Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10: tại đây

I. Thế nào là hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ?

Câu 1 (trang 14-15 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

a, Hoạt động giao tiếp được văn bản ghi lại diễn ra giữa các nhân vật giao tiếp là: Vua Trần và các bô lão.

– Các nhân vật giao tiếp có mối quan hệ: Vua (bề trên) – tôi (bề dưới).

– Cương vị của nhân vật giao tiếp cũng có sự khác nhau:

   + Vua là người lãnh đạo tối cao của nhà nước.

   + Các bô lão đại diện cho các tầng lớp nhân dân.

b. Trong hoạt động giao tiếp trên, các nhân vật giao tiếp lần lượt đổi vai (vai người nói, vai người nghe) cho nhau như sau:

– Vua hỏi hai lần, các bô lão đáp hai lần.

– Cụ thể: Vua trình bày mối hiểm nguy đất nước bị quân Mông Cổ dòm ngó và hỏi cách xử lí. Các bô lão đề nghị đánh. Vua hỏi lại: “Nên hòa hay nên đánh?” Các bô lão khẳng định: “Đánh! Đánh!”.

c. Hoàn cảnh giao tiếp:

– Địa điểm: điện Diên Hồng.

– Thời gian: Vào thế kỉ XIII, khi giặc Nguyên – Mông đang đe dọa xâm chiếm bờ cõi nước ta.

– Sự kiện lịch sử: Quân Nguyên Mông sang xâm lược Việt Nam lần thứ hai.

d. Hoạt động giao tiếp trên hướng vào nội dung:

– Bàn bạc, thảo luận về sách lược đối phó với kẻ thù.

– Vua đưa ra tình hình cụ thể: thế giặc rất mạnh, nhưng các bô lão vẫn quyết tâm đánh.

e. Cuộc giao tiếp trên nhằm mục đích:

– Bàn bạc đưa ra được sách lược đối phó với kẻ thù.

– Mọi người đều quyết tâm đánh giặc, cuộc giao tiếp đã đạt được mục đích.

Câu 2 (trang 15 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

a. Các nhân vật giao tiếp:

– Người viết SGK: có nhiều vốn sống (có thể là đã lớn tuổi), có trình độ hiểu biết sâu rộng về văn học.

– Người tiếp nhận SGK: giáo viên, học sinh lớp 10 trên phạm vi toàn quốc.

b. Hoàn cảnh giao tiếp: được tiến hành một cách có tổ chức, có kế hoạch theo nội dung chương trình đào tạo. Nó được tiến hành trong bối cảnh chung của nền giáo dục quốc dân.

c. Nội dung giao tiếp thuộc lĩnh vực khoa học xã hội, cụ thể là kiến thức về Văn học.

– Đề tài: Tổng quan văn học Việt Nam.

– Các vấn đề cơ bản:

    + Các bộ phận cấu thành của văn học Việt Nam.

    + Tóm tắt tiến trình phát triển của lịch sử văn học.

    + Con người Việt Nam qua văn học.

d. Mục đích của hoạt động giao tiếp:

– Xét từ phía người viết: Cung cấp những tri thức tổng quan về nền văn học Việt Nam.

– Xét từ phía người tiếp nhận: Tiếp thu những kiến thức về văn học Việt Nam.

e. Đặc điểm nổi bật về ngôn ngữ: Dùng nhiều từ ngữ thuộc ngành khoa học Ngữ văn.

Cách tổ chức văn bản: kết cấu thành các phần mục mạch lạc, rõ ràng; các đề mục lớn, nhỏ; các luận điểm,… đều được đánh dấu và trình bày sáng rõ.