Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây

A. Lý thuyết & Phương pháp giải

Một số lý thuyết cần nắm vững để làm được các bài tập xác định độ tan của một chất trong nước.

I. Tính tan của một số axit, bazơ, muối

1. Axit: Hầu hết axit tan được trong nước, trừ axit silixic (H₂SiO₃)

2. Bazơ:

Phần lớn các bazơ không tan trong nước, bazơ được chia thành 2 loại theo tính tan:

– Bazơ tan được trong nước

Ví dụ: NaOH, KOH, Ba(OH)₂, còn Ca(OH)₂ ít tan…

– Bazơ không tan được trong nước

Ví dụ: Fe(OH)₃, Cu(OH)₂, Mg(OH)₂…

3. Muối

– Hầu hết muối natri, kali đều tan: NaCl, K₂SO₄,…

– Những muối nitrat đều tan: NaNO₃, AgNO₃,…

– Phần lớn các muối clorua, sunfat đều tan trừ một số muối như AgCl, BaSO₄, CaSO₄…

– Phần lớn các muối cacbonat, photphat không tan trừ muối natri, kali

II. Độ tan của một chất trong nước

1. Định nghĩa độ tan

– Độ tan (S) của một chất trong nước là số gam chất đó hòa tan trong 100 gam nước để tạo thành dung dịch bão hòa ở nhiệt độ xác định.

Ví dụ: Ở 25^oC khi hòa tan 36 gam muối NaCl vào 100 gam nước thì người ta thu được dung dịch muối bão hòa. Người ta nói độ tan của NaCl ở 25^oC là 36 gam hay S_NaCl = 36 gam

2. Những yếu tố ảnh hưởng đến độ tan

– Độ tan của chất rắn phụ thuộc vào nhiệt độ. Phần lớn tăng nhiệt độ thì độ tan của chất rắn tăng.

– Độ tan của chất khí phụ thuộc vào nhiệt độ và áp suất. Độ tan của chất khí tăng khi giảm nhiệt độ và tăng áp suất.

3. Công thức tính độ tan:

Công thức: S = .100

Trong đó: m_ct là khối lượng chất tan để tạo thành dung dịch bão hòa

m_dm là khối lượng dung môi (thường là nước) để tạo thành dung dịch bão hòa

B. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Cho các muối sau: KCl, AgCl, BaSO₄, CaCO₃, MgCl₂, những muối nào không tan trong nước?

Lời giải

– Phần lớn các muối clorua, sunfat đều tan trừ một số muối như AgCl, BaSO₄, CaSO₄…

– Phần lớn các muối cacbonat không tan trừ muối natri, kali

⇒ Những muối không tan trong nước là: AgCl, BaSO₄, CaCO₃

Ví dụ 2: Biết 90 gam NaCl hòa tan trong 250 ml nước thì thu được dung dịch bão hòa (D_H2O = 1 g/ml) ở 25^oC. Tính độ tan trong nước của NaCl ở 25^oC ?

Lời giải

m_H2O = D.V = 1. 250 = 250g

Công thức tính độ tan: S = .100

Độ tan trong nước của NaCl ở 25^oC là: S = .100 = 36 gam

Ví dụ 3: Ở 40^oC, hòa tan m gam K₂SO₄ vào 115 gam nước thì được dung dịch bão hòa. Biết độ tan của K₂SO₄ ở nhiệt độ 40^oC là 15gam. Giá trị của m là bao nhiêu?

Lời giải

S =

.100 ⇒ mct =

Khối lượng K₂SO₄ cần hòa tan vào 95 gam nước để thu được dung dịch bão hòa là:

m = = 17,25 gam

C. Bài tập vận dụng

Câu 1: Axit nào sau đây không tan trong nước:

A. H₂SiO₃

B. H₃PO₄

C. HCl

D. H₃SO₄

Đáp án A

Axit H₂SiO₃ không tan được trong nước

Câu 2: Bazơ nào sau đây không tan?

A. Fe(OH)₂

B. KOH

C. Ba(OH)₂

D. NaOH

Đáp án A

Vì phần lớn các bazơ không tan trong nước trừ Ba(OH)₂ ,NaOH, KOH,…

Câu 3: Phần lớn muối của kim loại nào sau đây đều tan được trong nước?

A. Nhôm

B. Kali

C. Natri

D. Cả Natri và Kali

Đáp án D

Tất cả muối của natri, kali đều tan

Câu 4: Cho các muối sau: KCl, NaNO₃, BaCl₂, CaCO₃, BaCO₃, MgCl₂, có bao nhiêu muối tan trong nước?

A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

Đáp án C

– Hầu hết muối natri, kali đều tan

– Phần lớn các muối clorua, sunfat đều tan trừ một số muối như AgCl, BaSO₄, CaSO₄…

– Phần lớn các muối cacbonat không tan trừ muối natri, kali

Những muối tan trong nước là: KCl, NaNO₃, BaCl₂, MgCl₂

Câu 5: Độ tan của một chất trong nước ở nhiệt độ xác định là:

A. Số gam chất đó có thể tan trong 100 gam dung dịch

B. Số gam chất đó có thể tan trong 100 gam nước.

C. Số gam chất đó có thể tan trong 100 gam dung môi để tạo thành dung dịch bão hòa.

D. Số gam chất đó có thể tan trong 100 gam nước để tạo thành dung dịch bão hòa ở một nhiệt độ xác định.

Đáp án D

Độ tan của một chất trong nước (ở nhiệt độ xác định) là số gam chất đó có thể tan trong 100 gam nước để tạo thành dung dịch bão hòa.

Câu 6: Khi tăng nhiệt độ thì độ tan của các chất rắn trong nước:

A. Đều tăng

B. Đều giảm

C. Phần lớn là tăng

D. Phần lớn là giảm

Đáp án C

Trong nhiều trường hợp, khi tăng nhiệt độ thì độ tan tăng theo. Trong một số ít trường hợp, khi tăng nhiệt độ thì độ tan lại giảm.

Câu 7: Khi giảm nhiệt độ và tăng áp suất thì độ tan của chất khí trong nước:

A. Đều tăng

B. Đều giảm

C. Có thể tăng và có thể giảm

D. Không tăng và cũng không giảm.

Đáp án A

Độ tan của chất khí trong nước sẽ tăng, nếu ta giảm nhiệt độ và tăng áp suất.

Câu 8: Ở 20^oC hòa tan hết 336 gam muối trong 300 gam nước thì dung dịch bão hòa. Tính độ tan của K₂CO₃ trong nước ở nhiệt độ này.

A. 110 gam

B. 125 gam

C. 128 gam

D. 112 gam

Đáp án D

Độ tan của K₂CO₃ trong nước ở 20^oC là:

Áp dụng công thức: S =

.100 = . 100 = 112 gam

Câu 9: Ở 20^oC hoà tan 30g KNO₃ vào trong 95g nước thì được dung dịch bão hoà. Độ tan của KNO₃ ở nhiệt độ 20^oC là:

A. 30,1 gam

B. 34,2 gam

C. 31,6 gam

D. 43,5 gam

Đáp án C

Độ tan của muối KNO₃ trong nước ở 20^oC là:

Áp dụng công thức: S = .100 =

.100 = 31,6 gam

Câu 10: Tính độ tan của muối Na₂CO₃ trong nước ở 18^oC. Biết khi hòa tan hết 106 g Na₂CO₃ trong 500 g nước ở 18^oC thì được dung dịch bão hòa.

A. 21,2 gam

B. 44,2 gam

C. 42,1 gam

D. 22,1 gam

Đáp án A

Độ tan của muối Na₂CO₃ trong nước ở 18^oC là:

Áp dụng công thức: S = .100 = = 21,2 gam