Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây

A. Lý thuyết & Phương pháp giải

– Quy tắc hóa trị: Trong công thức hóa học, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của hóa trị và chỉ số của nguyên tố kia.

– Phương pháp lập công thức hóa học của hợp chất theo hóa trị:

Đặt hợp chất có dạng:

Với:

+) A, B là nguyên tố hoặc nhóm nguyên tử (đã biết).

+) a, b lần lượt là hóa trị của A, B (đã biết hoặc đã xác định được).

+) x, y chỉ số nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử (x, y chưa biết, cần xác định).

Theo quy tắc hóa trị: x.a = y.b

Chuyển về tỉ lệ:

Lấy x = b (hay b’) và y = a (hay a’) nếu a’, b’ là những số nguyên đơn giản hơn so với a, b.

B. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Lập công thức hóa học của hợp chất tạo bởi photpho hóa trị V và oxi.

Hướng dẫn giải:

Đặt công thức hóa học dạng chung của hợp chất có dạng: P_xO_y.

Theo quy tắc hóa trị ta có: x.V = y.II

Chuyển thành tỉ lệ:

Lấy x = 2 thì y = 5. Vậy công thức hóa học của hợp chất là P₂O₅.

Ví dụ 2: Hợp chất của nguyên tố X với O là X₂O₃ và hợp chất của nguyên tố Y với H là YH₂. Công thức hoá học hợp chất của X với Y là

A. XY.

B. X₂Y.

C. XY₂.

D. X₂Y₃.

Hướng dẫn giải:

Chọn D.

– Xác định hóa trị của X:

Đặt hóa trị của X là a. Ta có:

2.a = 3.II ⇒ a = III.

– Xác định hóa trị của Y:

Đặt hóa trị của Y là b. Ta có:

1.b = 2.I ⇒ b = II.

– Đặt công thức hóa học hợp chất của X và Y là X_mY_n.

Theo quy tắc hóa trị có:

III.m = II.n

Chuyển thành tỉ lệ:

Lấy m = 2 thì n = 3. Công thức hóa học của hợp chất là: X₂Y₃.

Ví dụ 3: Biết Ca có hóa trị II, nhóm (PO₄) có hóa trị III. Hãy chọn công thức hoá học đúng trong số các công thức hóa học sau đây?

A. CaPO₄.

B. Ca₂(PO₄)₂.

C. Ca₃(PO₄)₂.

D. Ca₃(PO₄)₃.

Hướng dẫn giải:

Chọn C.

Đặt công thức hóa học của hợp chất có dạng Ca_x(PO₄)_y.

Theo quy tắc hóa trị có: II.x = III.y

Chuyển thành tỉ lệ:

Lấy x = 3 thì y = 2. Công thức hóa học của hợp chất là: Ca₃(PO₄)₂.

C. Bài tập vận dụng

Câu 1: Biết trong hợp chất giữa S và H thì S có hóa trị II. Công thức hóa học thỏa mãn là

A. H₂S.

B. HS.

C. H₄S.

D. HS₂.

Chọn A.

Đặt công thức hóa học có dạng H_xS_y.

Theo quy tắc hóa trị có: x.I = y.II

Chuyển thành tỉ lệ:

Lấy x = 2 thì y = 1. Công thức hóa học của hợp chất là H₂S.

Câu 2: Hợp chất giữa Cr hoá trị II và (PO₄) hoá trị III có công thức hoá học đúng là

A. CrPO₄.

B. Cr₂(PO₄)₃.

C. Cr₃(PO₄)₂.

D. Cr(PO₄)₂.

Chọn C.

Đặt công thức hóa học chung của hợp chất có dạng: Cr_x(PO₄)_y.

Theo quy tắc hóa trị có: II.x = III.y

Chuyển thành tỉ lệ:

Lấy x = 3 thì y = 2. Công thức hóa học của hợp chất là: Cr₃(PO₄)₂.

Câu 3: Hợp chất của P và H, trong đó P có hóa trị III là

A. P₃H.

B. PH.

C. PH₃.

D. P₃H₃.

Chọn C.

Đặt công thức hóa học có dạng P_xH_y.

