazơ.

Câu 4: Hợp chất nào sau đây không phải là oxit?

A. CO₂

B. SO₂

C. CuO

D. CuS

Đáp án D.

Hợp chất không phải là oxit là: CuS vì không có nguyên tử O.

Câu 5: Cho các công thức sau: CaO, CuO, NaO, CO₂, CO₃. Công thức oxit viết sai là:

A. CaO, CuO

B. NaO, CaO

C. NaO, CO₃

D. CuO, CO₃

Đáp án C.

Ca có hóa trị II => hợp chất oxit của Ca là : CaO

Cu có hóa trị II => oxit của Cu là CuO

Na có hóa trị I => oxit của Na là Na₂O

C có hóa trị II, IV => 2 oxit của C là CO và CO₂

=> không có công thức oxit NaO và CO₃.

Câu 6: Chỉ ra các oxit bazơ trong các oxit sau: P₂O₅, CaO, CuO, BaO, Na₂O

A. P₂O₅, CaO, CuO

B. CaO, CuO, BaO, Na₂O

C. BaO, Na₂O, P₂O₃

D. P₂O₅, CaO, P₂O₃

Đáp án B.

Oxit bazơ là oxit của kim loại. Các kim loại là: Ca, Cu, Ba, Na…

=> các oxit bazơ là: CaO, CuO, BaO, Na₂O

Câu 7: Chỉ ra các oxit axit trong các oxit sau: P₂O₅, CaO, CuO, BaO, SO₂, CO₂.

A. P₂O₅, CaO, CuO, BaO

B. BaO, SO₂, CO₂

C. CaO, CuO, BaO

D. SO₂, CO₂, P₂O₅

Đáp án D.

Oxit axit thường là oxit của phi kim. Các phi kim là: P, S, C…

=> các oxit axit là: SO₂, CO₂ , P₂O₅.

Câu 8: Axit tương ứng của oxit axit SO₂ là

A. H₂SO₃.

B. H₂SO₄.

C. HSO₃.

D. SO₃.2H₂O.

Đáp án A.

Axit tương ứng của oxit axit SO₂ là H₂SO₃.

Câu 9: Oxit của nguyên tố R có hóa trị III chứa 70% về khối lượng nguyên tố R. Xác định R và cho biết oxit trên thuộc loại oxit axit hay oxit bazơ.

A. C, oxit axit.

B. Fe, oxit bazơ.

C. Mg, oxit bazơ.

D. Fe, oxit axit.

Đáp án B.

Oxit của R có hóa trị III là R₂O₃

Nguyên tố R chiếm 70% về khối lượng

=> %m_R = .100% =70%

=> 2.M_R = 0,7.(2.M_R + 3.16) => M_R = 56 (g/mol)

=> R là nguyên tố Fe.

Oxit Fe₂O₃ là oxit bazơ.

Câu 10: Công thức hóa học của một loại sắt oxit có tỉ lệ khối lượng như sau:

m_Fe : m_O = 7 : 2. Xác định công thức hóa học của oxit?

A. FeO.

B. Fe₂O₃.

C. FeO₂.

D. Fe₂O₄.

Đáp án A.

Gọi công thức hóa học của oxit sắt cần tìm là Fe₂O_n

Giả sử có 1 mol Fe₂O_n

=> Khối lượng của Fe trong hợp chất là: 56.2 = 112 gam

Khối lượng của O trong hợp chất là: 16.n gam.

Ta có: m_Fe : m_O = 7 : 2 hay

=> n= 2

=> công thức chưa tối giản là: Fe₂O₂ => công thức oxit cần tìm là FeO.