Xem toàn bộ tài liệu Lớp 7: tại đây
Bố cục
– Phần 1 (hai câu đầu): Cảnh đêm thanh tĩnh
– Phần 2 (hai câu tiếp): Cảm nghĩ của tác giả
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 124 Ngữ Văn 7 Tập 1):
– Ý kiến cho rằng hai câu đầu chỉ thuần túy tả cảnh hai câu sau tả tình là chưa xác đáng, bởi lẽ:
+ Đọc kĩ hai câu đầu ta sẽ thấy không thuần túy chỉ có cảnh
• Chữ sàng (giường ) gợi ra cảnh nhà thơ đang trằn trọc không ngủ được hoặc ngủ nhưng tỉnh dậy không sao ngủ lại được. Vậy nên hiểu theo cách này ta sẽ thấy chữ nghi được dùng rất xác đáng
• Chữ sương gợi màu trắng đem tới cảm giác lạnh chứa chan ý trữ tình trong cảnh vật
+ Hai câu sau:
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
• Tâm trạng xúc động tình thơ của tác giả đã được nêu rõ
-> Bài thơ không đơn thuần là tức cảnh sinh tình như nhiều người vẫn nghĩ. Cái tình ở bài thơ vừa là nhân vừa là quả: vì không ngủ mà nhớ quê hương nhìn trăng sáng lại càng nhớ da diết hơn
Câu 2 (trang 124 Ngữ Văn 7 Tập 1):
a. Trong hai câu thơ cuối ta thấy có phép đối
– Cử đầu đối với đê đầu
– Vọng minh nguyệt đối tư cố hương
Số lượng các chữ, từ loại, cấu trúc ngữ pháp của các bộ phận tham gia đối đều giống nhau
b. Tác dụng của phép đối
– Biểu hiện cụ thể sinh động tình cảm quê hương
– cúi đầu nhìn thấy trăng cứ ngỡ là sương trên mặt đất rồi ngẩng đầu nhìn thấy vầng trăng. Trong cảm xúc cô độc lạnh lẽo. Tác giả lại cúi đầu suy ngẫm về quê hương
Các cử động ấy đã thể hiện sinh động rõ nét cuộc tư duy cảm xúc về quê hương
Câu 3 (trang 124 Ngữ Văn 7 Tập 1):Chỉ ra tính chặt chẽ của bài thơ
– Hai dòng đầu diễn đạt một ý:
+ Ngỡ ánh trăng soi đầu giường là sương trên mặt đất
+ Từ nghi có tác dụng liên kết ý của hai câu
– Các động từ khác như: cử vọng, đê, tư đều có vai trò gắn chặt ý trong bài thơ
– Chủ ngữ ở đây bị lược bỏ chỉ có một chủ ngữ chung là chủ thể trữ tình. Tạo tính thống nhất mạch lạc trong cảm xúc của bài thơ
Luyện tập
– Nhận xét hai câu thơ dịch bài Tĩnh dạ tứ
Đêm thu trăng sáng như gương
Lí Bạch ngắm cảnh nhớ thương quê nhà
+ Hai câu dịch khái quát được nội dung bài thơ nhưng không nêu hết được tâm trạng của tác giả
– Thử dịch thành thơ
Đầu giường ánh trăng sáng
Nghĩ mặt đất phủ sương
Ngắm nhìn vầng trăng sáng
Da diết nhớ cố hương