Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây

A. Lý thuyết & Phương pháp giải

– Đơn chất là những chất tạo nên từ một nguyên tố hóa học.

Thí dụ:

Khí hiđro là đơn chất do được tạo nên từ một nguyên tố hóa học là H.

Một số lưu ý về đơn chất:

+ Thường tên đơn chất trùng với tên nguyên tố.

+ Một số nguyên tố có thể tạo nên 2,3 … dạng đơn chất. Chẳng hạn như từ nguyên tố cacbon tạo nên than (than chì, than muội, than gỗ …) và kim cương.

+ Đơn chất gồm:

Đơn chất kim loại: dẫn điện, dẫn nhiệt, có ánh kim. Trong đơn chất kim loại các nguyên tử xếp khít nhau và theo một trật tự xác định.

Đơn chất phi kim: không dẫn điện, không dẫn nhiệt và không có ánh kim (trừ than chì). Trong đơn chất phi kim các nguyên tử thường liên kết với nhau theo một số nhất định và thường là 2.

– Hợp chất là những chất tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên.

Thí dụ:

Nước (H2O) là hợp chất do được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học là H và O.

Một số lưu ý về hợp chất:

+ Hợp chất gồm:

Hợp chất vô cơ: H₂O, NaOH, NaCl, H₂SO₄….

Hợp chất hữu cơ: CH₄ (metan), C₁₂H₂₂O₁₁ (đường), C₂H₂ (axetilen), C₂H₄ (etilen)….

+ Trong hợp chất, nguyên tử của các nguyên tố liên kết với nhau theo một tỷ lệ và một thứ tự nhất định.

B. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Điền vào chỗ chấm “…” còn thiếu trong các câu sau đây:

“… được phân thành hai loại lớn là đơn chất và hợp chất. … được tạo nên từ một nguyên tố, còn … được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên.

Đơn chất lại chia thành … và …. Kim loại có ánh kim, dẫn điện và nhiệt, khác với … không có những tính chất này (trừ than chì).

Có hai loại hợp chất là: hợp chất … và hợp chất…”.

Hướng dẫn giải:

“Chất được phân thành hai loại lớn là đơn chất và hợp chất. Đơn chất được tạo nên từ một nguyên tố, còn hợp chất được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên.

Đơn chất lại chia thành kim loại và phi kim. Kim loại có ánh kim, dẫn điện và nhiệt, khác với phi kim không có những tính chất này (trừ than chì).

Có hai loại hợp chất là: hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ”.

Ví dụ 2: Em hãy cho biết:

a) Kim loại đồng và sắt được tạo nên từ những nguyên tố nào?

b) Khí nitơ và khí clo được tạo nên từ những nguyên tố nào?

Hướng dẫn giải:

a) Kim loại đồng được tạo nên từ nguyên tố đồng (Cu).

Kim loại sắt được tạo nên từ nguyên tố sắt (Fe).

b) Khí nitơ được tạo nên từ nguyên tố nitơ (N).

Khí clo được tạo nên từ nguyên tố clo (Cl).

Ví dụ 3: Trong số các chất đã cho sau đây, hãy chỉ ra và giải thích chất nào là đơn chất? chất nào là hợp chất?

a) Khí cacbonic tạo nên tử hai nguyên tố C và O.

b) Photpho trắng tạo nên từ nguyên tố P.

c) Axit sunfuric tạo nên từ các nguyên tố H, S và O.

d) Kim loại magie tạo nên từ nguyên tố Mg.

Hướng dẫn giải:

a) Khí cacbonic là hợp chất do tạo nên từ hai nguyên tố hóa học là C và O.

b) Photpho trắng là đơn chất do tạo nên từ một nguyên tố hóa học là P.

c) Axit sunfuric là hợp chất do tạo nên từ ba nguyên tố hóa học là H, S và O.

d) Kim loại magie là đơn chất do tạo nên từ một nguyên tố hóa học là Mg.

