Xem toàn bộ tài liệu Lớp 11: tại đây
Hướng dẫn đọc thêm
Bố cục:
– Phần 1 (4 câu đầu): khởi nguồn cho tâm trạng tương tư.
– Phần 2 (12 câu tiếp theo): tỏ bày tâm tư tương tư.
– Phần 3 (còn lại) khao khát hạnh phúc muôn đời của tình yêu đôi lứa.
Câu 1 (trang 50 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
Nỗi nhớ và những lời kể, trách móc, mơ tưởng, ước vọng xa xôi của chàng trai:
a. Nỗi nhớ mong:
– Hình ảnh hoán dụ: thôn Đoài – thôn Đông.
– Điệp ngữ: “một người”: đứng ở hai đầu câu thơ ⇒ diễn tả sự xa cách, nhớ mong.
– Thành ngữ: chín nhớ mười mong ⇒ sự nhớ mong da diết.
– Liên tưởng độc đáo, bất ngờ:
+ Gió mưa ⇒ hiện tượng của thiên nhiên.
+ Tôi yêu nàng ⇒ quy luật tất yếu của tình cảm.
b. Những lời kể lể, trách móc thể hiện tâm trạng băn khoăn, hờn dỗi:
+ Cớ sao/ chẳng sang: hỏi và phủ định.
+ Bên ấy/ bên này: lời trách móc vu vơ.
– Than thở, kể lể về thời gian :
+ Ngày qua ngày lại qua ngày ⇒ thời gian trôi chậm chạp, chán ngán, vô vị.
+ Tâm trạng chờ đợi: lá xanh ⇒ lá vàng ⇒ thời gian trôi chậm chạp.
+ Từ nhuộm⇒ sự chờ đợi dài dằng dặc.
– Tâm trạng hờn trách, nôn nao mơ tưởng:
+ Lời trách móc như quy kết: ″bào rằng…xa xôi″
+ Phủ định tất cả: không xa, không cách trở, vậy mà người ấy không sang => lời buộc tội dễ thương.
⇒Tình cảm của chàng trai chưa được đền đáp⇒ tạo cái cớ để nhân vật trữ tình bộc lộ tâm trạng, cảm xúc.
Câu 2 (trang 50 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
Cách bày tỏ tình yêu, giọng điệu thơ, cách so sánh, ví von:
– Giọng điệu tha thiết, chân thành, nhẹ nhàng, nhưng trầm buồn
– Hình ảnh ví von, ẩn dụ, chất liệu ngôn từ chân quê đậm màu sắc dân gian thể hiện khát vọng lứa đôi: thôn Đoài, thôn Đông, bến đò, hoa, bướm, trầu cau.
– Cách bày tỏ tình yêu tự nhiên, kín đáo, ý nhị, có ý vị chân thành mộc mạc của tâm hồn, chàng trai quê.
– Sử dụng hình ảnh thân thuộc, gợi hình gợi cảm.
Câu 3 (trang 50 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
Trong thơ Nguyễn Bính “có hồn xưa đất nước” (Hoài Thanh). Điều đó được thể hiện ở:
– Nhân vật trữ tình tự thấy mình như một bộ phận của thiên nhiên, vũ trụ và hiểu rõ mối tương quan hòa hợp giữa các sự vật.
– Tuy có băn khoăn, nghi ngờ nhưng chàng trai vẫn luôn hi vọng và khắc khoải một niềm tin.
– Chàng trai thể hiện tình cảm tương tư một cách tế nhị, kín đáo, phù hợp với văn hóa giao tiếp, ứng xử của người Việt xưa.