Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10: tại đây

I. Khái niệm

– Tự sự (kể chuyện) là phương thức trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.

– Sự việc là cái xảy ra được nhận thức có ranh giới rõ ràng, phân biệt với những cái xảy ra khác.

– Sự việc tiêu biểu là những sự việc quan trọng góp phần hình thành cốt truyện.

– Một sự việc có nhiều chi tiết. Chi tiết có thể là một lời nói, một cử chỉ, một hành động, một hình ảnh,…

=>Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu là khâu quan trọng trong quá trình viết hoặc kể lại một câu chuyện.

II. Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu

Câu 1 (trang 62 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

a. Trong Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy , tác giả dân gian kể:

– Chuyện về tình cha con

– Chuyện về tình vợ chồng chung thủy

– Chuyện về công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước của cha ông ta xưa

=>Ba chuyện đan lồng vào nhau.

=>Chuyện về công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước của cha ông ta xưa là mạch văn chính của toàn bộ truyện

b.

– Sự việc Trọng Thủy và Mị Châu chia tay nhau là một sự việc tiêu biểu.

– Trong sự việc này có hai chi tiết tiêu biểu là những mốc quan trọng dẫn dắt sự phát triển của truyện.

   + Chi tiết 1 là sự báo trước về cuộc chiến tranh sẽ xảy ra.

   + Chi tiết 2 logic với phần sau của truyện.

   + Giả sử bỏ chi tiết Mị Châu rắc lông ngỗng câu chuyện sẽ không nối tiếp được.

Câu 2 (trang 62 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

Có thể kể tiếp câu chuyện anh con trai lão Hạc trở về theo gợi ý sau:

– Anh con trai về, nghe ông Giáo kể về cha:

   + Lão Hạc đau khổ khi phải bán con chó vàng.

   + Làng mất vé sợi, lão Hạc phải ăn củ chuối, sung luộc để sống.

   + Lão hạc bòn vườn lấy tiền gửi ông giáo để lo việc tang ma.

   + Cái chết đau đớn đầy tự trọng của lão Hạc.

   + Ông Giáo trao kỉ vật cho cậu con trai.

Câu 3 (trang 62 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

Những công việc cần thiết khi chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự:

– Xác định mục đích của việc lựa chọn

– Xác định đề tài của văn bản

– Dự kiến cốt truyện

– Chia cốt truyện thành các đoạn, mỗi đoạn chọn một vài sự việc, chi tiết tiêu biểu nổi bật.

III. Luyện tập

Câu 1 (trang 63 – 64 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

a.

– Sự việc hòn đá xấu xí được xác định là rơi từ vũ trụ xuống là một sự việc tiêu biểu của văn bản, vì vậy không thể lược bỏ sự việc này được.

   + Sự việc đó là bước ngoặt cho toàn bộ câu chuyện.

   + Sự việc này tạo ra nội dung tư tưởng của bài văn.

   + Sự việc này làm đổi thay tiến trình của truyện.

b. Bài học rút ra:

– Khi lựa chọn sự việc và chi tiết tiêu biểu cần cân nhắc kĩ càng và thận trọng

– Các sự việc, chi tiết được chọn phải góp phần dẫn dắt cốt truyện, tô đậm tính cách nhân vật và làm nổi bật chủ đề, tư tưởng của bài văn.

Câu 2 (trang 63 – 64 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

– Trong đoạn trích Uy – lít – xơ trở về, tác giả Hô – me – rơ đã kể lại toàn bộ quá trình Pê – nê – lốp thử thách Uy – lít – xơ trước khi hai người chính thức nhận ra nhau.

– Ở cuối đoạn, tác giả có kể một sự việc quan trọng đó là việc Pê – nê – lốp chính thức nhận ra Uy – lít – xơ.

– Chi tiết:

   + Gian phòng của hai vợ chồng được xây quanh cây ô – liu.

   + Gốc cây được đẽo thành một chiếc chân giường làm thành chiếc giường bất di bất dịch…

– Đoạn kể này có thể coi là một thành công của Hô – me – rơ, Vì:

   + Nó độc đáo, bất ngờ, logic làm nổi bật vẻ đẹp, phẩm chất của các nhân vật sử thi.

   + Tạo ra sự hấp dẫn, li kì, kích thích sự tò mò của người đọc.