Văn mẫu lớp 10 Học kì 2

Xem toàn bộ tài liệu Lớp 10: tại đây

Đề bài: Phân tích bài Tựa Trích diễm thi tập của Hoàng Đức Lương

Bài văn mẫu

   Có những người phải sáng tác lên một tác phẩm thật sự có ý nghĩa và đi sâu vào lòng người đọc thì mới được người ta biết đến thế nhưng cũng có người chỉ sưu tầm biên soạn lại những bài thơ của người khác làm nên một cuốn sách mà lại có thể được nhiều người biết đến. Không đơn giản là việc cóp của người ta lại để làm nên một quyển sách mà công việc ấy mang ý nghĩa lớn lao đó là gìn giữ những tin hoa văn hóa thơ ca để giữ gìn nền văn hiến dân tộc. Chỉ có thế thì người ta mới biết đến chứ. Và Hoàng Đức Lương và tác phẩm trích diễm thi tập thể hiện rõ điều đó.

   Trích diễm thi tập là một trong những công trình sưu tầm tác phẩm văn thơ của trí thức Việt Nam. Tuyển tập này bao gồm thơ của các nhà thơ từ đời trần thế kỉ XV đời Lê (cuối tập là thơ của chính tác giả). Việc biên soạn Trích diễm thi tập nằm trong trào lưu phục hưng dân tộc, phục hưng văn hóa của các nhà văn hóa nước ta ở thế kỉ XV.

   Bài tựa của trích diễm thi tập được Hoàng Đức Lương nêu rõ nhưng quan điểm của mình và lý do biên soạn sách. Chính vì thế mà hiểu hơn được ở con người này những đức tính tốt đẹp đại diện cho phẩm chất con người Việt Nam.

   Ở đoạn thứ nhất hoàng Đức Lương đã thể hiện được những nguyên nhân khiến cho thơ ca bị thất truyền. Chính những nguyên nhân ấy đã khiến cho ta biết được cần phải làm những gì để thơ ca còn mãi. Thơ ca ở đây không chỉ là thơ ca mà còn là văn hóa văn hiến dân tộc từ bao ngàn đời nay.

   Trước hết là nguyên nhân chủ quan, tác giả nêu lên bốn nguyên nhân lý do khiến cho thơ ca không được lưu truyền.

   Thứ nhất là nguyên nhân ít người am hiểu. chỉ có thi sĩ nhà thơ mới thấy được cái hay trong thi ca của họ mà thôi. Đồng thời cả những cái đẹp cũng chỉ có những người nhà thơ mới thấy được chính vì thế mà thơ ca không được lưu truyền, bởi vì nếu như đã không ai hiểu chỉ có những nhà thơ mới hiểu thì làm sao có thể truyền lưu được. Cái hay của thơ phải được cảm nhận bằng một tâm hồn đồng điệu với cuộc sống để rồi qua những câu thơ ấy ta thấy được những cái hay của bài thơ. Thế mà nhân dân ta không thể hiểu được thì làm sao có thể thích thơ mà lưu truyền nó cho được.

   Thứ hai là người có học thì bận rộn trong quan trường và khoa cử cho nên ít có thời gian dành cho thơ ca. tác giả gọi đây là “danh sĩ bận rộn”. Thời xưa quan trường cũng giống như ngày nay đi thi đại học vậy. nếu như ngày nay mong muốn có bằng cấp để thoát nghèo thì ngày xưa cũng lao vào quan trường để được hưởng cuộc sống tốt đẹp. Thế nhưng kì thi xưa thì lại ngặt nghèo hơn bây giờ. Tất cả những người đi thi thì chỉ được chọn một người duy nhất. Chính vì thế mà quan trường hiện lên thật sự rất khó khăn, sĩ tử bận thì sẽ không thể nào bận tâm đến thơ ca được.

   Thứ ba là có người quan tâm về thơ ca nhưng lại không đủ năng lượng và kiên trì. Đây là nguyên nhân “thiếu người tâm huyết”. Sự tâm huyết đối với một người làm nghề thơ ca hay biên soạn là một yếu tố quyết định rất lớn cho nên thiếu tâm huyết kiên trì thì làm sao có thể hiểu được cái hay cái đẹp của thơ ca.

   Thứ tư là triều đình chưa quan tâm và nguyên nhân này tác giả đặt tên là “chưa có lệnh vua”. Triều đình khi ấy cũng bận lo triều chính và cuộc sống của nhân dân cho nên không quan tâm đến thơ ca nhiều. các bậc minh quân cũng phần lớn là quan tâm đến sự bảo vệ và xây dựng quốc gia là chính.

   Không những thế việc thất truyền thơ ca còn do nguyên nhân khách quan mà chủ yếu ở đây là thời gian và bom đạn. Chúng ta không thể nào biết được những sức hủy diệt của chiến tranh không chỉ là chết người mà nó còn mang đi cả những thơ ca nữa. Thời gian làm cho thơ ca bị mai một đi không còn ai nhớ đến bài thơ đó nữa.

   Sang đoạn tiếp theo Hoàng Đức Lương thể hiện những động cơ thôi thúc ông làm nên việc biên soạn của ông. Động lực ấy chính là do thơ ca Việt nam không có những sách vở tra cứu. Vả lại nếu như Hoàng Đức Lượng muốn làm thơ thì phải dựa vào thơ Đường chính vì thế mà ông ý thức được việc sưu tầm. Không những thế còn xuất phát từ những nhu cầu bức thiết trong việc gìn giữ những văn hiến của dân tộc. Có thể nói việc làm của ông là hết sức lớn lao nó mang tầm vóc của một dân tộc với nền văn hiến cần được gìn giữ phát huy.

   Tiếp đến Hoàng Đức Lượng bày tỏ những khó khăn trong việc sưu tầm biên soạn lại thơ ca của ông cha. Và chính từ những khó khăn ấy mà ông thể hiện được những động lực để cho ông vượt qua những khó khăn ấy. Niềm động lực ấy chính là niềm tự hào tự tôn về những giá trị của dân tộc. Đồng thời nó còn là ý thức trách nhiệm của cá nhân tác giả về giữ gìn bảo vệ những văn hóa. Và ý thức độc lập tự cường của ông trong việc biên soạn sưu tầm.

   Không những thế ông còn nêu lên những ý kiến giống mình như Nguyễn Trãi trong bình ngô đại cáo có viết:

    “Như nước Đại Việt ta từ trước

    Vốn xưng nền văn hiến đã lâu”

   Chính nguyên nhân ấy đã khiến cho chúng ta nhớ ta biết được những tâm tư của Hoàng Đức Lương với những người xưa. Họ đều ý thức được việc gìn giữ văn hiến dân tộc.

   Như vậy Hoàng Đức Lượng đã thể hiện được tầm quan trọng của việc sưu tầm những bài thơ của ông cha ta. Nguyên nhân thất truyền có cả những chủ quan và khách quan. Trích diễm thi tập đã thể hiện được tâm huyết của những người như Hoàng Đức Lượng về việc gìn giữ văn hóa dân tộc.

Bài văn mẫu

   Kết thúc bài Tựa “Trích diễm thi tập”, Hoàng Đức Lương có viết:…Ở cuối các quyển ấy, mạn phép phụ thêm những bài vụng về do tôi viết, cốt để làm sách dạy trong gia đình. Điều đó có nghĩa là khi tuyển tập những bài thơ hay để soạn Trích diễm thi tập, Hoàng Đức Lương có phụ thêm vào đó những sáng tác của mình. Tất nhiên, đó chỉ là cách nói khiêm nhường của Hoàng Đức Lương nhưng thực tế, đến ngày nay, tên tuổi của Hoàng Đức Lương được biết đến không chỉ vì tư cách một nhà thơ mà bởi nghệ thuật lập luận kết hợp với biểu cảm tuyệt vời mà ông đã thể hiện trong Tựa “Trích diễm thi tập”.

   Bài Tựa mang hình thức ngắn gọn nhưng có một bố cục chặt chẽ. Bài Tựa có bố cục ba phần. Phần thứ nhất tác giả trình bày lí do biên soạn, phần thứ hai thuật lại quá trình hoàn thành Tựa “Trích diễm thi tập”, nội dung và kết cấu tác phẩm.

   Trong phần trình bày những nguyên nhân khiến thơ văn không lưu hành hết ở các đời, trước hết Hoàng Đức Lương nêu lên thực trạng tình hình di sản thơ ca Việt Nam thời bấy giờ vì ông muốn người đọc nhận thức rằng Trích dễm thi tập ra đời không phải do ý kiến chủ quan của cá nhân ông mà do yêu cầu của thời đại. Sau đó, tác giả mới trình bày sáu nguyên nhân. Các nguyên nhân lại chia thành chủ quan và khách quan. Bốn nguyên nhân chủ quan là: Chỉ thi nhân mới thấy được cái hay, cái đẹp của thơ ca; người có học thì ít để ý đến thơ ca; người quan tâm đến thơ ca thì không đủ năng lực và tính kiên trì; chính sách in ấn của nhà nước. Hai nguyên nhân khách quan là: Thời gian làm hủy hoại sách vở; binh hỏa làm tiêu hủy thư tịch.

   Ở phần hai, Hoàng Đức Lương đã cho người đọc thấy rõ những khó khăn, vất vả trong việc sưu tầm thơ ca. Các thư tịch cũ không còn, tác giả nhặt nhạnh ở giấy tàn, vách nát, hỏi quanh khắp nơi, thu lượm thêm thơ của các vị hiện đang làm trong triều rồi phân loại, chia quyển.

   Trích diễm thi tập gồm sáu quyển, được chia làm hai phần, phần chính gồm thơ ca tác gia của các tác gia từ thời Trần đến đầu thời Lê, phần phụ lục là thơ ca củ chính tác giả.

   Đan xen với các ý đã được xếp đặt một cách mạch lạc là những câu, những từ giàu sắc thái biểu cảm. Khi trình bày động cơ biên soạn Trích diễm thi tập, tác giả đã trực tiếp bày tỏ nỗi đau xót trước thực trạng thơ ca của dân tộc, cảm thấy lòng tự tôn dân tộc bị tổn thương: Than ôi! Một nước văn hiến, xây dựng đã mấy trăm năm, chẳng lẽ không có quyển sách nào có thể làm căn bản, à phải tìm xa xôi để học thơ văn đời nhà Đường. Và kết thúc nguyên nhân khiến Hoàng Đức Lương phải biên soạn Trích diễn thi tập là lời than, gợi tình cảm người đọc đối với thực trạng di sản thơ văn lúc bấy giờ: Như thế chả đáng thương xót lắm sao!

   Nghệ thuật biểu cảm của Hoàng Đức Lương không chỉ được thể hiện trong những câu cảm thán trực tiếp mà còn ở các hình ảnh giàu sức gợi tả như giấy tàn, vách nát, ở cách so sánh Đối với thơ văn, cổ nhân ví như khoái chá, ví như gấm vóc…hay ở những câu hỏi tu từ: Nước ta từ nhà Lí , nhà Trần dựng nước đến nay, vẫn có tiếng là nước văn hiến, những bậc thi nhân, tài tử đều đem sở trường của mình thổ lộ ra lời nói, lẽ nào không có người hay?…Tất cả những biện pháp nghệ thuật trên đều góp phần gia tăng sức biểu cảm cho bài Tựa, nhờ đó mà áng văn nghị luận không trở ên khô khan mà trái lại rất thuyết phục.

   Bằng nghệ thuật lập luận chặt chẽ và lời lẽ thiết tha, Tựa “Trích diễm thi tập” đã thể hiện niềm tự hào, sự chân trọng và ý thức bảo tồn di sản văn học dân tộc của Hoàng Đức Lương. Suy cho cùng, đó chính là biểu hiện của lòng yêu nước, của niềm tự hào dân tộc.

Bài văn mẫu

   Hoàng Đức Lương đỗ Tiến sĩ năm Mậu Tuất 1478, soạn thảo cuốn “Trích diễm thi tập”, gồm có 6 quyển. Có thể xem đây là một tuyển tập thơ nước ta ra đời sớm nhất đã được khắc ván in dưới thời Hông Đức vua Lê Thánh Tông. Bài tựa “Trích diễm thi tập” được Hoàng Đức Lương viết vào mùa xuân năm thư 28, niên hiệu Hồng Đức (1497). Qua bài tựa ông nói lên quá trình tuyển chọn thơ, biểu lộ niềm tự hào, lòng trân trọng và ý thức bao tồn di sản văn học của dân tộc.

   Lí do thứ nhất là sắc đẹp của thơ ca “ở ngoài mọi sắc đẹp, mắt thường không thấy được”; vị ngon của thơ ca “ở ngoài mọi vị ngon, miệng thường không nếm thấy”. Ông khẳng định thơ ca là sản phẩm tinh thần rất đặc biệt, “chỉ có thi nhân mới có thể thấy được sắc đẹp đó, nếm được vị ngon đó”. Vì thế “khiến thơ ca không lưu truyền đầy đủ được ở đời”.

