Xem toàn bộ tài liệu Lớp 9: tại đây

A. Soạn bài Nghĩa tường minh và hàm ý (ngắn nhất)

Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

Qua câu “Trời ơi, chỉ còn có năm phút!”, anh thanh niên muốn bày tỏ sự tiếc nuối của mình khi phải chia tay với mọi người nhưng không thể nói thẳng ra.

Câu 2 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

Câu nói: “Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này!”: không chứa hàm ý.

Luyện tập

Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

a. Câu : “Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy” cho thấy hoạ sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên. Thể hiện sự tiếc nuối.

b. Trong câu cuối đoạn văn, những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái liên quan tới chiếc mùi xoa là :

– Mặt đỏ ửng (ngượng).

– Nhận lại chiếc khăn (không tránh được).

– Quay vội đi (quá ngượng).

Qua các hình ảnh này, có thể thấy cô gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng. Cô ngượng vì định kín đáo để lại chiếc khăn lại làm kỉ vật cho người thanh niên, thế mà anh lại quá thật thà, tưởng cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.

Câu 2 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

Hàm ý của câu in đậm trong đoạn văn: “Tuổi già cần nước chè, ở Lào Cai đi sớm quá”.

Hàm ý: “Ông hoạ sĩ già chưa kịp uống nước chè đấy.”

Câu 3 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

Câu chứa hàm ý: “Cơm chín rồi”.

Hàm ý: Bé Thu muốn bảo ông Sáu vô ăn cơm.

Câu 4 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

Đoạn trích có hai câu in đậm mới nghe có vẻ như chứa hàm ý nhưng thực ra không phải. Câu “Hà, nắng gớm, về nào”: là câu nói lảng. Câu “Tôi thấy người ta đồn…” là câu nói dở dang của bà Hai (vì bị ông Hai ngắt lời).

B. Kiến thức cơ bản

1. Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.

2. Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp những có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.

3. Điều kiện sử dụng hàm ý:

– Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói.

– Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý.