Xem toàn bộ tài liệu Lớp 12: tại đây

ĐỀ 1

Gợi ý:

Bài viết cần có những ý cơ bản sau:

1. Chuyện gia đình cũng dài như sông, mỗi thế hệ phải ghi vào một khúc.

* Giải thích

    + Chỉ được coi là con của gia đình những ai đã ghi được, làm được “khúc” của mình trong dòng sông truyền thống, không chỉ là sự tiếp nối huyết thống mà phải là sự tiếp nối truyền thống.

    + Không thể hiểu khúc sau của một dòng sông nếu không hiểu ngọn nguồn đã sinh ra nó. Cũng như vậy, ta chỉ có thể hiểu những đứa con (Chiến, Việt) khi hiểu truyền thống gia đình đã sinh ra những đứa con ấy.

* Chứng minh:

    + Truyền thống ấy chảy từ các thế hệ ông bà, cha mẹ, cô chú đến những đứa con, mà kết tinh ở hình tượng chú Năm:

– Chú Năm không chỉ ham sông bến mà còn ham đạo nghĩa. Trong con người chú Năm phảng phất cái tinh thần Nguyễn Đình Chiểu xa xưa.

– Chú Năm là một thứ gia phả sống luôn hướng về truyền thống, sống với truyền thống, đại diện cho truyền thống và lưu giữ truyền thống (trong những câu hò, trong cuốn sổ gia đình).

    + Hình tượng người mẹ cũng là hiện thân của truyền thống:

– Một con người sinh ra để chống chọi với gian nguy, khó nhọc “cái gáy đo đỏ, đôi vai lực lưỡng, tấm áo bà ba đẫm mồ hôi”. “người sực mùi lúa gạo” thứ mùi của đồng áng, của cần cù mưa nắng.

– Ấn tượng sâu đậm nhất là khả năng ghìm nén đau thương để sống, để che chở cho đàn con và tranh đấu.

– Người mẹ không biết sợ, không chùn bước, kiên cường và cao cả.

    + Việt và Chiến – Những đứa con, sự tiếp nối truyền thống:

– Chiến mang dáng vóc của mẹ, cách nói in hệt mẹ.

– So với thế hệ mẹ thì Chiến là khúc sông sau. Khúc sông sau bao giờ cũng chảy xa hơn khúc sông trước. Người mẹ mang nỗi đau mất chồng nhưng chưa có dịp cầm súng, còn Chiến mạnh mẽ quyết liệt, ghi tên đi bộ đội cầm súng trả thù cho ba má.

– Việt, chàng trai mới lớn, lộc ngộc, vô tư.

– Chất anh hùng ở Việt: không bao giờ biết khuất phục; bị thương chỉ có một mình vẫn quyết tâm sống mái với kẻ thù.

– Việt đi xa hơn dòng sông truyền thống: không chỉ lập chiến công mà ngay cả khi bị thương vẫn là người đi tìm giặc. Việt chính là hiện thân của sức trẻ tiến công.

2. Rồi trăm con sông của gia đình lại cùng đổ về một biển, “mà biển thì rộng lắm […], rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta”.

    + Điều đó có nghĩa là: từ một dòng sông gia đình nhà văn muốn ta nghĩ đến biển cả, đến đại dương của nhân dân và nhân loại.

    + Chuyện gia đình cũng là chuyện của cả dân tộc đang hào hùng chiến đấu bằng sức mạnh sinh ra từ những đau thương.

ĐỀ 2

Gợi ý

Bài viết cần có những ý cơ bản sau:

1. Hình ảnh thơ mộng, trữ tình của sông Đà trong tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân:

    + Hình ảnh dòng sông Đà.

    + Chất văn Nguyễn Tuân.

2. Hình ảnh thơ mộng, trữ tình của dòng sông Hương trong tùy bút: Ai đã đặt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường:

    + Hình ảnh dòng sông Hương.

    + Chất văn Hoàng Phủ Ngọc Tường.

3. So sánh chất văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường và Chất văn Nguyễn Tuân trong quá trình làm nổi bật vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình của những dòng sông.

ĐỀ 3: Về một truyện ngắn trong nền văn xuôi hiện đại Việt Nam mà anh (chị) yêu thích.

Gợi ý:

Phân tích tình huống truyện Vợ nhặt của Kim Lân từ đó nêu lên giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm.

Gợi ý dàn bài:

a. Mở bài:

    + Giới thiệu Tác giả, tác phẩm:

    + Nhận xét khái quát:

– Vợ nhặt xây dựng tình huống truyện độc đáo.

– Qua tình huống truyện, tác phẩm thể hiện giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo sâu sắc.

b. Thân bài:

1. Bối cảnh xây dựng tình huống truyện.

    + Bối cảnh nạn đói khủng khiếp năm 1945 mà kết quả là hơn hai triệu người chết.

    + Cái chết hiện hình trong tác phẩm tạo nên một không khí ảm đạm, thê lương. Những người sống luôn bị cái chết đe dọa.

2. Trong bối cảnh ấy, Tràng, nhân vật chính của tác phẩm “nhặt” được vợ. Đó là một tình huống độc đáo

* Ở Tràng hội tụ nhiều yếu tố khiến nguy cơ “ế” vợ rất cao:

– Ngoại hình xấu, thô.

– Tính tình có phần không bình thường.

– Ăn nói cộc cằn, thô lỗ.

– Nhà nghèo, đi làm thuê nuôi mình và mẹ già.

– Nạn đói đe dọa, cái chết đeo bám.

* Tràng lấy vợ là lấy cho mình thêm một tai họa (theo lô gíc tự nhiên).

* Việc Tràng lấy vợ là một tình huống bất ngờ.

– Cả xóm ngụ cư ngạc nhiên.

– Bà cụ Tứ cũng hết sức ngạc nhiên

– Bản thân Tràng có vợ rồi vẫn còn ” ngờ ngợ”.

* Tình huống truyện bất ngờ nhưng rất hợp lí

– Nếu không phải năm đói khủng khiếp thì “người ta” không thèm lấy một người như Tràng.

– Tràng lấy vợ theo kiểu “nhặt” được.

3. Giá trị hiện thực:

– Vợ nhặt phản ánh tình cảnh thê thảm của con người trong nạn đói:

+ Cái đói dồn đuổi con người, bóp méo cả nhân cách.

+ Cái đói khiến cho hạnh phúc thật mỏng manh, tội nghiệp, con người trở thành trò đùa số phận

– Vợ nhặt có sức tố cáo mạnh mẽ tội ác của bọn thực dân, phát xít.

4. Giá trị nhân đạo:

– Tình người cao đẹp thể hiện qua cách đối xử với nhau của các nhân vật.

    + Tràng rất trân trọng người “vợ nhặt” của mình.

    + Thiên chức, bổn phận làm vợ, làm dâu được đánh thức nơi người “vợ nhặt”

    + Tình yêu thương con của bà cụ Tứ.

– Con người huôn hướng đến sự sống và luôn hi vọng, tin tưởng ở tương lai:

    + Tràng lấy vợ là để duy trì sự sống, xây dựng hạnh phúc

    + Bà cụ Tứ, một người già lại luôn miệng nói về ngày mai với những dự định thiết thực tạo niềm tin cho dâu con vào một cuộc sống tốt đẹp.

    + Đoạn kết tác phẩm với hình ảnh lá cờ đỏ và đoàn người phá kho thóc Nhật.

c. Kết bài:

    + Khẳng định tài năng nhà văn qua việc xây dựng tình huống truyện độc đáo, hấp dẫn.

    + Khẳng định giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm.