Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây

I. Đặc điểm hình thức và chức năng chính

Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi:

a. Câu nghi vấn:

 + Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?

 + Thế làm sao u cứ khóc mãi không ăn khoai? Hay là u thương chúng con đói quá?

– Những đặc điểm hình thức cho biết các câu trên là câu nghi vấn:

 + Có những từ nghi vấn: “có … không“, “làm sao” và từ “hay“.

 + Kết thúc câu bằng dấu chấm hỏi (khi viết).

b. Câu nghi vấn trong đoạn trích trên dùng để hỏi

II. Luyện tập

Câu 1 (trang 11 Ngữ văn lớp 8 Tập 2):

– Câu nghi vấn:

a. Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không?

b. Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế?

c. Văn là gì? Chương là gì?

d. Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không? Đùa trò gì? Cái gì thế? Chị cóc béo xù đứng trước cửa nhà ta đấy hả?

– Đặc điểm hình thức cho biết đó là những câu nghi vấn:

 + Có những từ nghi vấn như: phải không, tại sao, gì, không, hả…

 + Kết thúc câu bằng dấu chấm hỏi (khi viết).

Câu 2 (trang 12 Ngữ văn lớp 8 Tập 2):

Đọc và trả lời câu hỏi:

– Căn cứ để xác định các câu trên là câu nghi vấn: có từ hay.

– Không thể thay từ hay bằng từ hoặc trong các câu nghi vấn đó. Bởi vì nếu thay thì câu trở thành kiểu câu trần thuật và có ý nghĩa khác hẳn.

Câu 3 (trang 13 Ngữ văn lớp 8 Tập 2):

– Không thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối câu vì đó không phải là những câu nghi vấn. 

+ Câu a, b có các từ nghi vấn (có … không, tại sao, không) nhưng những kết cấu chứa những từ này chỉ làm chức năng bổ ngữ trong một câu.

+ Trong câu c, d các từ nào (cũng), ai (cũng) là những từ bất định có ý nghĩa khẳng định tuyệt đối, chứ không phải là nghi vấn.

Câu 4 (trang 13 Ngữ văn lớp 8 Tập 2):

• Phân biệt hình thức và nghĩa của 2 câu sau:

– Câu a và câu b khác nhau về từ nghi vấn:

 + Câu a: có … không

 + Câu b: đã … chưa

– Khác nhau về ý nghĩa :

 + Câu a: hỏi về thời điểm của một trạng thái thuộc hiện tại.

 + Câu b: hỏi về thời điểm của một trạng thái thuộc quá khứ.

• Câu trả lời thích hợp đối với từng câu:

 – Câu a: Tôi khỏe; tôi cũng khỏe, tôi không khỏe…

 – Câu b: Tôi khỏe rồi, tôi đã khỏe rồi, tôi chưa khỏe lắm…

• Đặt một số câu tương tự và phân tích sự khác nhau giữa câu nghi vấn theo mô hình: có … không với câu nghi vấn theo mô hình: đã … chưa.

– Cậu có về quê không? → Câu hỏi về việc chưa xảy ra ở hiện tại.

– Cậu đã về quê chưa? → Câu hỏi về chuyện đã xảy ra trong quá khứ.

Câu 5 (trang 13 Ngữ văn lớp 8 Tập 2):

Sự khác nhau giữa hình thức và ý nghĩa của 2 câu sau:

– Về hình thức: câu a và câu b khác nhau ở trật tự từ.

 + Trong câu a, bao giờ đứng đầu câu.

 + Trong câu b, bao giờ đứng cuối câu.

– Về ý nghĩa:

 + Câu a hỏi về thời điểm của một hành động sẽ diễn ta trong tương lai.

 + Câu b hỏi thời điểm của một hành động đã diễn ra trong quá khứ.

Câu 6 (trang 13 Ngữ văn lớp 8 Tập 2):

– Câu (a) đúng, tuy không biết nó nặng bao nhiêu nhưng có thể cảm nhận được sức nặng nhờ cảm giác.

– Câu (b) sai, vì chưa biết giá bao nhiêu thì không thể khẳng định chiếc xe rẻ được.