Xem toàn bộ tài liệu Lớp 6: tại đây

A. Lý thuyết

I. Tóm tắt lý thuyết

1. Nhiệt kế là gì?

– Nhiệt kế là dụng cụ dùng để đo nhiệt độ.

– Nguyên tắc hoạt động của nhiệt kế là dựa trên hiện tượng dãn nở vì nhiệt của các chất.

– Có nhiều loại nhiệt kế khác nhau: Nhiệt kế rượu, nhiệt kế thủy ngân, nhiệt kế y tế. Mỗi nhiệt kế đều có giới hạn đo, độ chia nhỏ nhất và công dụng riêng của nó.

Lưu ý: Ngoài ra còn có một số loại nhiệt kế như: Nhiệt kế kim loại (hoạt động dựa trên sự dãn nở vì nhiệt của một băng kép), nhiệt kế đổi màu (dựa vào đặc điểm của một số chất có tính đổi màu theo nhiệt độ, thường dùng trong y tế) và nhiệt kế hiện số.

2. Thang Nhiệt độ

Tùy theo những quy ước khác nhau mà có nhiều thang nhiệt độ khác nhau:

– Thang nhiệt độ Xenxiut, đơn vị là ^oC, quy ước nhiệt độ của nước đá đang tan là 0^oC và nhiệt độ của hơi nước đang sôi là 100^oC.

– Thang nhiệt độ Farenhai, đơn vị là ^oF, quy ước nhiệt độ của nước đá đang tan là 32^oF và nhiệt độ của hơi nước đang sôi là 212^oF. Vậy 1^oC trong thang nhiệt độ Xenxiut bằng 1,8^oF trong thang nhiệt độ Farenhai.

– Thang nhiệt độ Kenvin, đơn vị là ^oK, quy ước là nhiệt độ 0^oC tương ứng với 273^oK và 100^oC tương ứng với 373^oK. Vậy 1^oC trong thang nhiệt độ Xenxiut bằng 274^oK trong thang nhiệt độ Kenvin.

3. Cách chia độ trên nhiệt kế

Cách chia độ trên nhiệt kế có thang nhiệt độ Xenxiut: Ông Celeius quy định nhiệt độ của nước đá đang tan là 0^oC và hơi nước đang sôi là 100^oC. Ông dùng nhiệt kế thủy ngân, nhúng nhiệt kế vào nước đá đang tan, đánh dấu mực thủy ngân lúc đó và ghi 0^oC, rồi nhúng nhiệt kế vào hơi nước đang sôi, đánh dấu mực thủy ngân lúc đó và ghi 100^oC. Sau đó ông chia khoảng cách từ 0^oC đến 100^oC thành 100 phần bằng nhau, ứng với mỗi phần là 1^oC.

II. Phương pháp giải

Cách đổi nhiệt độ từ thang nhiệt độ này sang thang nhiệt độ khác

– Từ thang nhiệt độ Xenxiut sang thang nhiệt độ Farenhai:

t^oC = 32^oF + (t.1,8)^oF

– Từ thang nhiệt độ Farenhai sang thang nhiệt độ Xenxiut:

– Từ thang nhiệt độ Xenxiut sang thang nhiệt độ Kenvin:

t^oC = (t+273)^oK

– Từ thang nhiệt độ Kenvin sang thang nhiệt độ Xenxiut:

T^oK = (T – 273)^oC

B. Trắc nghiệm

Bài 1: Đo nhiệt độ cơ thể người bình thường là 37^oC. Trong thang nhiệt độ Farenhai, kết quả đo nào sau đây đúng?

A. 37^oF        B. 66,6^oF

C. 310^oF        D. 98,6^oF

Ta có 37^oC = 32^oF + 37.1,8^oF = 98,6^oF

⇒ Đáp án D

Bài 2: Giá trị nhiệt độ đo được theo thang nhiệt độ Kenvin là 293K. Hỏi theo thang nhiệt độ Farenhai, nhiệt độ đó có giá trị là bao nhiêu? Biết rằng mỗi độ trong thang nhiệt độ Kenvin (1K) bằng 1 độ trong thang nhiệt độ Xenxiut (1^oC) và 0^oC ứng với 273K.

A. 20^oF        B. 100^oF

C. 68^oF        D. 261^oF

– Ta có 293K = 273K + t^oC → t = 20^oC

– 20^oC = 32^oF + 20.1,8^oF = 68^oF

⇒ Đáp án C

Bài 3: Trong thang nhiệt độ Farenhai, nhiệt độ của nước đang sôi là:

A. 32^oF        B. 100^oF

C. 212^oF        D. 0^oF

– Nước sôi ở 100^oC.

