Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây

A. Lý thuyết & Phương pháp giải

– Khái niệm: Hóa trị là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử nguyên tố này với nguyên tử nguyên tố khác.

– Quy ước: H hóa trị I; O hóa trị II.

(Lấy hóa trị của H làm đơn vị, hóa trị của oxi được xác định bằng hai đơn vị).

– Quy tắc hóa trị: Trong công thức hóa học, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của hóa trị và chỉ số của nguyên tố kia.

– Tổng quát: Hợp chất có dạng:

Với:

A, B là nguyên tố hoặc nhóm nguyên tử.

a, b lần lượt là hóa trị của A, B.

x, y chỉ số nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử.

Theo quy tắc hóa trị: x.a = y.b

⇒ biết x, y và a thì tính được b =

⇒ biết x, y và b thì tính được a =

– Chú ý: Quy tắc này được vận dụng chủ yếu cho các hợp chất vô cơ.

B. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Xác định hóa trị của S trong các hợp chất sau: H₂S và SO₂.

Hướng dẫn giải:

– Trong hợp chất H₂S:

H có hóa trị I, gọi hóa trị của S là a ta có:

2.I = 1.a ⇒ a = II.

Vậy trong hợp chất H₂S thì lưu huỳnh có hóa trị II.

– Trong hợp chất SO₂:

O có hóa trị II, gọi hóa trị của S là b, ta có:

1.b = 2.II ⇒ b = IV.

Vậy trong hợp chất SO₂ thì lưu huỳnh có hóa trị IV.

Ví dụ 2: Biết trong công thức hóa học K₂SO₄ thì K có hóa trị I. Hãy xác định hóa trị của nhóm (SO₄).

Hướng dẫn giải:

Gọi hóa trị của nhóm (SO₄) là a.

Theo quy tắc hóa trị ta có: 2.I = 1.a ⇒ a = II.

Vậy nhóm (SO₄) có hóa trị II.

Ví dụ 3: Hãy chọn công thức hóa học phù hợp với hóa trị IV của nitơ trong số các công thức sau:

A. NO.

B. N₂O₅.

C. NH₃.

D. NO₂.

Hướng dẫn giải:

Chọn D

Trong các công thức hóa học trên H có hóa trị I, O có hóa trị II.

– Xét NO:

Gọi N có hóa trị là a, ta có:

1.a = 1.II ⇒ a = II (loại).

– Xét N₂O₅:

Gọi N có hóa trị là a, ta có:

2.a = 5.II ⇒ a = V (loại).

– Xét NH₃:

Gọi N có hóa trị là a, ta có:

1.a = 3.I ⇒ a = III (loại).

– Xét NO₂:

Gọi N có hóa trị là a, ta có:

1.a = 2.II ⇒ a = IV (thỏa mãn).

C. Bài tập vận dụng

Câu 1: Dựa vào quy tắc hoá trị cho biết trường hợp nào viết đúng quy tắc với công thức tổng quát

(với a, b lần lượt là hoá trị của A, B)

A. a : x = b : y

B. ay = Bx

C. a.x = b.y

D. a + x = b + y

Chọn C.

– Quy tắc hóa trị: Trong công thức hóa học, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của hóa trị và chỉ số của nguyên tố kia.

⇒ Theo quy tắc hóa trị: x.a = y.b.

Câu 2: Cho hợp chất có công thức hóa học P₂O₅, biết P có hoá trị V và O có hoá trị II. Vậy biểu thức nào sau đây viết đúng quy tắc?

A. V.2 = II.5

B. V.5 = II.2

C. II.V = 2.5

D. V + 2 = II + 5

Chọn A.

Câu 3: Có các hợp chất: PH₃, P₂O₃ trong đó P có hoá trị là

A. II.

B. III.

C. IV.

D. V.

Chọn B.

– Xét hợp chất PH₃:

H có hóa trị I, gọi hóa trị của P là a.

Theo quy tắc hóa trị có: 1.a = 3.I ⇒ a = III.

– Xét hợp chất P₂O₃:

O có hóa trị II, gọi hóa trị của P là b.

Theo quy tắc hóa trị có: 2.b = 3.II ⇒ b = III.

Vậy trong các hợp chất PH₃ và P₂O₃ thì P có hóa trị III.

Câu 4: Một oxit có công thức Mn₂O_x có phân tử khối là 222. Hoá trị của Mn trong oxit là

A. III.

B. IV.

C. VII.

D. V.

Chọn C.

Theo bài ra ta có: 2.55 + 16.x = 222.

Giải phương trình được x = 7.

Vậy oxit có công thức hóa học là Mn₂O₇.

Oxi có hóa trị II, gọi hóa trị của Mn là a. Theo quy tắc hóa trị có:

2.a = 7.II ⇒ a = VII.

Câu 5: Một hợp chất của lưu huỳnh với oxi trong đó oxi chiếm 60% về khối lượng. Hoá trị của S trong hợp chất đó là

A. IV.

B. V.

C. II.

D. VI.

Đặt công thức hóa học của hợp chất có dạng: SO_x.

Theo bài ra: %mO= 60% x = 3

Vậy công thức hóa học của oxit là SO₃.

Hóa trị của O là II, đặt hóa trị của S là a. Ta có:

1.a = 3.II ⇒ a = VI.

Câu 6: Biết trong công thức hóa học BaSO₄ thì Ba có hóa trị II. Hóa trị của nhóm (SO₄) là

A. I.

B. II.

C. III.

D. IV.

Chọn B.

Đặt hóa trị của nhóm (SO₄) là a.

Theo quy tắc hóa trị, ta có: 1.II = 1.a ⇒ a = II.

Vậy nhóm (SO₄) có hóa trị II.

Câu 7: Cho công thức hóa học H₃PO₄. Hóa trị của nhóm (PO₄) là

A. I.

B. II.

C. III.

D. IV.

Chọn C.

H có hóa trị I, gọi hóa trị của nhóm (PO₄) là a.

Theo quy tắc hóa trị có: 3.I = 1.a ⇒ a = III.

Vậy nhóm (PO₄) có hóa trị III.

Câu 8: Một oxit có công thức Al₂O_x có phân tử khối là 102. Hóa trị của Al là

A. I.

B. II.

C. III.

D. IV.

Chọn C.

Ta có: 27.2 + 16.x = 102.

Giải phương trình được x = 3. Vậy oxit là Al₂O₃.

Đặt a là hóa trị của Al. Ta có:

2.a = 3.II ⇒ a = III.

Câu 9: Dãy nào sau đây gồm các nguyên tố có hóa trị I trong hợp chất?

A. H, Na, K.

B. Mg, O, H.

C. O, Cu, Na.

D. O, K, Na.

Chọn A.

Câu 10: Một oxit của Crom là Cr₂O₃. Muối trong đó Crom có hoá trị tương ứng là

A. CrSO₄.

B. Cr₂(SO₄)₃.

C. Cr₂(SO₄)₂.

D. Cr₃(SO₄)₂.

Theo quy tắc hóa trị xác định được Crom có hóa trị III.

Muối mà crom có hóa trị III là Cr₂(SO₄)₃.

Chọn B.