Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây
A. Lý thuyết & Phương pháp giải
– Chất tinh khiết là chất không có lẫn chất khác (tạp chất). Mỗi chất tinh khiết có những tính chất vật lý và hóa học xác định.
– Hỗn hợp gồm hai hay nhiều chất trộn lẫn vào nhau.
Để tách chất ra khỏi hỗn hợp ta có thể dùng các phương pháp:
1- Các phương pháp vật lý
Phương pháp vật lý dựa vào sự khác biệt về tính chất vật lý như nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, tính tan trong nước, khối lượng riêng…để tách riêng chất.
Cụ thể:
– Phương pháp lọc: Dùng để tách các chất không tan ra khỏi hỗn hợp lỏng
– Phương pháp cô cạn: Dùng để tách các chất tan rắn (không hoá hơi khi gặp nhiệt độ cao) ra khỏi hỗn hợp chất lỏng
– Phương pháp chưng cất phân đoạn: Dùng để tách các chất lỏng ra khỏi hỗn hợp lỏng nhờ vào sự khác nhau về nhiệt độ sôi
– Phương pháp chiết: Dùng để tách các chất ra khổi hỗn hợp lỏng không đồng nhất
– Phương pháp đông đặc: Dùng để tách các chất lỏng ra khỏi hỗn hợp lỏng nếu nhiệt độ đông đặc của chúng cách nhau lớn.
2- Phương pháp hóa học
Nguyên tắc:
– Bước 1. Chọn chất X chỉ tác dụng với A (mà không tác dụng với B) để chuyển A thành dạng A1 (kết tủa, bay hơi, hoặc hòa tan); tách ra khỏi B (bằng cách lọc hoặc tự tách….
– Bước 2. Điều chế lại chất A từ chất A1 (nếu cần thiết)
Sơ đồ tách
Phản ứng được chọn để tách phải thoã mãn 3 yêu cầu sau:
-Chỉ tác dụng lên một chất trong hỗn hợp cần tách
-Sản phẩm tạo thành có thể tách dễ dàng khỏi hỗn hợp
-Từ sản phẩm phản ứng tạo thành có khả năng tái tạo được chất ban đầu (nếu cần thiết).
B. Ví dụ minh họa
Ví dụ 1: Tách riêng từng chất ra khỏi hỗn hợp gồm các chất: muối ăn và cát.
Hướng dẫn giải:
Hoà tan hỗn hợp trên vào nước. Đổ hỗn hợp qua giấy lọc ta thu được nước muối riêng còn cát ở trên giấy. Sau đó cô cạn hỗn hợp nước muối, nước bốc hơi sẽ thu được muối ăn khan.
Minh họa bằng hình ảnh:
Ví dụ 2: Một hỗn hợp gồm dầu hỏa có lẫn nước, làm thế nào để tách nước ra khỏi dầu hỏa?
Hướng dẫn giải:
Dầu hỏa nhẹ hơn nước và không tan trong nước. Muốn tách nước ra khỏi dầu hỏa, ta cho hỗn hợp vào phễu chiết, dầu nổi ở trên và nước ở phía dưới. Mở khóa phễu chiết, tách nước ra trước sau đó đến dầu hỏa, ta được nước và dầu hỏa riêng biệt.
Minh họa bằng hình ảnh
Ví dụ 3: Có một lượng bột sắt bị lẫn một lượng nhỏ bột nhôm. Làm thế nào để thu được sắt tinh khiết?
Hướng dẫn giải:
Cho hỗn hợp bột kim loại vào dung dịch NaOH dư.
Al phản ứng hoàn toàn với NaOH dư tạo thành dung dịch, Fe không phản ứng.
2Al + 2NaOH + 2H2O → 2NaAlO2 + 3H2↑
Lọc lấy bột sắt và rửa sạch thu được bột sắt tinh khiết.
C. Bài tập vận dụng
Câu 1: Một trong những tính chất nào sau đây cho biết chất lỏng là tinh khiết?
A. Không tan trong nước.
B. Có vị ngọt, mặn, chua.
C. Không màu, không mùi, không vị.
D. Khi đun chất sôi ở nhiệt độ nhất định và chất hoá rắn ở nhiệt độ không đổi.
Chọn D
Do: Chất tinh khiết có những tính chất vật lý và hóa học nhất định.
Câu 2: Chất tinh khiết là
A. Chỉ 1 chất.
B. Nhiều chất.
C. Một nguyên tố.
D. Một nguyên tử.
Chọn A
Do: Chất tinh khiết là chất không có lẫn chất khác (tạp chất).
Câu 3: Hỗn hợp là:
A. Nhiều nguyên tử.
B. Một chất.
C. Nhiều chất trộn lẫn vào nhau.
D. Nhiều chất để riêng biệt.
Chọn C
Hỗn hợp gồm hai hay nhiều chất trộn lẫn vào nhau.
Câu 4: Chọn cụm từ còn thiếu ở nhận định sau: “Chất tinh khiết có tính chất…”.
A. vật lý và hoá học nhất định.
B. thay đổi.
C. vật lý nhất định, hoá học thay đổi.
D. hoá học nhất định, vật lý thay đổi.
Chọn A.
Câu 5: Tách muối ăn ra khỏi hỗn hợp nước muối bằng phương pháp nào sau đây?
A. Lọc
B. Chiết.
B. Chiết.
D. Dùng nam châm hút.
Chọn C
Cô cạn hỗn hợp nước muối, nước bốc hơi sẽ thu được muối ăn khan.
Câu 6: Cho nhận định: “Nước cất là chất tinh khiết, sôi ở 150oC”. Nhận xét đúng là:
A. Cả 2 vế của nhận định đều đúng.
B. Cả 2 vế của nhận định đều sai.
C. Vế 1 sai, vế 2 đúng.
D. Vế 1 đúng, vế 2 sai.
Chọn D
Vế 1 đúng: nước cất là chất tinh khiết.
Vế 2 sai do nước cất sôi ở 100oC.
Câu 7: Không khí là:
A. chất tinh khiết.
B. hỗn hợp.
C. tập hợp các vật thể.
C. tập hợp các vật thể.
Chọn B
Không khí là hỗn hợp của nhiều khí: CO2, O2 …
Câu 8: Rượu etylic là một chất lỏng, có nhiệt độ sôi là 78,3oC và tan nhiều trong nước.
Phương pháp tách riêng được rượu etylic từ hỗn hợp rượu etylic và nước là
A. lọc.
B. chiết.
C. cô cạn.
D. chưng cất.
Chọn D
Chưng cất hợp rượu và nước. Từ 78,3 độ C, ta sẽ bắt đầu thu được hơi rượu. Ngưng tụ hơi rượu thu được rượu lỏng.
Câu 9: Khí nitơ và khí oxi là hai thành phần chính của không khí. Trong kĩ thuật người ta có thể hạ thấp nhiệt độ để hóa lỏng không khí. Biết nitơ lỏng sôi ở -196oC oxi lỏng sôi ở -183oC. Phương pháp tách riêng khí nitơ và oxi là
A. lọc.
B. chiết.
C. cô cạn.
D. chưng cất.
Chọn D
Phương pháp tách riêng khí nitơ và oxi là chưng cất phân đoạn không khí lỏng.
Hạ thấp nhiệt độ xuống -200°C để hóa lỏng không khí. Sau đó nâng nhiệt độ của không khí lỏng đến -196°C , nitơ lỏng sôi và bay lên trước, còn oxi lỏng đến -183°C mới sôi, tách ra được hai khí.
Câu 10: Một hỗn hợp gồm bột sắt và đồng, có thể tách riêng hai chất bằng cách nào sau đây?
A. Hòa tan vào nước.
B. Lắng, lọc.
C. Dùng nam châm để hút.
D. Tất cả đều đúng.
Chọn C
Sắt bị nam châm hút còn đồng thì không.