– Ta có: 100^oC = 32^oF + 100.1,8^oF = 212^oF

⇒ Đáp án C

Bài 4: Cho hai nhiệt kế rượu và thủy ngân. Dùng nhiệt kế nào có thể đo được nhiệt độ của nước đang sôi? Cho biết nhiệt độ sôi của rượu và thủy ngân lần lượt là 80^oC và 357^oC.

A. Cả nhiệt kế thủy ngân và nhiệ-t kế rượu.

B. Không thể dùng nhiệt kế thủy ngân và nhiệt kế rượu.

C. Nhiệt kế rượu.

D. Nhiệt kế thủy ngân

– Nước sôi ở 100^oC.

– Vì rượu sôi ở 80^oC < 100^oC → không thể dùng nhiệt kế rượu để đo nhiệt độ của nước đang sôi.

⇒ Đáp án D

Bài 5: Nước ở trong trường hợp nào dưới đây có trọng lượng riêng lớn nhất?

A. Thể lỏng, nhiệt độ cao hơn 4^oC

B. Thể lỏng, nhiệt độ bằng 4^oC

C. Thể rắn, nhiệt độ bằng 0^oC

D. Thể hơi, nhiệt độ bằng 100^oC

– Tại 4^oC nước có trọng lương riêng lớn nhất.

– Nước đóng băng ở 0^oC → Khi ở 4^oC nước ở dạng lỏng

⇒ Đáp án B

Bài 6: Quan sát các nhiệt kế thủy ngân và nhiệt kế rượu thấy ở phần trên của nhiệt kế thường phình ra, chỗ phình ra đó có tác dụng

A. chứa lượng thủy ngân hoặc rượu khi dâng lên.

B. chứa lượng khí còn dư khi thủy ngân hoặc rượu dâng lên.

C. phình ra cho cân đối nhiệt kế.

D. nhìn nhiệt kế đẹp hơn.

Phần trên của nhiệt kế thường phình ra, chỗ phình ra đó có tác dụng chứa lượng khí còn dư khi thủy ngân hoặc rượu dâng lên.

⇒ Đáp án B

Bài 7: Khi nhúng một nhiệt kế rượu vào nước nóng, mực rượu trong ống nhiệt kế tăng lên vì:

A. ống nhiệt kế dài ra.

B. ống nhiệt kế ngắn lại.

C. cả ống nhiệt kế và rượu trong ống đều nở ra nhưng rượu nở nhiều hơn.

D. cả ống nhiệt kế và rượu trong ống đều nở ra nhưng ống nhiệt kế nở nhiều hơn.

Khi nhúng một nhiệt kế rượu vào nước nóng, mực rượu trong ống nhiệt kế tăng lên vì cả ống nhiệt kế và rượu trong ống đều nở ra nhưng rượu nở nhiều hơn.

⇒ Đáp án C

Bài 8: Phát biểu nào sau đây không đúng?

A. Nhiệt kế y tế có thể dùng để đo nhiệt độ cơ thể người.

B. Nhiệt kế thủy ngân có thể dùng để đo nhiệt độ trong lò luyện kim.

C. Nhiệt kế kim loại có thể đo nhiệt độ của bàn là đang nóng.

D. Nhiệt kế rượu có thể dùng để đo nhiệt độ của khí quyển.

Nhiệt kế thủy ngân có thể dùng để đo nhiệt độ nhỏ từ vài trăm độ trở xuống nên không thể đo nhiệt độ trong lò luyện kim.

⇒ Đáp án B

Bài 9: Người ta chọn thủy ngân và rượu để chế tạo nhiệt kế vì

A. chúng có nhiệt độ nóng chảy cao.

B. nhiệt độ nóng chảy thấp.

C. nhiệt độ đông đặc cao.

D. tất cả các câu trên đều sai.

Người ta chọn thủy ngân và rượu để chế tạo nhiệt kế vì nhiệt độ nóng chảy thấp

⇒ Đáp án B

Bài 10: Nhiệt kế nào sau đây có thể dùng để đo nhiệt độ của nước đang sôi?

A. Nhiệt kế thủy ngân

B. Nhiệt kế rượu

C. Nhiệt kế y tế

D. Cả ba nhiệt kế trên

Nhiệt kế thủy ngân có thể dùng để đo nhiệt độ của nước đang sôi

⇒ Đáp án A