Xem toàn bộ tài liệu Lớp 7 – Cánh Diều: tại đây
1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
– Đọc trước văn bản Vẻ đẹp của một bài thơ “Tiếng gà trưa”.
– Liên hệ những hiểu biết của em sau khi học bài thơ Tiếng gà trưa (bài 2) để hiểu thêm về văn bản nghị luận này.
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính:
– Văn bản “Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa” bàn luận về tình huống, biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ Tiếng gà trưa.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Yếu tố nghệ của khổ thơ được tác giả chú ý với việc lặp âm và dấu chấm lửng nhằm mô phỏng tiếng gà ở câu “Cục… cục tác cục ta”.
Câu 2 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là một hình thức của biện pháp tu từ ẩn dụ chỉ sự chuyển từ cảm giác này sang cảm giác khác hoặc cảm nhận bằng nhiều giác quan khác nhau.
Câu 3 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Tác dụng của các yếu tố nghệ thuật: nhằm tạo nên một khung cảnh gần gũi, thân thương với tiếng gà từ nỗi nhớ của tác giả.
Câu 4 (trang 89 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Nhịp điệu của đoạn thơ này đặc biệt ở chỗ không theo một nhịp nhất định mà sử dụng linh hoạt nhiều nhịp như 3/2, 1/4, 2/3… là một nhịp điệu chậm rãi của độc thoại, chứa đựng đầy chất suy tưởng.
Câu 5 (trang 89 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Khổ thơ này được tác giả Đinh Trọng Lạc coi là hay nhất, cảm động nhất vì nó không chỉ thể hiện tình cảm của tác giả bài thơ với bà của mình mà nó còn thể hiện lí tưởng thiêng liêng, cao cả cùng với ý chí chiến đấu mạnh mẽ vì Tổ quốc của Xuân Quỳnh.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
– Nội dung chính của văn bản nghị luận Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là bàn luận về nội dung và hình thức bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh.
– Nhan đề của văn bản đã thể hiện rõ nhất, bao quát nhất về nội dung của văn bản.
Câu 2 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
– Bài thơ Tiếng gà trưa được tác giả phân tích theo thứ tự từ đầu đến cuối.
– Trong mỗi khổ, người viết đã dẫn ra những chi tiết, hình ảnh tiêu biểu của mỗi khổ, sau đó phân tích nghệ thuật, nội dung và tâm tư tình cảm tác giả gửi gắm qua mỗi phần.
Câu 3 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Ví dụ về ý kiến, lí lẽ và bằng chứng được tác giả nêu lên trong bài viết mà em thấy độc đáo, sâu sắc:
– Lí lẽ: Khổ thơ cuối cùng hay nhất, cảm động nhất, nó chứa đựng những tình cảm thiêng liêng, cao quý, sâu sắc và chân thành của tác giả và cũng là của anh chiến sĩ đang trên con đường hành quân.
– Bằng chứng:
+ Không nén lại được tình cảm yêu quý và biết ơn đối với bà, anh chiến sĩ đã thốt lên tiếng gọi cảm động, làm cho lời nói độc thoại bên trong biểu hiện như lời đối thoại sống động.
+ Việc lặp lại nhiều lần từ Vì ở đầu mỗi dòng thơ góp phần biểu hiện ý chí chiến đấu mạnh mẽ vì Tổ quốc, vì nhân dân,…
Câu 4 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Trong văn bản, tác giả rất chú trọng cách phân tích hình thức nghệ thuật (từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ,…) để làm nổi bật nội dung của bài thơ. Ví dụ
Nghe sao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Lối ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, lấy thính giác thay cho thị giác và việc lặp lại ba lần ở đầu dòng thơ động từ nghe có tác dụng đem lại ấn tượng như tiếng gà ngưng lại… những kỉ niệm tuổi thơ.
Câu 5 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Mục đích của văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là làm nổi bật vẻ đẹp từ ngôn từ đến tình cảm của tác giả trong bài thơ “Tiếng gà trưa”.
Các phần trong văn bản đã làm rõ cho mục đích đó bằng việc phân tích nội dung, nghệ thuật và tình cảm của tác giả Xuân Quỳnh qua từng khổ thơ.
Câu 6 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Văn bản nghị luận này giúp em hiểu rõ thêm về biện pháp nghệ thuật, tâm tư tình cảm mà Xuân Quỳnh thể hiện qua từng khổ thơ. Đặc biệt là tình cảm bà cháu thiêng liêng và tình yêu Tổ quốc thể hiện qua ý chí chiến đấu mãnh mẽ ở khổ cuối.