Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10: tại đây

I. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

Miêu tả cảnh ngày hè, tác giả đã sử dụng các động từ, tính từ, từ láy có sức gợi hình tượng và cảm giác.

– Ở câu 2, 3, 4, 5, 6 là các từ: đùn đùn, giương, phun, đỏ, tiễn, lao xao, dắng dỏi

   + Đùn đùn: sắc xanh thẫm của tán hòe lớp lớp, liên tiếp tuôn ra.

   + Giương: rộng ra

   + Phun: gợi sự nổi bật, bắt mắt của màu đỏ hoa lựu

   + Tiễn (ngát, nức): gợi tả sức lan tỏa của hương sen.

   + Âm thanh: lao xao, dắng dỏi, chợ cá, cầm ve: âm thanh rộn ràng, râm ran.

=>Sự vật vốn tĩnh trở nên động.

=>Tái hiện bức tranh màu sắc rực rỡ, tươi sáng. Bức tranh mùa hè rực rỡ màu sắc, âm thanh tươi vui, đầy sức sống.

Câu 2 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

Cảnh ngày hè hiện ra thật đẹp, đầy sức sống với những chi tiết cụ thể, sinh động:

– Tán hòe xanh thẫm che rợp.

– Thạch lựu bên hiên nhà còn phun màu đỏ.

– Sen hồng trong ao ngát mùi hương.

– Tiếng lao xao vọng lại từ làng chài.

– Tiếng ve như tiếng đàn vang dội lên.

=>Âm thanh và màu sắc, cảnh vật và con người như đang hài hòa trong sự vận động của quy luật sinh sôi.

Câu 3 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

– Nhà thơ cảm nhận cảnh vật bằng những giác quan:

   + Xúc giác: hóng mát.

   + Thị giác: màu xanh của hòe, đỏ của lựu, hồng của sen.

   + Khứu giác: mùi hoa sen.

   + Thính giác: tiếng lao xao của chợ cá, tiếng ve.

– Tấm lòng của tác giả:

   + Tha thiết yêu thiên nhiên, đất nước.

   + Tìm thấy trong tình yêu thiên nhiên có cội nguồn tình yêu cuộc đời, cuộc sống, yêu nhân dân.

Câu 4 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

– Tấm lòng của Nguyễn Trãi: Ước mong nhân dân tất cả các nơi được sống yên no, hạnh phúc =>Tư tưởng nhân nghĩa.

– Âm điệu câu thơ lục ngôn: Số chữ: 6 chữ => phá cách.

   + Âm điệu: đột ngột, ngắn gọn, súc tích =>sự dồn nén cảm xúc của bài thơ.

   + Điểm kết tụ: người dân.

=>Dòng thơ cuối có giọng điệu sâu lắng, tha thiết thể hiện tấm lòng yêu nước, thương dân cùng với hoài bão cao đẹp của nhà thơ.

Câu 5 (trang 119 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là:

Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn yêu thiên nhiên đồng thời bộc lộ khát vọng về một cuộc sống thái bình, hạnh phúc cho nhân dân.

=>Thể hiện tâm hồn Nguyễn Trãi chan chứa tình yêu đời, yêu dân, yêu nước.

II. Luyện tập

Câu 1 (trang 119 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

Vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm hồn Nguyễn Trãi

Gợi ý:

– Vẻ đẹp thiên nhiên:

   + Hình ảnh: Hoè lục (đùn đùn, rợp giương), thạch lựu – phun thức đỏ, hồng liên – tịnh mùi hương.

   + Âm thanh: Lao xao, cầm ve

=>Bức tranh mùa hè rực rỡ màu sắc, âm thanh tươi vui, đầy sức sống.

– Tâm hồn Nguyễn Trãi:

   + Yêu thiên nhiên, yêu đời.

   + Nỗi niềm sâu kín, tấm lòng yêu thương dân, đất nước sâu sắc, cao cả.

=>Tư tưởng nhân nghĩa

=>Lí tưởng tiến bộ, cao đẹp