Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10 – Kết Nối Tri Thức: tại đây
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 21 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):
– Tác phẩm viết về cuộc đời của người tử tù và tài viết chữ của người đó.
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Tóm tắt nội dung cuộc trò chuyện giữa nhân vật quản ngục và thầy thơ lại.
– Trong cuộc trò chuyện, quản ngục cảm phục Huấn Cao bởi tài hoa và khí phách anh hùng. Ông tỏ ý muốn biệt nhỡn Huấn Cao trong những ngày tháng cuối đời của người tử tù trong nhà lao tăm tối này.
2. Chú ý các chi tiết cho biết ngoại hình, suy nghĩ, lời nói, sở thích, môi trường sống của quản ngục và những câu văn khái quát được tính cách nhân vật này.
Những chi tiết miêu tả nhân vật quản ngục:
– Ngoại hình: Đầu đã điểm hoa râm, râu đã ngả màu. Những đường nhăn nheo của một bộ mặt tư lự, bây giờ đã biến mất hẳn. Ở đấy, giờ chỉ còn là mặt nước ao xuân, bằng lặng, kín đáo và êm nhẹ.
– Tính cách: có tâm điền tốt và thẳng thắn, biết quý trọng người tài.
– Sở thích: Sưu tầm chữ để treo trong nhà
=> Yêu cái đẹp.
– Môi trường sống: sống trong môi trường ngục tù, nơi đầy rẫy những cái xấu, cái ác. Quản ngục được xem là “một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đã hỗn loạn xô bồ”.
3. Theo bạn, viên quản ngục sẽ đối xử với Huấn Cao như thế nào? Chi tiết nào ở phần (1) có thể khiến bạn suy đoán như vậy?
– Viên Quản ngục sẽ đối xử tốt với Huấn Cao, dành cho Huấn Cao những biệt đãi riêng.
– Chi tiết:
Khi biết tin nhà lao sắp nhận được tử tù Huấn Cao, quản ngục không những không lo sợ mà còn tỏ ý ngưỡng mộ tài viết chữ của Huấn Cao: “Huấn Cao! Hay là người mà tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp đó không?”. Ông còn sai thầy thơ lại cho người quét dọn lại buồng giam.
4. Hình dung hoàn cảnh cuộc gặp gỡ giữa quản ngục và Huấn Cao.
– Cuộc gặp gỡ diễn ra trong hoàn cảnh tối tăm trong ngục giam.
5. Huấn Cao đã tiếp nhận sự “biệt đãi” của quản ngục như thế nào?
– Được nhận rượu thịt,
6. Dự đoán xem Huấn Cao có bằng lòng cho chữ viên quản ngục không?
– Có. Vì có thể Huấn Cao cảm động trước sự say mê cái đẹp của quản ngục.
7. Lưu ý các chi tiết được tác giả sử dụng để dựng cảnh cho chữ: Bối cảnh: thời gian, không gian. Lời nói, cử chỉ, hành động của người xin chữ và người cho chữ.
– Bối cảnh: thời gian, không gian.
– Lời nói, cử chỉ, hành động của người xin chữ và người cho chữ.
* Bối cảnh:
– Không gian: buồng giam tăm tối, chật hẹp, ẩm mốc, đầy những phân chuột, phân gián.
– Thời gian: vào ban đêm; khoảng thời gian cuối đời của người tử tù.
* Hành động
– Người nghệ sĩ tài hoa say mê tô từng nét chữ không phải là người được tự do mà là một kẻ tử tù đang trong cảnh cổ đeo gông, chân vướng xiềng và chỉ sớm tinh mơ ngày mai đã bị giải vào kinh chịu án tử hình.
– Thầy thơ lại: “run run bưng chậu mực”
– Quản ngục: “khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ”.
8. Nhân vật Huấn Cao khuyên quản ngục điều gì? Quản ngục có thái độ như thế nào trước lời khuyên đó?
– Huấn Cao khuyên: quản ngục nên thay chốn ở, nên tìm về nhà quê mà ở, thoát cái nghề này rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ.
– Thái độ quản ngục: Cảm động, vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào.
9. Nội dung câu chuyện được kể có giống với suy đoán của bạn lúc mới đọc nhan đề tác phẩm hay không?
Có giống
* Sau khi đọc
Nội dung chính “Chữ người tử tù”:
Truyện ngắn “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân đã khắc hoạ thành công hình tượng Huấn Cao – một con người tài hoa, có cái tâm trong sáng và khí phách hiên ngang, bất khuất. Qua đó, nhà văn thể hiện quan niệm về cái đẹp, khẳng định sự bất tử của cái đẹp và bộc lộ thầm kín tấm lòng yêu nước.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):
Cuộc gặp gỡ đầy éo lẽ giữa Huấn Cao và viên quản ngục đã tạo nên cái tình thế đặc biệt để nhà văn kể câu chuyện “Chữ người tử tù”.