   Lí do thứ hai là thơ ca của các bậc giai nhân, tài tử thời Lí, Trần đã góp phần tô đẹp nền văn hiến Đại Việt, nhưng vì các bậc danh nho làm quan to vì bận rộn công việc triều đình mà “không có thì giờ để biên tập”, còn các quan viên cấp thấp, vì “lật đật lo thi cử, hoặc lo công việc hằng ngày” nên “không để ý”, vì thế “thơ ca không lưu truyền đầy đủ ở đời”.

   Lí do thứ ba là có thể cũng có người đã từng sưu tập thơ ca, nhưng vì thấy “trách nhiệm nặng nề, rồi lượng sức mình yếu kém rồi bỏ dở”, nên khiến “thơ ca không lưu truyền đầy đủ được ở đời”.

   Lí do thứ bốn là ở nước ta, chỉ nhà chùa mới được tự do khắc ván in sách, còn các nhà Nho, nếu như chưa được nhà vua cho phép, thì không được in ra để lưu hành nên đã “khiến thơ ca không lưu truyền đầy đủ ở đời”.

   Qua đó, ta thấy Hoàng Đức Lương đã sử dụng thao tác liệt kê và phép quy nạp để thuyết minh và giải thích bốn lí do “khiến thơ ca không lưu truyền đầy đủ ở đời”. Sau hơn năm thế kỉ, chúng ta có ít nhiều phân vân về lí do thứ nhất mà Hoàng Đức Lương đã nêu. Ngoài bốn lí do mà ông đã nêu ra, chúng ta cảm thấy còn thiếu một số lí do quan trọng nhất mà thơ ca nước nhà “không lưu truyền đầy đủ ở đời”. Đó là chính sách đồng hóa vô cùng thâm hiểm của Thiên Triều, nhất là của giặc Minh đã thi hành một chính sách cướp, phá, đốt vô cùng dã man:

    “Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn

    Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ”

            (Bình Ngô đại cáo)

   Triều Minh đã nhiều lần ra lệnh cho bọn Trương Phụ, Hoàng Phúc ra tịch thu, tiêu hủy thứ sách vở và phá hủy bia đá của ta. Chúng còn bắt nhân dân ta phải thay đổi cả phong tục tập quán cho đến cả cách ăn mặc cũng phải theo lối phương Bắc. Phan Huy Chú trong cuốn Lịch triều hiến chương văn tịch chí cho biết giặc Minh không những đã đốt của nhân dân ta hàng núi sách mà còn cướp “mất trên một trăm bộ sách quý giá thời Lí, Trần”.

   Giặc Minh chiếm nước ta năm 1407. Hoàng Đức Lương viết bài Tựa “Trích diễm thi tập” năm 1497, nghĩa là 90 năm sau, không biết vì sao nhà soạn giả không nói đến lí do này? Phần thứ hai của bài tựa, Hoàng Đức Lương nói lên tâm trạng của mình “phải than thở” khi học làm thơ “chỉ dựa vào các nhà thơ đời Đường mà thôi, còn thơ văn ta thời Lí – Trần thì không khảo cứu vào đâu được”. Ông vô cùng đau xót trước hiện trạng “một nước văn hiến, trải mấy nghìn năm xây dựng, lẽ nào không có một quyển sách để làm chứng tích, mà phải tìm đọc xa xôi qua thơ ca thời Đường…”. Có thể nói đó là tâm trạng của một con người, một kẻ sĩ giàu tinh thần dân tộc, tự tôn và tự cường cao độ. Phần thứ ba, Hoàng Đức Lương khiêm tốn nói lên quá trình sưu tập chọn lọc sắp xếp… để làm nên Trích diễm thi tập được sáu quyển, vốn biết “công việc thì nặng nề, mà khả năng còn hạn chế…”

   Bài Tựa “Trích diễm thi tập” được Hoàng Đức Lương trình bày một cách sáng sủa, khúc chiết về lí do ông biên soạn nên công trình thơ ca này. Cái tài và cái tâm của ông đã góp phần to lớn vào công việc bảo tồn di sản thơ ca của dân tộc. Trích diễm thi tập là một công trình văn học vĩ đại góp phần tô đẹp nền văn hiến Đại Việt với tất cả lòng yêu nước, tự hào.

 

Bài giải này có hữu ích với bạn không?

Bấm vào một ngôi sao để đánh giá!

Đánh giá trung bình 4 / 5. Số lượt đánh giá: 1167

Chưa có ai đánh giá! Hãy là người đầu tiên đánh giá bài này.

--Chọn Bài--

Tài liệu trên trang là MIỄN PHÍ, các bạn vui lòng KHÔNG trả phí dưới BẤT KỲ hình thức nào!

Tải xuống