Xem toàn bộ tài liệu Lớp 9: tại đây

A. Soạn bài Các phương châm hội thoại (ngắn nhất)

Câu 1 (trang 8 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):

Không mang đủ nội dung ý nghĩa mà An cần hỏi (vì bơi là đã bao hàm ở dưới nước – Trong khi đó điều An cần biết là địa điểm cụ thể nào đó như: Bể bơi thành phố, sông, biển…

– Câu trả lời của Ba chỉ có nội dung mặc nhiên đã được biết, không có lượng thông tin cần thiết.

⇒ Bài học: Khi giao tiếp cần nói cho có nội dung, nội dung lời nói phải đáp ứng đúng lời nói giao tiếp.

Câu 2 (trang 9 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):

– Truyện gây cười vì các nhân vật nói nhiều hơn những gì cần nói. Có thể hỏi:

– Bác có thấy con lợn nào qua đây không?

Có thể trả lời:

– (Nãy giờ), (từ lúc tôi đứng đây) không có con lợn nào chạy qua đây cả.

⇒ Trong giao tiếp, không nên nói nhiều hơn hoặc ít hơn những điều cần nói.

Phương châm về chất

Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):

– Truyện phê phán tính nói khoác, nói không đúng sự thật.

– Trong giao tiếp, không nên nói những điều mà mình không tin là đúng và không có bằng chứng xác thực.

Luyện tập

Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):

– Trâu là một loài gia súc nuôi ở nhà. Câu này thừa “nuôi ở nhà” bởi vì từ “gia súc” đã hàm chứa “thú nuôi trong nhà”. Sửa lại: Trâu là một loài gia súc.

– Én là một loài chim có hai cánh. Câu này cụm từ “có hai cánh” vì tất cả các loài chim đều có hai cánh. Sửa lại: Én là một loài chim.

Câu 2 (trang 10 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):

a) Nói có căn cứ chắc chắn là nói có sách, mách có chứng.

b) Nói sai sự thật một cách cố ý, nhằm che giấu điều gì đó là nói dối.

c) Nói một cách hú họa, không có căn cứ là nói mò.

d) Nói nhảm nhí, vu vơ là nói nhăng, nói cuội.

e) Nói khoác lác, làm ra vẻ tài giỏi hoặc nói những chuyện bông đùa, khoác lác cho vui là nói trạng.

Câu 3 (trang 11 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):

Câu hỏi “Rồi có nuôi được không ?” của người nói đã không tuân thủ phương châm hội thoại về chất. Câu hỏi thể hiện người nói đã vô tình bỏ qua sự thật hiển nhiên: ông bố bị đẻ non hồi nhỏ ấy dĩ nhiên là nuôi được thì sau này mới sinh ra anh bạn anh.

Câu 4 (trang 11 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):

a.Các cụm từ: như tôi được biết, tôi tin rằng, nếu tôi không lầm thì, tôi nghe nói, theo tôi nghĩ, hình như là… để đảm bảo tuân thủ phương châm hội thoại về chất, khẳng định tính xác thực của thông tin.

b. Các cụm từ: như tôi đã trình bày, như mọi người đều biết để đảm bảo phương châm về lượng. Nhằm nhấn mạnh ý, chuyển ý, dẫn ý, người nói cần nhắc lại một nội dung nào đó đã nói hay giả định là mọi người đã biết.

Câu 5 (trang 12 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):

Giải thích thành ngữ:

– Ăn đơm nói đặt: nói bịa đặt nhằm vu khống, nói xấu người khác.

– Ăn ốc nói mò: nói không có căn cứ, không đích xác.

– Ăn không nói có: nói theo cách vu khống, bịa đặt.

– Cãi chày cãi cối: cố tranh cãi, nhưng không có lý lẽ thuyết phục, đúng đắn.

– Khua môi múa mép: nói ba hoa, khoác lác cốt để phô trương.

– Nói dơi nói chuột: nói linh tinh, không có mục đích nghiêm chỉnh.

– Hứa hươu hứa vượn: hứa để được lòng, không thực hiện lời hứa.

Các thành ngữ trên đều chỉ những trường hợp vi phạm phương châm về chất.

B. Kiến thức cơ bản

Phương châm hội thoại về lượng: khi giao tiếp cần nói cho có nội dung, nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thừa, không thiếu

– Phương châm về chất: Khi giao tiếp, đừng nói những điều mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực

– Phương châm quan hệ: Cần nói đúng vào đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề

– Phương châm lịch sự: khi giao tiếp cần tôn trọng người khác

– Phương châm cách thức: chú ý nói ngắn gọn, rành mạch, tránh cách nói mơ hồ