Theo quy tắc hóa trị có: x.III = y.I

Chuyển thành tỉ lệ:

Lấy x = 1 thì y = 3. Công thức hóa học của hợp chất là PH₃.

Câu 4: Cho biết:

– Công thức hoá học của hợp chất tạo nên từ nguyên tố X với nhóm (PO₄) hoá trị III là XPO₄.

– Công thức hóa học của hợp chất tạo nên từ nhóm nguyên tử Y với H là H₃Y.

Công thức hoá học của hợp chất tạo nên từ X và Y là

A. X₂Y₃.

B. XY.

C. XY₂.

D. X₂Y.

Chọn B.

– Xác định hóa trị của X:

Đặt hóa trị của X là a, áp dụng quy tắc hóa trị có: 1.a = 1.III ⇒ a = III.

Vậy X có hóa trị III.

– Xác định hóa trị của Y:

Đặt hóa trị của Y là b, áp dụng quy tắc hóa trị ta có: I.3 = b.1 ⇒ b = III.

– X và Y có hóa trị bằng nhau, vậy hợp chất tạo nên từ X và Y có công thức hóa học là XY.

Câu 5: Từ hoá trị của Al trong Al₂O₃. Hãy chọn công thức hoá của hợp chất giữa Al liên kết với gốc (SO₄) có hóa trị II trong số các công thức sau:

A. Al₂(SO₄)₃.

B. AlSO₄.

C. Al₃(SO₄)₂.

D. Al(SO₄)₃.

Chọn A.

– Xác định hóa trị của nhôm trong Al₂O₃:

Gọi hóa trị của Al là a. Áp dụng quy tắc hóa trị có 2.a = 3.II ⇒ a = III.

– Đặt công thức hóa học chung của hợp chất cần tìm là Al_x(SO₄)_y.

Áp dụng quy tắc hóa trị có:

x.III = y.II

Chuyển thành tỉ lệ:

Lấy x = 2 thì y = 3. Công thức hóa học cần tìm là Al₂(SO₄)₃.

Câu 6: Hợp chất nào sau đây C có hóa trị II?

A. CaCO₃.

B. CH₄.

C. CO.

D. CO₂.

Chọn C.

Câu 7: Một hợp chất có phân tử gồm: 3 Ca, 2 P, 8 O. Công thức nào sau đây là đúng?

A. Ca₂(PO₄)₃.

B. CaPO₄.

C. Ca₃(PO₄)₂.

D. Ca₃PO₄.

Chọn C

Ca₃(PO₄)₂ thỏa mãn phân tử gồm 3 nguyên tử Ca, 2 nguyên tử P và 8 nguyên tử O.

Câu 8: Công thức hoá học nào sau đây viết đúng?

A. Kali clorua KCl₂.

B. Kali sunfat K(SO₄)₂.

C. Kali sunfit KSO₃.

D. Kali sunfua K₂S.

Chọn D.

A sai vì kali clorua là KCl.

B sai vì kali sunfat là K₂SO₄.

C sai vì kali sunfit là K₂SO₃.

Câu 9: Kim loại X có hoá trị III, công thức muối sunfat của kim loại X là

A. XSO₄.

B. X(SO₄)₃.

C. X₂(SO₄)₃.

D. X₃SO₄.

Chọn C.

Đặt công thức hóa học của muối có dạng: X_m(SO₄)_n.

Áp dụng quy tắc hóa trị có:

m.III = n.II

Chuyển thành tỉ lệ:

Chọn m = 2 thì n = 3. Công thức hóa học của muối là X₂(SO₄)₃.

Câu 10: N có hóa trị IV trong công thức hóa học nào sau đây?

A. NO.

B. N₂O.

C. N₂O₃.

D. NO₂.

Chọn D.

Đặt công thức hóa học của hợp chất tạo bởi N và O là N_xO_y.

N có hóa trị IV, O có hóa trị II. Áp dụng quy tắc hóa trị có:

x.IV = y.II

Chuyển thành tỉ lệ:

Chọn x = 1 thì y = 2.

Công thức hóa học thỏa mãn là NO₂.