Câu 2 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):
Lời kể của chính tác giả. Việc sử dụng ngôi kể thứ ba giúp cho cách kể linh hoạt, tự do hơn. Đồng thời, qua cách kể này giúp người đọc hình dung một cách khái quát, có những cảm nhận riêng về nhân vật quản ngục trong truyện.
Câu 3 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):
– Sự kiện thầy thơ lại gặp Huấn Cao, kể rõ sự tình và nỗi lòng của quản ngục.
– Sau sự kiện ấy, Huấn Cao đã có cảm tình hơn với viên quản ngục và trân trọng tấm lòng biệt nhỡn liên tài của ông, đồng ý viết chữ tặng viên quản ngục.
Câu 4 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):
– Tài hoa nghệ sĩ: người có tài viết chữ đẹp.
– Khí phách hiên ngang: Ông dám khởi nghĩa chống lại triều đình. Trước cửa ngục tù, Huấn Cao không những không run sợ, lo lắng, sợ hãi mà ngược lại, tỏ rõ khí phách của mình qua hành động “dỗ gông”: “Huấn Cao, lạnh lùng, chúc mũi gông nặng, khom mình thúc mạnh đầu thang gông xuống thềm đá tảng đánh thuỳnh một cái”.
– Nhân cách trong sáng, cao cả: được thể hiện qua thái độ, cách ứng xử của Huấn Cao với nghệ thuật, với con người
Câu 5 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):
– Về không gian: người xưa thường cho chữ ở thư phòng, nơi sạch sẽ, trang nghiêm. Huấn Cao cho chữ viên quản ngục trong nơi ngục tù ẩm mốc, bẩn thỉu, đầy những phân chuột phân gián.
– Về thời gian: cảnh cho chữ này diễn ra vào thời gian giữa đêm khuya thanh vắng. Đặc biệt đó là đêm cuối cùng trước khi Huấn Cao, con người tài hoa, nghĩa hiệp phải thi hành án xử.
– Người cho chữ và người xin chữ cũng vô cùng đặc biệt: Người cho chữ mặc dù bị cùm gông nhưng vẫn ung dung, tự tại, oai phong phóng bút với những nét bút đẹp tuyệt trần. Trong khi đó, viên quản ngục và thầy thơ lại cúi đầu đón nhận như một đặc ân từ tử tù.
– Trật tự, kỉ cương trong nhà tù bị đảo lộn hoàn toàn: Tù nhân trở thành người ban phát cái đẹp, răn dạy quản ngục.
Câu 6 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):
– Cái đẹp có thể sinh ra, tỏa sáng giữa chốn hôi hám, nhơ bẩn nhưng cái đẹp không thể chung sống cùng cái xấu, cái ác
– Con người xứng đáng được thưởng thức cái đẹp chỉ khi giữ được thiên lương
– Cái đẹp có thể cảm hóa được con người
Câu 7 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):
– Ngô Tử Văn và Huấn Cao đều là những người anh hùng, mang những vẻ đẹp phẩm chất đáng trân trọng. Tử Văn dám châm lửa đốt đền của tên tướng giặc trừ hại cho dân. Huấn Cao vì thấy dân chúng lầm than mà khởi nghĩa chống lại triều đình. Họ không vì quyền uy, tiền bạc mà bị mua chuộc, đánh mất đi chính mình.
* Kết nối đọc – viết
Bài tập (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Kết nối tri thức):
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngắn Chữ người tử tù.
Đoạn văn tham khảo:
Tình huống truyện Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân rất độc đáo vì đã xây dựng được mối quan hệ đặc biệt, éo le giữa Huấn Cao với Quản ngục và thơ lại. Nguyễn Tuân đặt họ trong tình huống đối địch giữa một bên là tù nhân và một bên là quản ngục. Chính trong mối quan hệ đặc biệt đó đã làm nổi bật tính cách của từng nhân vật và chủ đề của truyện. Điều thú vị là cả hai con người ấy ở vị trí đối địch mà vẫn là những người bạn tri ân tri kỉ. Bời họ biết phát hiện ra cái đẹp, trân trọng cái đẹp. Họ có tâm hồn nghệ sĩ.