Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10 – Cánh Diều: tại đây

1. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 75 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

– Nhà thơ Hoài Vũ: tên thật là Nguyễn Đình Vọng (sinh năm 1935), là nhà văn, nhà thơ, nhà báo, dịch giả Việt Nam. Ông tham gia hoạt động văn học ở miền Nam trong những năm kháng chiến với các chức vụ: ủy viên Tiểu ban Văn nghệ khu Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định, ủy viên thường trực Hội Văn nghệ giải phóng miền nam, Tổng biên tập báo Văn nghệ giải phóng (Hội Văn nghệ giải phóng miền Nam).

– Bài hát “Đi trong hương tràm” với âm điệu nhẹ nhàng, da diết đã gợi ra không gian thiên nhiên tươi đẹp cùng mối tình yêu thuỷ chung, đằm thắm của anh và em.

– Cây tràm là: Cây gỗ cao 2 – 3cm, có loại thấp hơn; vỏ màu trắng dễ róc. Lá mọc so le, phiến lá dày, gân hình cung. Lá non và ngọn non có lông dày màu trắng. Hoa nhỏ màu vàng ngà, mọc thành bông ở đầu cành. Khi hoa kết quả, cành mang hoa lại ra lá non ở ngọn. Quả nang, tròn, chứa nhiều hạt.

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính:

Bài thơ “Đi trong hương tràm” không chỉ gợi ra khung cảnh Đồng Tháp Mười mà thông qua đó, nhân vật trữ tình gửi gắm tình yêu và nỗi nhớ đến “em”, mùi hương tràm ở Đồng Tháp Mười luôn có sự xuất hiện của hình bóng em.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 76 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

– Không gian: trong gió, trong mây, Vàm Cỏ Tây, trong vòm lá

– Thời gian: sáng nay

– Hình ảnh hoa tràm: e ấp trong vòm lá

Câu 2 (trang 76 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

– Biện pháp tu từ:

+ Khổ 2: Điệp ngữ “Dù”

+ Khổ 3:

Điệp ngữ “thổi”, “có”, “thì”

Đối: “Bầu trời thì cao, cánh đồng thì rộng / Hương tràm bên anh, mà em đi đâu”

Câu 3 (trang 77 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

– Khổ 4 diễn tả trọn vẹn, đầy đủ tình cảm của anh dành cho em

+ Điệp cấu trúc “Anh vẫn” nhằm khẳng định tình cảm của anh mãi thuỷ chung và dõi theo em.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 77 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

– Nhân vật trữ tình là “anh”.Vì trong bài thơ có những lời như đối thoại của anh dành cho em: “Em gởi gì trong gió trong mây” và những lời bày tỏ tình cảm của nhân vật trữ tình “Anh vẫn có bóng em….”. Toàn bộ bài thơ là dòng cảm xúc của anh hướng về em.

Câu 2 (trang 77 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

– Hình ảnh thiên nhiên: gió, mây, vòm lá, bóng tràm, hương tràm, bầu trời, cánh đồng,

– Hình ảnh thể hiện tâm trạng trống trải của nhân vật trữ tình: đi đâu và xa cách bao lâu, gió mây kia đổi hướng thay màu, trái tim em không trao anh nữa, bầu trời cao, cánh đồng rộng, hương tràm bên anh, em đi đâu

=> Những hình ảnh cho thấy thiên nhiên vẫn luôn vẹn nguyên, tồn tại vĩnh cửu bên con người. Cái thoảng qua của gió, của hương mơn man dịu dàng, thiên nhiên và tình yêu đã an ủi con người trong những khoảnh khắc cô đơn, chòng chành, hụt hẫng. Vào cái khoảnh khắc con người gần như tuyệt vọng thì thiên nhiên lại ân cần chia sẻ và nâng đỡ. 

Câu 3 (trang 77 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

– Mỗi khi nhắc đến “hương tràm”, nhân vật trữ tình lại trào dâng nỗi nhớ “em” da diết:

“Hương tràm bên anh, mà em đi đâu”, “Anh vẫn có bóng em, giữa bóng tràm bát ngát”, “Anh vẫn thấy mắt em trên lá tràm xanh ngát”, “Anh vẫn nghe tình em trong hương tràm xôn xao”. Như vậy, hình bóng “em” và “tràm” luôn gắn liền với nhau.

=> Nhan đề “Đi trong hương tràm” đã khẳng định “anh” mãi thuỷ chung và dõi theo “em” dù ở bất cứ nơi đâu.

Câu 4 (trang 77 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

* Khổ 2

– Hình ảnh: gió mây đổi hướng thay màu, hương tràm

– Từ ngữ: đi đâu, xa cách, đổi hướng, thay màu, bên nhau

– Biện pháp điệp cấu trúc “Dù…”

=> Nhằm khẳng định dù có bao cách trở, dù tình em đổi thay nhưng anh vẫn một lòng trao trọn trái tim cho em, luôn thuỷ chung trong tình yêu anh dành cho em.

* Khổ 4

– Hình ảnh: bóng em, bóng tràm, mắt em, lá tràm, tình em, hương tràm

– Từ ngữ: bát ngát, xanh ngát, xôn xao

– Biện pháp: điệp cấu trúc “anh vẫn”

=> Khổ cuối là lời thề về tình yêu mà anh dành cho em sẽ không bao giờ thay đổi.

Câu 5 (trang 77 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Hương tràm luôn gắn bó với hình bóng em bởi ngay từ khổ thơ đầu, tác giả viết: “Em gởi gì trong gió trong mây / Để sáng nay lên Vàm Cỏ Tây/ Hoa tràm e ấp trong vòm lá”. Vì thế, mỗi khi thấy bóng tràm, hương tràm, lá tràm, “anh” lại nhớ về “em” cùng những kỉ niệm của đôi ta. Không gian mở ra với màu xanh của tràm, của Vàm Cỏ Tây, sự mát lành của Gió Tháp Mười, bầu trời cao, cánh đồng rộng. Tất cả vẽ nên một bức tranh thiên nhiên khoáng đạt, tự do, mang theo vẻ đẹp của quê hương, đất nước. Bóng hình em giao hoà trong vẻ đẹp thiên nhiên mĩ miều ấy càng khiến “anh” thêm yêu đậm sâu. Qua đó, ta thấy được tình yêu anh dành cho em luôn gắn liền với hình ảnh quê hương, đất nước trong bài thơ.

Đã có lời giải bài tập lớp 10 sách mới: