Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10 – Kết Nối Tri Thức: tại đây

* Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 53 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):

– Thú vị: Một bài thơ trữ tình thú vị ở chỗ, nó rất dễ đọc, dễ nhớ, không khô khan, triết lý.

– Khó khăn: Khi tiếp cận một bài thơ trữ tình, người ta sẽ rất khó để nhận ra nhân vật trữ tình chính, cùng với cảm xúc của nhà thơ trữ tình trong bài thơ.

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

1. Trước khi đọc tiếp văn bản của Chu Văn Sơn, hãy dừng lại đọc bài thơ của Lưu Trọng Lưu và liệt kê những yếu tố hình thức ở bài thơ có thể gây ấn tượng và liên tưởng mạnh ở người đọc.

– Hình thức viết hoa ở chữ đầu của câu thơ: Viết hoa 3 trên 9 câu thơ

– Khổ thơ không đồng đều: khổ 5 câu; khổ 4 câu

2. Trong đoạn (2) và (3), thao tác lập luận chính mà tác giả sử dụng là gì?

Thao tác lập luận chứng minh.

3. Xác định câu chủ đề của đoạn (4).

Câu chủ đề của đoạn (4): Tiếng thu là cả một bản hòa âm vừa mơ hồ vừa hiển hiện của bao nỗi xôn xao ngấm ngầm trong lòng tạo vật đang hòa điệu với nỗi xôn xao huyền diệu của hồn thi nhân.

4. Từ đoạn (5) đến đoạn (7), tác giả tập trung phân tích những yếu tố hình thức nào của bài thơ?

– Đoạn 5: tính nhạc

– Đoạn 6: cấu trúc

– Đoạn 7: Gieo vần, nhịp điệu

=> Từ đoạn 5 đến đoạn 7, tác giả tập trung vào nghệ thuật của bài thơ (tiếng thơ)

5. Từ đoạn (8) đến đoạn (12), tác giả tập trung phân tích khía cạnh gì của bài thơ?

– Đoạn 8: đề cập về tiếng thu

– Đoạn 9: khái quát về tiếng thu

– Đoạn 10: cái xao xác và xào xạc của tiếng thu

– Đoạn 11: cái thổn thức, rạo rực của tiếng thu

– Đoạn 12: sự hoà điệu giữa tiếng thu và tiếng thơ

=> Từ đoạn 8 đến đoạn 12, tác giả tập trung vào nội dung của bài thơ (tiếng thu)

6. Xác định câu chủ đề của đoạn (13).

Câu chủ đề của đoạn (13): Tôi cứ nghĩ, Lưu Trọng Lư chính là chú nai kia, bởi cái nghiêng tai ngơ ngác thi sĩ của nó.

* Sau khi đọc

Nội dung chính “Bản hòa âm ngôn từ trong Tiếng thu của Lưu Trọng Lư”: 

Văn bản đã phát hiện cái hài hoà của tiếng thơ và tiếng thu tạo nên một bản hoà âm độc đáo trong thơ Lưu Trọng Lư. 

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):

– Tiếng thơ: tính nhạc, cấu trúc, gieo vần và nhịp điệu

– Tiếng thu: thổn thức, rạo rực, xào xạc

Câu 2 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):

– Trình tự của bài viết đi từ “tiếng thu” hay “tiếng thơ”

– Theo tác giả, “tiếng thu” trong bài thơ của Lưu Trọng Lư là:

+ Tiếng thu là một điệu huyền.

+ Tiếng thu là cả một bản hòa âm vừa mơ hồ vừa hiển hiện của bao nỗi xôn xao ngấm ngầm trong lòng tạo vật đang hòa điệu với nỗi xôn xao huyền diệu của hồn thi nhân.

Câu 3 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):

Bài viết được triển khai theo luận điểm rõ ràng và cụ thể, mỗi đoạn sẽ có một câu chủ đều riêng, các câu trong đoạn tập trung làm rõ cho câu chủ đề.

Câu 4 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):

– Theo tác giả, sự khác biệt lớn nhất: thơ cổ điển miêu tả thiên nhiên ở trạng thái tĩnh, yên bình, thanh vắng. Thơ mới miêu tả thiên nhiên ở trạng thái xôn xao.

– Nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt: Các nhà thơ cổ điển nhìn thiên nhiên bằng cách nhìn chiêm nghiệm, vốn xem tĩnh là gốc của động, là gốc của sự vận động trong tạo vật. Các nhà Thơ mới muốn dò la cái sự sống tiềm tàng chất chứa bên trong lòng tạo vật. 

Câu 5 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):

– Thao tác phân tích, chứng minh và bình luận.

– Vì cảm nhận thơ, phải gắn liền với phân tích từ ngữ, chứng minh qua từ ngữ.

Câu 6 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):

– Sức hấp dẫn của một bài thơ nằm ở: âm điệu của thơ (tính nhạc, bố cục, nhịp điệu, gieo vần) và tư tưởng chủ đề của thơ. 

* Kết nối đọc – viết 

Bài tập (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức): Qua tác phẩm được giới thiệu trong bài 2: Vẻ đẹp của thơ ca, hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) chia sẻ về điều làm bạn thấy thú vị, hấp dẫn khi đọc thơ.

Đoạn văn tham khảo:

Thơ ca là một phần không thể thiếu trong nền văn học của mỗi quốc gia. Có lẽ, trong các thể loại văn học, không thể loại nào mà người ta có thể bộc lộ những cảm xúc được tài tình, hàm súc và tập trung như ở trong thơ, và làm thơ từ muôn đời nay vẫn khó, không chỉ làm sao cho có vần có điệu, dễ nhớ dễ thuộc, mà còn phải khiến cho cái tình cảm, tư tưởng của người nghệ sĩ nằm gọn trong những vẫn thơ của mình. Do đó, các tác phẩm thơ thường mang đến cho người đọc cảm giác lắng đọng và đầy xúc cảm. Các ý thơ có tính hàm xúc cao, để rồi người đọc phải tự suy ngẫm, chiêm nghiệm. Tình cảm trong thơ không chỉ phác họa chân dung tâm hồn của người nghệ sĩ mà còn gợi mở, thức tỉnh những cảm xúc nội tâm của con người khiến cho lòng người thêm phong phú và tốt đẹp hơn.