C. Bài tập vận dụng

Câu 1: Chất được chia thành hai loại lớn như sau:

A. Đơn chất và hỗn hợp.

B. Đơn chất và hợp chất.

C. Hợp chất và hỗn hợp.

D. Đơn chất, hỗn hợp và hợp chất.

Chọn B.

Chất được chia thành hai loại lớn là đơn chất và hợp chất.

Câu 2: Rượu nguyên chất là một chất lỏng chứa các nguyên tố cacbon, hiđro và oxi. Như vậy rượu nguyên chất phải là

A. Một hỗn hợp.

B. Một hợp chất.

C. Một đơn chất.

D. Một phi kim.

Chọn B

Rượu nguyên chất là một hợp chất do được tạo nên từ 3 nguyên tố là C, H và O.

Câu 3: Trong các chất sau hãy cho biết dãy nào chỉ gồm toàn đơn chất?

A. Fe(NO₃), NO, C, S.

B. Mg, K, S, C, N₂.

C. Fe, NO₂, H₂O.

D. Cu(NO₃)₂, KCl, HCl.

Đơn chất là những chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học

→ Mg, K, S, C, N₂ là đơn chất.

Câu 4: Trong số các công thức hóa học sau: O₂, N₂, Al, Al₂O₃, H₂, AlCl₃, H₂O, P. Số đơn chất là

A. 4.

B. 3.

C. 5.

D. 6.

Chọn C.

Các đơn chất là O₂, N₂, Al, H₂, P.

Số đơn chất là 5.

Câu 5: Trong số các công thức hóa học sau: O₂, CO₂, CH₄, H₂S, C₂H₅OH. Các hợp chất hữu cơ là

A. O₂, CH₄.

B. CO₂, C₂H₅OH.

C. CH₄; H₂S.

D. CH₄, C₂H₅OH.

Chọn D.

Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon trừ CO₂, CO, muối cacbonat, muối xianua, axit cacbonic…

→ CH₄, C₂H₅OH là hợp chất hữu cơ.

Câu 6: Trong số các công thức hóa học sau: O₂, Na, K, Cu, Cl₂, CO₂, H₂O. Số đơn chất kim loại là

A. 3.

B. 4.

C.5.

D. 6.

Các đơn chất kim loại là: Na, K, Cu.

Chọn A.

Câu 7: Khi đốt lưu huỳnh trong không khí, lưu huỳnh hóa hợp với oxi tạo thành một chất khí có mùi hắc gọi là khí sunfurơ. Hỏi khí sunfurơ do những nguyên tố nào cấu tạo nên? Khí sunfurơ là đơn chất hay hợp chất?

Khí sunfurơ là một hợp chất do được tạo nên từ hai nguyên tố là O và S.

Câu 8: Khi đun nóng, đường bị phân hủy, biến đổi thành than và nước. Như vậy, phân tử đường do những nguyên tử của nguyên tố nào tạo nên? Đường là đơn chất hay hợp chất?

Than được tạo nên từ nguyên tố C.

Nước tạo nên từ hai nguyên tố là O và H.

Vậy đường là hợp chất do được tạo nên từ các nguyên tố C, H và O.

Câu 9: Bari oxit do hai nguyên tố là bari và oxi tạo nên. Khi bỏ bari oxit vào nước, nó hóa hợp với nước tạo thành một chất mới gọi là bari hiđroxit. Bari hiđroxit gồm những nguyên tố nào trong phân tử của nó?

Bari oxit gồm hai nguyên tố là Ba và O.

Nước gồm hai nguyên tố là H và O.

Vậy bari hiđroxit gồm các nguyên tố Ba, O và H.

Câu 10: Bari cacbonat khi bị nung nóng thì biến thành hai chất mới là bari oxit và khí cacbonic. Vậy bari cacbonat được cấu tạo bởi những nguyên tố nào?

Bari oxit gồm hai nguyên tố là Ba và O.

Khí cacbonic gồm hai nguyên tố là C và O.

Vậy bari cacbonat được cấu tạo nên bởi các nguyên tố là Ba, C và O.